احترام به والدین در آیینه آیات و روایات

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدعلی عبداللهی، مدیر مدرسه علمیه «التفاتیه» قزوین، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، اظهار کرد: قرآن کریم والدین را گرامی داشته است و بعد از ذکر عبادت خداوند متعال به احسان والدین تأکید کرده است، در حقیقت مهم‌ترین پیام قرآن توحید و پس از آن احترام و نیکی به والدین را عنوان کرده است.

وی ادامه داد: در آیه 23 سوره مبارکه اسرا آمده است «وَ قَضی رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریماً؛ پروردگارت مقرر داشت که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. هرگاه تا تو زنده هستی هر دو یا یکی از آن دو سالخورده شوند، آنان را میازار و به درشتی خطاب مکن و با آنان به اکرام سخن بگوی» بنابراین حتی نباید به والدین «اف» هم گفته شود.

مدیر مدرسه «التفاتیه» قزوین بیان کرد: خداوند متعال در آیه 36 سوره نسا می‌فرمایند «و خدای یکتا را بپرستید و هیچ چیزی را شریک وی نگیرید و نسبت به پدر و مادر و خویشان و یتیمان و فقیران و همسایه دور و نزدیک و دوستان موافق و رهگذران و بندگان که زیردست تصرف شمایند نیکی کنید، که خدا مردم متکبّر خودپسند را دوست ندارد.» در آیه 8 سوره عنکبوت نیز آمده است «وَوَصَّینَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَیهِ حُسْنًا وَإِنْ جَاهَدَاک لِتُشْرِک بِی مَا لَیسَ لَک بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا إِلَی مَرْجِعُکمْ فَأُنَبِّئُکمْ بِمَا کنْتُمْ تَعْمَلُونَ؛ و ما به آدمی سفارش کردیم که در حق پدر و مادر خود نیکی کند، و اگر آنها (خود مشرک باشند و) کوشند تا تو به من (که خدای یگانه‌ام) از روی جهل و نادانی شرک آوری هرگز اطاعت امر آنها مکن، که رجوع شما به سوی من است و من شما را به پاداش هر عمل که به جای آورده‌اید آگاه می‌گردانم»

حجت‌الاسلام عبداللهی اضافه کرد: فرزندان فقط در صورت مخالف بودن فرمان والدین با فرمان خداوند متعال مجاز به مخالفت با والدین خود هستند؛ در غیر این صورت تحت هر شرایطی باید از پدر و مادر حتی کافر و مشرک خویش اطاعت کنند. عاق والدین ناشی از ناراضی کردن والدین و قرار دادن آن‌ها در شرایطی است که خداوند رضایت را از روی فرزند بردارد، عاق والدین به معنای این است که فرزند والدین خود را اذیت کند که در قرآن کریم و روایات برای فرزند گرفتاری بیان کرده‌اند.

مدیر مدرسه «التفاتیه» قزوین با بیان اینکه احادیث بسیاری در خصوص احسان و نیکی به پدر و مادر از ائمه اطهار (ع) مطرح شده است، تشریح کرد: در صفحه 70 «مصباح الشریعه» از امام صادق(ع) آمده است «حسن سلوک و نیکوئی به پدر و مادر نتیجهٔ شناخت پروردگار است، چرا که تحصیل رضای والدین و نیکویی به ایشان کردن از سایر اعمال حسنه بیشتر و پیشتر صاحب خود را به رحمت الهی و رضای او نزدیک می‌کند، به شرط‍‌ آنکه والدین مسلمان باشند و نیکویی به ایشان محض از برای خدا باشد، چرا که حقّ پدر و مادر، مشتقّ از حقّ پروردگار است و خدمت به ایشان، خدمت به الهی است».

وی افزود: در تاریخ مشاهده می‌کنیم و نقل شده است که حضرت رسول(ص) در قبرستان صدای ناله عذاب صاحب قبری را شنید که به آه و نفرین مادر عذاب می‌شد. حضرت از مادرش خواست او را حلال کند، مادر او را بخشید و عذاب از او برداشته شد. این داستان پیام مهم دارد و آن این است که احترام به والدین یکی از راه‌های نجات است.

حجت‌الاسلام عبداللهی بیان کرد: داستانی در بحارالانوار و عیون اخبار الرضا آمده و در آیات ۶۷ تا ۷۳ سوره بقره نیز به ماجرای گوساله و بهانه‌گیری بنی‌اسرائیل اشاره شده است. در تشریح این داستان آمده است: مرد نیکوکاری به پدر و مادر خود احترام می‌کرد. در یکی از روزها که پدرش در خواب بود معامله پر سودی برایش پیش آمد، ولی مغازه‌اش بسته بود و کلید مغازه نزد پدرش بود و پدرش نیز در آن وقت خوابیده بود. فروختن کالا، بستگی به بیدار کردن پدر داشت، تا کلیدی را که در نزد پدر بود بگیرد. مرد نیکوکار آن معامله پرسود را به خاطر بیدار نکردن پدر، انجام نداد (و به خاطر احترام به پدر، از سود کلانی که معادل ۷۰ هزار درهم بود، گذشت) و مشتری رفت. وقتی پدر بیدار شد و از ماجرا اطلاع یافت، از پسر مهربانش تشکر کرد و گاوی را که داشت به پسرش بخشید و گفت: «امیدوارم خیر و برکت بسیار، از ناحیه این گاو به تو برسد». قتلی اتفاق افتاد و حضرت موسی(ع) حل مشکل را از درگاه خدا خواست، خداوند دستوری به او داد، موسی(ع) آن دستور را به قوم خود چنین بیان کرد «خداوند به شما دستور می‌دهد ماده گاوی را ذبح کنید و قطعه‌ای از بدن آن را به مقتول بزنید، تا زنده شود و قاتل را معرفی کند و درگیری پایان یابد» در نهایت این گاو را با بالاترین قیمت از این پسر خریداری کردند و این فرزند پاداش کار خود را این چنین دریافت کرد.