امکان استفاده از ارزهای دیجیتال برای برخورد با مافیای بین‌المللی/ دیدگاه فقها درباره «اکل مال به باطل»
گروه اقتصاد ــ رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه اظهار کرد: ما میتوانیم مافیای بین‌المللی را با استفاده از ارزهای دیجیتال آچمز کنیم و آن را دور بزنیم. منظور مافیایی است که امروزه ایران را تحت فشارهای اقتصادی شدیدی قرار داده است.
موضوع استخراج ارزهای مجازی به ویژه بیت‌کوین در ایران در روزهای گذشته بسیار داغ شده است، به گونه‌ای که برخی از مسئولان دولتی از احتمال قانونی شدن استخراج و خرید و فروش پول‌های مجازی خبر می‌دهند. استخراج و مبادله پول‌های مجازی تاکنون در ایران ممنوع بوده و سال گذشته نیز هم بانک مرکزی و هم سازمان بورس و اوراق بهادار درباره این موضوع هشدارهای لازم را دادند. لذا گفته‌های روزهای گذشته این مسئولان از جمله وزیر ارتباطات سخن تازه‌ای است اما در این میان برخی سؤالات همانند پشتوانه این پول‌ها و میزان کارآیی آن مطرح است که باید بیشتر مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
برای بررسی بیشتر این موضوع و به ویژه ابعاد فقهی و شرعی پول‌های مجازی، با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد محقق‌نیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه، به گفت‌وگو نشستیم.
بخش نخست این مصاحبه را اینجا بخوانید.
نحوه استخراج بیت‌کوین
محقق‌نیا با اشاره به نحوه و لوازم استخراج بیت‌کوین به ایکنا گفت: برای استخراج بیت‌کوین باید مزرعه بیت‌کوین داشته باشیم و سرور لازم را ایجاد کرده و معادلات ریاضی را حل کنیم. در این راستا و برای استخراج چنین ارزهایی در ایران تقریباً بین 2700 دلار تا 3200 دلار باید پول برق بپردازیم تا بتوانیم آن کُد را به دست بیاوریم. البته این یک راه به دست آوردن کُد است.
وی افزود: راه دیگر این است که به صرافی مراجعه کنیم و بگوییم که ما توان استخراج این ارز و پرداخت 3200 دلار هزینه برق برای به دست آوردن آن را نداریم. بنابراین قصد داریم آن را از شما خریداری کنیم و او هم به ما بیت‌کوین خواهد فروخت.
بیت‌کوین ریسک بالایی دارد
این کارشناس اقتصاد اسلامی در پاسخ به این پرسش که آیا ارزش پول‌های مجازی همانند سهام در بورس بالا و پایین خواهد شد؟ اظهار کرد: این بستگی به میزان پذیرش عمومی و ارزش آن در کشورهای مختلف دنیا دارد. البته این ارزش روزبه‌روز در حال افزایش است. بیت‌کوین شباهتهایی با سهام دارد اما ریسک آن بسیار بالاتر است و برای مثال کسانی بودند که بیت‌کوین را در زمانی که قیمت آن به 17 هزار دلار رسیده بود خریداری کردند و وقتی قیمت آن به 6 هزار دلار رسید دچار زیان شدند.
رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه به امکان افزایش قیمت بیت‌کوین اشاره و یادآور شد: از سوی دیگر امروز هم کسانی‌اند که بیت‌کوین را با نرخ 6 هزار دلار خریداری کرده‌اند و در حال فروش آن به قیمت 13 هزار دلار هستند. حتی این برآوردها هم وجود دارد که ممکن است قیمت هر بیت‌کوین در آینده به حدود 20 هزار دلار هم برسد.
برخورد منفعلانه بانک مرکزی در قبال بیت‌کوین
محقق‌نیا با اشاره به بیانیه‌های بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار درباره غیرقانونی بودن بیت‌کوین تصریح کرد: به نظرم چنین اقداماتی را میتوان برخوردهای منفعلانه نامید چراکه بانک مرکزی آمریکا هم شاید چنین چیزهایی را درباره ارزهای مجازی اعلام کرده باشد. در واقع آنها هم چاره‌ای غیر از این ندارند که بگویند غیرقانونی است اما واقعیت است که نمی‌توان جلوی این ارزهای مجازی ایستادگی کرد.
وی با اشاره به سختیهای مقابله با ارزهای دیجیتال ادامه داد: اگر بنا بر این است که در مورد ارزهای مجازی تصمیمگیری صورت گیرد باید راه دیگری را پیدا کرد چراکه نمی‌توان با پاک کردن صورت مسئله، آن را حل کرد زیرا این اتفاقی است که الان رخ داده است و نمی‌توان جلوی آن ایستاد.
بانک مرکزی آمریکا هم توان مقابله با ارزهای مجازی را ندارد
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه امروزه ارزهای دیجیتال در سطح دنیا مقبولیت عامه پیدا کرده‌اند، تأکید کرد: در واقع در شرایط کنونی این پول‌های مجازی تبدیل به چیزی شبیه به ارز جهانی شده‌اند و همه جا اعتبار دارند. از سوی دیگر مقبولیت عامه پیدا کرده‌اند و لذا بانک مرکزی آمریکا هم توان مقابله با آنها را ندارد و آنها هم در این مورد مستأصل شده‌اند. حتی ممکن است که روزی فرابرسد که ارزهای دیجیتال جای بانک مرکزی ایران را هم بگیرند.
این کارشناس اقتصاد اسلامی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه بانک مرکزی ایران فعلاً این ارزها را پذیرش نکرده است اگر اقدامی غیرقانونی و کلاهبرداری با این پول‌ها صورت گیرد باید چه اقدامی انجام داد؟ گفت: در واقع هیچ کاری نمی‌توان انجام داد و به هیچ دادگاهی هم نمی‌توان مراجعه کرد و همچنین نمیتوانیم شکایتی را هم علیه افرادی که بیت‌کوین را از آنها خریداری کردهایم تنظیم کنیم. به همین دلیل است که گفتم ریسک این پول‌ها بسیار بالاست.
پول‌های مجازی فرصت مناسبی برای برخورد با مافیاهای بین‌المللی‌اند
محقق‌نیا تصریح کرد: در اینجا فرآیندهایی پشت پرده و اقداماتی شبیه به اقدامات مافیایی در این مورد وجود دارد. این مافیا در شرایط کنونی در حال جا افتادن در سراسر دنیاست. البته از سوی دیگر باید به این مسئله مهم هم اشاره کرد که ما میتوانیم مافیای بین‌المللی را با استفاده از این مافیا، آچمز کنیم و آن را دور بزنیم. منظورم مافیایی است که امروزه ایران را تحت فشارهای اقتصادی شدیدی قرار داده است.
وی به حاکمیت مافیا در عرصه اقتصاد جهانی اشاره و ادامه داد: این یک واقعیت است که الان در دنیا مافیا حاکم شده است؛ به ویژه در مسائل اقتصادی، ارزی و پولی، این مافیا به وسیله آمریکا حاکم شده است. لذا این ارزهای مجازی میتوانند فرصتی برای ما باشند تا بتوانیم به آن مافیای بین‌المللی که ما را تحت فشار قرار داده است دهن‌کجی بکنیم و آن را دور بزنیم.
ارزهای مجازی؛ فرصتی مناسب برای دور زدن تحریمها
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به امکان مقابله با تحریمها با استفاده از ارزهای دیجیتال تأکید کرد: بنده معتقدم که این فرصت بسیار خوبی برای ماست و باید از برای دور زدن تحریمها استفاده کنیم و به نظرم به همین دلیل است که دولت اجازه داده است که مزرعههای بیت‌کوین به صورت قانونی برقرار شوند و اقدام به استخراج ارزهای مجازی کنند. البته چنین کاری سود خوبی هم دارد. امروزه استخراج هر بیت‌کوین تقریباً 100 میلیون تومان برای ما سود دارد.
این کارشناس اقتصاد اسلامی در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه ضرورت دارد که خود بانک مرکزی به سمت ایجاد رمزارز ملی برود و آن را در مبادلات به صورت قانونی رسمیت بشناسد؟ گفت: البته پول فیزیکی خیلی وقت است که کنار گذاشته شده و از رواج افتاده است. اساساً پول فیزیکی دیگر معنایی ندارد. امروزه در کشور ما از میزان 2 تریلیون تومان نقدینگی که وجود دارد شاید 20 تا 30 هزار میلیارد تومان یعنی نهایتاً 3 درصد از آن به صورت پول و اسکناس وجود دارد و بقیه آن به صورت الکترونیکی است. این موضوع مهمی است که باید به آن توجه کرد که با توجه به کارکردهای بانکداری الکترونیک تقریباً پول نقدی کنار گذاشته شده و این روند هر روز در حال تشدید شدن است.
برنامه وزارت ارتباطات در مورد ارزهای مجازی
این کارشناس اقتصاد اسلامی با اشاره به اهمیت پذیرش بین‌المللی ارزهای دیجیتال اظهار کرد: نکته مهم دیگر این است که برای تولید ارزهای مجازی لازم است که این ارزها در سطح بین‌المللی هم دارای پذیرش باشند. در اینجا لازم است با کشورها مبادلات دوطرفه داشته باشیم و این داستان پیچیدهای است که ارزهای مجازی همدیگر را قبول کنیم. اینکه ارز مجازی داخلی باشیم هم کار خوبی است و بنده شنیدهام که وزارت ارتباطات به دنبال این است که یک ارز مجازی را تعریف کرده و فرآیندهای لازم برای آن را هم ایجاد کند.
رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه با بیان اینکه برای اقدام ایران در مورد ارزهای مجازی اندکی دیر شده است، یادآور شد: گرچه دیر است اما به هر حال باید روزی این اتفاق در کشور ما هم رخ دهد اما مسئله مهم این است که ارز مجازی که ایران بانی آن است در سطح بین‌المللی هم مقبولیت و اعتبار لازم را داشته باشد.
دیدگاه علما درباره اکل مال به باطل
محقق‌نیا در پاسخ به پرسشی در مورد رعایت جنبههای شرعی پول‌های مجازی هم اظهار کرد: معتقدم مسائل شرعی در این مورد چندان اهمیتی ندارد. البته فقها بحثی با عنوان «اکل مال به باطل» مطرح می‌کنند. تشخیص این موضوع هم که آیا در ارزهای مجازی اکل مال به باطل اتفاق می‌افتد یا خیر؟ بر عهده کارشناسان است. نکته مهم در مورد جنبههای شرعی ارزهای مجازی این است که علما تاکنون در این موارد، تعیین مصادیق را بر عهده عرف و کارشناسان متخصص گذاشتهاند.
وی ادامه داد: در مورد اینکه آیا این ارزهای دیجیتال میتواند تهدیدکننده امنیت ملی ما باشد هم باید گفت که گاه میتواند منجر به چنین تهدیداتی شود. البته به نظرم بیشتر از آنکه تهدیدکننده امنیت ملی ما باشد، امنیت ملی آمریکا را تهدید میکند. اتفاقاً در این شرایط میتواند به ما کمک کند که از بسیاری از تهدیدها رهایی پیدا کرده و بسیاری از تهدیدها را هم از خودمان دور کنیم.
ضرورت استفاده بهینه از ارزهای دیجیتال
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی تأکید کرد: لذا معتقدم ارزهای مجازی میتوانند فرصتی هم برای ما باشند بنابراین نباید فقط به جنبههای منفی آن توجه کنیم بلکه جنبههای مثبتی هم دارد. نکته دیگر در مورد اکل مال به باطل این است که در رانت، این اتفاق رخ می‌دهد و ممکن است اینکه من ارزی را که به قیمت 3 هزار دلار استخراج کردهام به قیمت 13 هزار دلار میفروشم، نوعی اکل مال به باطل تلقی شود و این را هم دولت میتواند با مالیات گرفتن و اختصاص برق با قیمت بالاتر به مزرعههای بیت‌کوین حل کند.
این کارشناس اقتصاد اسلامی در پایان گفت: باید به این نکته مهم توجه کرد که ما نمیتوانیم در مقابل این سیل ایستادگی کنیم چراکه این سیل در حال آمدن است. بنابراین باید به فکر این باشیم که از آن در راستای منافع کشورمان استفاده بهینه کنیم.
انتهای پیام
