شراب‌خوارى تنها در اسلام ممنوع نشده است
گروه معارف ــ شراب‌خوارى تنها در دين مقدس اسلام ممنوع نشده است بلكه انبياى الهى، اديان آسمانى، انديشمندان تاريخ بشر و دانشوران علوم تجربى همه با اين محصول شيطانى مخالف بوده و نسبت به آن هشدار داده‌اند.
مسئله ميگسارى و شراب‌خوارى يكى از آفات ديرين زندگى انسان است و شراب دشمن ديرينه و پركينه بشر. اسلام زندگی‌ساز كه راه رهایى انسان است و ضامن جسم و جان افراد و ايجاد نظام برتر در روابط اجتماعى، براى پاسدارى از سلامت و سعادت فرد و جامعه بهترين رهنمودها و متقن‌ترين قوانين را ارائه داده است، درباره بلاى بزرگ مشروب‌خوارى هشدارهاى اسلام عامل نيكبختى جاودانه انسان است و راهنماى زندگى زيبا و آرام دنياى وى است. شراب‌خوارى تنها در دين مقدس اسلام ممنوع نشده است بلكه انبياى الهى و اديان آسمانى و انديشمندان تاريخ بشر و دانشوران علوم تجربى همه با اين محصول شيطانى مخالف بوده و نسبت به آن هشدار داده‌اند، «حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِيَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ الرَّيَّانِ بْنِ الصَّلْتِ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا(ع) يَقُولُ مَا بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِيّاً إِلَّا بِتَحْرِيمِ الْخَمْرِ وَ أَنْ يُقِرَّ لَهُ بِأَنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ وَ أَنْ يَكُونَ فِي تُرَاثِهِ الْكُنْدُرُ قَالَ وَ سَمِعْتُهُ ع يَقُولُ لَا تَدْخُلُوا بِاللَّيْلِ بَيْتاً مُظْلِماً إِلَّا مَعَ السِّرَاجِ؛ امام رضا(ع) فرمود: خداوند هيچ پيامبرى را مبعوث نكرد مگر با حرام كردن شراب، و اينكه اقرار داشت كه خدا آنچه را بخواهد انجام مى‌دهد.»[1]
شراب دشمن بی‌رحم عقل انسان است و كدام عاقل است كه با دست خويش عقل و انديشه خود را قربانى كند؟ و چه زيانى بيشتر و خطرناک‌تر از قربانى كردن عقل در آستان شيطان، عقل بزرگ‌ترين امتياز انسان و گران‌بهاترين نيروى جهان است. وقتى اين نيروى ارزشمند و معيار ارزيابى انسان از وى سلب شود، انسان، هويت انسانى خود را از دست مى‌دهد و از حيوانات پست‌تر مى‌شود و به راستى مسخ مى‌شود، زيرا حيوانات با كمک غريزه و شعور فطرى از بسيارى از كارهاى زشت و زيان‌بخش خوددارى مى‌كنند، اما بسيارى از ميگساران نه تنها به تندرستى و عواطف و اخلاق انسانى خود ضربه مى‌زنند، بلكه در حال مستى زندگى ديگران و روابط صميمانه اجتماعى را با خطر مواجه مى‌سازند.[2]
مطابق فتوای همه فقهای شیعه، یکی از نجاسات، شراب است[3] و خوردن چیز نجس حرام است[4] کم باشد یا زیاد تفاوتی ندارد. در تفسیر عیاشى از ابى‌الصباح از امام صادق(ع) نقل شده است: …خداى تعالى خمر را حرام کرده چه کم باشد و چه زیاد، کمااین‌که مردار و خون و گوشت خوک کم و زیادش را حرام فرموده است.[5] و نهى از شرب خمر به‌واسطه تطهیر بدن از نجاست ظاهر و باطن است.[6]
شراب، نور انسانیت را می‌برد
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَالِمٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع لِمَ حَرَّمَ اللَّهُ الْخَمْرَ قَالَ حَرَّمَ اللَّهُ الْخَمْرَ لِفِعْلِهَا وَ فَسَادِهَا لِأَنَّ مُدْمِنَ الْخَمْرِ تُورِثُهُ الِارْتِعَاشَ وَ تَذْهَبُ بِنُورِهِ وَ تَهْدِمُ مُرُوَّتَهُ وَ تَحْمِلُهُ عَلَى أَنْ يَجْتَرِئَ عَلَى ارْتِكَابِ الْمَحَارِمِ وَ سَفْكِ الدِّمَاءِ وَ رُكُوبِ الزِّنَا وَ لَا يُؤْمَنُ إِذَا سَكِرَ أَنْ يَثِبَ عَلَى حَرَمِهِ وَ لَا يَعْقِلُ ذَلِكَ وَ لَا يَزِيدُ شَارِبَهَا إِلَّا كُلَّ شَرٍّ[7]؛ مفضلّ مى‌گويد: به امام صادق(ع) گفتم: چرا شراب حرام شده است؟ امام صادق(ع) فرمود: خداوند شراب را به‌واسطه اثرات و تباهى آن حرام فرموده است زيرا شرابخوار موجب لغزش مى‌شود و نور انسانيت انسان را مى‌برد، جوانمردى او را ويران مى‌كند، انسان را به مرتكب شدن گناهان و خونريزى و زنا وادار مى‌كند و هنگامى كه انسان مست شد در امان نيست كه نا آگاهانه به محارم خود تجاوز كند، و جز بدبختى چيزى نصیب صاحبش نمى‌‌شود.
با شرابخوار دوستی نکنید
قَالَ محمد(ص) مُجَاوَرَةُ الْيَهُودِ وَ النَّصَارَى خَيْرٌ مِنْ مُجَاوَرَةِ شَارِبِ الْخَمْرِ وَ لَا تُصَادِقُوا شَارِبَ الْخَمْرِ فَإِنَّ مُصَادَقَتَهُ نَدَامَةٌ[8]؛ پيامبر اكرم(ص) فرمود: همـسايگى با يهود و نصارى از همسـايگى با شرابخوار بهتر است و با شرابخوار دوستى نكنيد كه دوستى با او پشيمانى در پى دارد.
علِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ فِي تَفْسِيرِهِ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص شَارِبُ الْخَمْرِ لَا تُصَدِّقُوهُ إِذَا حَدَّثَ وَ لَا تُزَوِّجُوهُ إِذَا خَطَبَ وَ لَا تَعُودُوهُ إِذَا مَرِضَ وَ لَا تَحْضُرُوهُ إِذَا مَاتَ وَ لَا تَأْتَمِنُوهُ عَلَى أَمَانَةٍ فَمَنِ ائْتَمَنَهُ عَلَى أَمَانَةٍ فَاسْتَهْلَكَهَا فَلَيْسَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ يُخْلِفَ عَلَيْهِ وَ لَا أَنْ يَأْجُرَهُ عَلَيْهَا لِأَنَّ اللَّهَ يَقُولُ وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَكُمُ [9] وَ أَيُّ سَفِيهٍ أَسْفَهُ مِنْ شَارِبِ الْخَمْرِ[10]؛ رسول خدا(ص) فرمود: هنگامى كه شرابخوار سخن گفت او را تصديق نكنيد و وقتى خواستگارى كرد به او زن ندهيد و هنگامى كه مريض شد از او عيادت نكنيد و هنگامى كه مرد، او را دفن نكنيد و او را بر امانتى امين قرار ندهيد، پس كسى كه او را امين حساب كرد بر امانتى و او از بين برد بر خداوند نيست كه آن امانت را حفظ كند و او را نبايد براى كارى اجير كرد، زيرا خداوند در قرآن مى‌فرمايد: اموال خود را به دست سفيهان ندهيد و چه كسى سفيه‌تر از شرابخوار است؟» روایاتی که نقل شد و ده‌ها روایت دیگر و البته سه آیه در قرآن کریم همگی بر حرمت شراب و نجاست و پلیدی آن تأکید دارند. بحث ما در اینجا این است که بر اساس بعضی از روایات شرابخوار نیز یکی از کسانی است که به شفاعت نخواهد رسید، به عبارت دیگر نوشیدن شراب یکی از موانع شفاعت به‌شمار می‌رود.
شرابخوار؛ محروم از شفاعت رسول‌الله(ص)
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْحَسَنِ الْعَطَّارِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا يَنَالُ شَفَاعَتِي مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلَاتِهِ وَ لَا يَرِدُ عَلَيَّ الْحَوْضَ لَا وَ اللَّهِ لَا يَنَالُ شَفَاعَتِي مَنْ شَرِبَ الْمُسْكِرَ وَ لَا يَرِدُ عَلَيَّ الْحَوْضَ لَا وَ اللَّه[11]؛ رسول خدا(ص) فرمود: شفاعت من به كسى كه مست‌كننده (شراب) مى‌نوشد نمى‌رسد، به خدا سوگند او بر من در حوض كوثر وارد نمی‌شود.
با توجه به روایت شریف نبوی یکی از موانع شفاعت شرب خمر است. آثار سوء و منفی شرب خمر در جوامع بسیار زیاد است، مضرات اخلاقی شرب خمر مانند بد اخلاقی، بد زبانی، انواع و اقسام جنایات و خون‌ریزی‌ها، افشای اسرار، هتک حرمت‌ها، پشت پا زدن به همه قوانین و نوامیسی که پایه سعادت و مایه خوشبختی زندگی است و بخصوص بی‌عفتی نسبت به اعراض و نفوس و اموال است. روشن است که شخص مست فاقد نیروی خرد و قوه تمیز است و از این‌رو مانع و زاجری از هیچ‌کار زشت و ناهنجاری ندارد و از این جنایاتی که جهان را پر کرده و زندگی را در کام بشر تلخ کرده است کمتر جنایتی است که این مایه پلید به‌طور مستقیم یا غیر‌مستقیم در آن تأثیر نداشته باشد.[12]
ارتکاب زنا
الزّنا: مقاربت نامشروع و بدون عقد شرعی را گویند.[13] ارتکاب عمل زنا از نظر قرآن گناه بزرگى است که خداوند درباره آن می‌فرماید: «نزدیک زنا نشوید؛ چرا که عمل بسیار زشتى است و راه و روش بدى است»[14] در این بیان کوتاه به سه نکته اشاره شده است:
الف) مىگوید به این عمل شرم‌آور نزدیک نشوید، این تعبیر علاوه بر تأکیدى که در عمق آن نسبت به خود این عمل نهفته شده، اشاره لطیفى به این است که آلودگى به زنا غالباً مقدماتى دارد که انسان را تدریجاً به آن نزدیک مى‌کند، نگاه‌های حرام و چشم‌چرانى، برهنگى و بى‌حجابى، مطالعه کتاب‌ها و «نشریات فاسد»، دیدن «فیلم‌هاى آلوده»، ارتباط با «کانون‌هاى فساد»، خلوت با نامحرم (یعنى بودن مرد و زن نامحرم در یک مکان خالى و تنها) و بالاخره ترک ازدواج براى جوانان، و سخت‌گیری‌هاى بى‌دلیل طرفین در این زمینه، هر یک مقدمه‌‌اى براى این کار محسوب مى‌شود و می‌تواند از عوامل «قرب به زنا» باشد که با یک جملۀ کوتاه در آیه فوق همه آن‌ها نهى شده است و در روایات اسلامى نیز هر کدام جداگانه مورد نهى قرار گرفته است.
ب) تعبیر«إِنَّهُ کانَ فاحِشَهً» که مشتمل بر سه تأکید است (انّ و استفاده از فعل ماضى و تعبیر به فاحشه) عظمت این گناه آشکار را آشکارتر مى‌کند.
ج) جمله «ساءَ سَبِیلًا» (راه زنا بد راهى است) بیان‌گر این واقعیت است که این عمل راهى به مفاسد دیگر در جامعه مى‌گشاید.[15] قرآن کریم در توصیف عباد الرحمن (بندگان راستین خدا) یکی از اوصاف آنان را عدم ارتکاب زنا دانسته و فرموده است: «… و (آنان) زنا نمى‌کنند و هر کس چنین کند، مجازات سختى خواهد دید! عذاب او در قیامت مضاعف مى‌شود، و همیشه با خوارى در آن خواهد ماند! مگر کسانى که توبه کنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند که خداوند گناهان آنان را به حسنات مبدّل مى‌کند و خداوند همواره آمرزنده و مهربان بوده است و کسى که توبه کند و عمل صالح انجام دهد، به‌سوى خدا بازگشت مى‌کند.[16]
در روایات نیز درباره این عمل قبیح مطالبی بیان شده است:
عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع عَنِ النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ فِي وَصِيَّتِهِ لَهُ يَا عَلِيُّ فِي الزِّنَا سِتُ خِصَالٍ ثَلَاثٌ مِنْهَا فِي الدُّنْيَا وَ ثَلَاثٌ فِي الْآخِرَةِ فَأَمَّا الَّتِي فِي الدُّنْيَا فَيَذْهَبُ بِالْبَهَاءِ وَ يُعَجِّلُ الْفَنَاءَ وَ يَقْطَعُ الرِّزْقَ وَ أَمَّا الَّتِي فِي الْآخِرَةِ فَسُوءُ الْحِسَابِ وَ سَخَطُ الرَّحْمَنِ وَ الْخُلُودُ فِي النَّارِ.[17]؛ زِنا، شش پیامد دارد: سه در دنیا و سه در آخرت. سه پیامد دنیایى‌اش این است که: آبرو را مى‌بَرد، مرگ را شتاب مى‌بخشد و روزى را مى‌بُرد و سه پیامد آخرتى‌اش: سختى حسابرسى، خشم خداى رحمان و ماندگارى در آتش است.
إذا ظهر الزّنا و الرّبا في قرية فقد أحلّوا بانفسهم عذاب اللَّه.[18]؛ وقتى زنا‌كارى و ربا‌خوارى در دهكدهاى آشكار شود مردم آن عذاب خدا را به خود خريدهاند.
حَدَّثَنَا أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْمُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْعَبَّاسُ بْنُ الْعَلَاءِ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الذُّنُوبُ الَّتِي تُغَيِّرُ النِّعَمَ الْبَغْيُ وَ الذُّنُوبُ الَّتِي تُورِثُ النَّدَمَ الْقَتْلُ وَ الذُّنُوبُ الَّتِي تُنْزِلُ النِّقَمَ الظُّلْمُ وَ الذُّنُوبُ الَّتِي تَهْتِكُ الْعِصَمَ وَ هِيَ السُّتُورُ شُرْبُ الْخَمْرِ وَ الَّتِي تَحْبِسُ الرِّزْقَ الزِّنَا وَ الَّتِي تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ قَطِيعَةُ الرَّحِمِ وَ الَّتِي تَرُدُّ الدُّعَاءَ وَ تُظْلِمُ الْهَوَاءَ عُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ.[19]؛ گناهی که نعمت‌ها را تغییر مى‌دهد، تجاوز به حقوق دیگران است. گناهى که پشیمانى مى‌آورد، قتل است. گناهى که گرفتارى ایجاد مى‌کند، ظلم است. گناهى که آبرو مى‌بَرد، شراب‌خوارى است. گناهى که جلوى روزى را مى‌گیرد، زناست. گناهى که مرگ را شتاب مى‌بخشد، قطع رابطه با خویشان است. گناهى که مانع استجابت دعا مى‌شود و زندگى را تیره و تار مى‌کند، نافرمانى از پدر و مادر است.
اینها مطالبی بود درباره این عمل شنیع و قبیح و اما اینک می‌پردازیم به اینکه زنا به‌عنوان یکی از موانع شفاعت مطرح شده است:
قال الصادق علیه السلام «فو الله ما ينال شفاعتنا إذا ركب هذا (ای الزنا) حتى يصيبه ألم العذاب و يرى هول جهنم». [20]؛ امام ششم(ع) در ضمن یک روایتی می‌فرماید: به خدا سوگند شفاعت ما به کسی که مرتکب چنین عملی (زنا) شود، نمی‌رسد تا آنکه درد و رنج بچشد و وحشت جهنم را ببیند.
با توجه به این روایت، «زنا» یکی از موانع شفاعت است، عمل شنیع زنا یک راه طبیعی و خالی از خطر برای اطفای شهوت نیست. جامعه‌ای که شهوت خود را از طریق زنا اشباع می‌کند در یک جاده ناهموار و خطرناکی افتاده که عاقبت آن دوری از مقصد و افتادن در پرتگاه‌های هولناک است. نیروی خدادادی شهوت برای ابقای نسل انسانی است و ایجاد یک سلسله هیجانات روحی و عاطفی در مرد و زن است که این هیجانات ضامن تشکیل کانون خانواده و اطفای شهوت از یک طریق محدود و قانونی است اما ارتکاب زنا نه تنها اجتماع را به مقصد ابقای نسل نزدیک نمی‌کند بلکه اجتماع را در هزاران دره مخوف پرت می‌کند.
پس مشخص شد یکی از موانع شفاعت ارتکاب به اعمال منافی عفت است. مؤمن و معتقد به شفاعت برای دستیابی به شفاعت شافعان در روز قیامت، خود را ملزم می‌کند که به این اعمال مبتلا نشود. عدم ارتکاب به این عمل، خود به‌خود سبب ارتقای اخلاقی جامعه و حفظ عفت عمومی آن می‌شود، نتیجه این استنکاف، ارتقای فرهنگ جامعه در سایه عمل به یکی از تعالیم و دستورات شرع مقدس است.
ادامه دارد...
«احمد گلستانی عراقی»
پی‌نوشت‌ها:
[1] . صدوق، محمد بن علی بن بابویه، عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج2 ص 2.
[2] . چهل حدیث شراب، محمد شریفی، سایت کتابخانه احادیث شیعه. www.hadithlib.ir
[3] . توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 1، ص 80 ، م 111، شراب و هر چیزى که انسان را مست مى‌کند، چنانچه به خودى خود روان باشد، نجس است.
[4] .همان، ج 1، ص 94، م 141، خوردن و آشامیدن چیز نجس، حرام است.
[5] . طباطبائی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ج 6، ص 201 قابل توجه است که بیان این حدیث نه به خاطر تعبد به حدیث و روایت است، بلکه به خاطر تعلیلی است که در ذیل آن بیان شده است.
[6] . طبرسی، احتجاج، ج 2، ص 32.
[7] . صدوق، محمد بن علی بن بابویه، علل الشرائع، ج2 ، باب علة تحريم الخمر، ص 475.
[8] . شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار(للشعيري)، ص 153، الفصل الثالث عشر و المائة في الخمر.
[9]. سوره نساء، آیه 4 و 5.
[10] . حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، ج 25، ص312.
[11] . کلینی، محمد بن یعقوب، الكافي، ج6 ، ص400.
[12] . شراب از دیدگاه قرآن و سیر تدریجی قرآن در خصوص تحریم شراب، نویسنده: محمد مهدی مقدم - شنبه ٢٥ تیر،۱۳٩٠، سایت تعمق.
[13] . راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات فی غریب القرآن، ص 286.
[14] . سوره اسراء، آیه 32.
[15] . مکارم شیرازى، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص ۱۰۳.
[16] .سوره فرقان، آیه 68 – 71.
[17] . صدوق، محمد بن علی بن بابویه، الخصال، ج1، ص 320.
[18] . نهج الفصاحة (مجموعه كلمات قصار حضرت رسول صلى الله عليه و آله)، ابوالقاسم پاینده، ص196.
[19] . صدوق، محمد بن علی بن بابویه، معاني الأخبار، ص 270.
[20] . فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی، الوافي، ج22، ص 599.
انتهای پیام
