سیری در آداب گفت‌وگو و مناظره در سنت رضوی

به گزارش ایکنا؛ مصطفی دلشاد تهرانی، پژوهشگر نهج البلاغه و استاد دانشگاه در یادداشتی به موضوع «آداب مناظره در الگوی مباحثات امام رضا(ع)» پرداخته است که متن آن در ادامه می‌آید.

امام رضا (ع) الگوی گفت‌و‌گوی بین ادیانی است. از میان گفت‌و‌گوها، مباحثات و مناظرات نقل‌شده، میان امام رضا (ع) و سران و بزرگان فرقه‌ها و صاحبان ادیان و مذاهب در منابع مختلف، براساس آن مقدار که قابل اعتماد است، نکات بسیار ارزنده‌ای در آداب گفت‌و‌گو و مناظره و بحث می‌توان استخراج کرد که به مهم‌ترین این آداب براساس اخبار و احادیث یاد‌ شده اشاره می‌شود:
١ ـ. هدف از گفت‌و‌گو و مناظره محکوم‌کردن نیست، بلکه راه‌یابی به حقیقت هدف است.
۲ ـ. لازمه گفت‌و‌گو و مناظره، احاطۀ علمی به موضوع است.
۳ ـ. در گفت‌و‌گوی بین ادیان و مذاهب، آگاهی دقیق به متون ادیان و مذاهب ضروری است.
۴ ـ. در گفت‌و‌گو و مناظرات بین ادیان و مذاهب، نیاز به زبان مشترک است.
۵ ـ. در سخن و استدلال، جای هیچ‌گونه درشتی در سخن و بیان نیست.
۶ ـ. در گفت‌و‌گو و مباحثه و مناظره، رعایت احترام اشخاص به تمام معنا ضروری است.
۷ ـ. هنگام گفت‌و‌گو و مناظره، از هرگونه قطع‌کردن سخن طرف مقابل باید پرهیز شود.
۸ ـ. در ضمن گفت‌و‌گو و مناظره، باید به سوی زدودن شک و تحیر در مباحث پیش رفت.
۹ ـ. پیشرفت گفت‌و‌گو و مناظره، در گرو کنار زده شدن پرده‌های ابهام از مسائل است.
۱۰ ـ. لازمۀ پیشرفت گفت‌و‌گو و مناظره، زدودن شبهه‌هایی است که از پیش در ذهن اشخاص ایجاد شده است.
۱۱ ـ. لازمۀ گفت‌و‌گو و مناظره منطقی، تصویر‌سازی درست از واقعیت‌ها و حقایق است.
۱۲ ـ. گفت‌و‌گو، مباحثه و مناظره، نیازمند استدلال‌های قابل فهم است.
۱۳ ـ. مناظره زمانی به درستی پیش می‌رود که مسائل به درستی تبیین شود.
۱۴ ـ. روش‌های بحث باید روش‌هایی لطیف باشد.
۱۵ ـ. در گفت‌و‌گو راه را بر گفت‌و‌گو‌کننده نباید بست و باید او را در طریق بحث آزاد گذاشت تا در راهی که می‌خواهد پیش رود و به جایی برسد که ایراد نظر خود را دریابد.
۱۶ ـ. لازمه گفت‌و‌گو حوصله فراوان و حلم ورزیدن است.
۱۷ ـ. در گفت‌و‌گو و مناظره، به هیچ روی نباید از ادب، نزاکت، مدارا و ملایمت دور شد، هر چند که طرفِ گفت‌و‌گو و مذاکره به جدل بپردازد.
انتهای پیام