منشور حدیث لوح و اسلام سیاسی

حسین روحانی صدر؛ کارشناس ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی، در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده نوشته است:

سیاست در اسلام ساختار سیاسی ویژه و ثابتی دارد و قرآن اصل‌هایی را تعیین نموده که در جامعه اسلامی، قانون به شمار می‌آیند و از همان نخستین روزهای پس از پیامبر تا به امروز، جریان‌های فکری بسیاری خود را مجری قطعی این قوانین معرفی نمودند. جالب آنکه هر کدام به سلیقه خود به دنبال دور زدن همین قوانین و به کار بستن سلایق و خاستگاه‌هایی غیر از واقعیت اصلی آن بوده‌اند. با شیوع این اختلاف، فرزندان دختر رسول خدا، هر کدام به سهم خود سعی در معرفی اسلام واقعی نمودند، همه آنان به استناد احادیث به جا مانده از پدر و مادر و جدشان کوشیدند تا از توسعه این انحراف، جلوگیری نمایند. از آن جمله حضرت رضا(ع) امام هشتم شیعیان در مناسبت‌های مختلفی، شیعیان را به این امر مهم متذکر شدند. شیخ صدوق مؤلف کتاب هفت قسمتی «عیون اخبار الرضا» در ششمین قسمت از اثر خویش به نقل لحظه به لحظه حدیث لوح که در آن به امامت ائمه اثنی‌عشر تصریح شده، پرداخته است و از شیوه پردازش می‌توان به بطلان ادعای داعیان اسلام سیاسی دست یافت. چرا که مجری هر جریانی باید از هر لحاظ صلاحیت کامل موضوع مدنظر را در خود داشته باشد و حدیث لوح به این امر تاکید شده که جز این دوازده تن، کسی توانایی اجرای کامل قوانین اسلامی را ندارد. یکی دیگر از موارد قابل تأمل در این باب، رد هر نوع جانشینی می‌باشد چرا که عباسیان، خلفای هم عصر هفت تن از این ائمه، خود را منتصب به خاندان پیامبر(ص) و مستحق جانشینی می‌دانستند و تأکید امام در نقل مکرر حدیث لوح، رد پایگاه این تبار مدعی بود حتی با استفاده از این حدیث، فرصت شورش و ماجراجویی به نام حمایت از خانواده رسول نیز گرفته شد.

آن روزها هر جمع و گروهی، خود را هوادار این خاندان و مدعی قدرت می‌دانست و به‌واسطه آن جمعیت‌هایی را به خود جلب کرده و علیه حکومت مرکزی، دست به قیام و استقلال طلبی می‌زد. در آن مقطع که پهنه اسلام از اسپانیا در اروپا تا کاشغر چین در آسیا و آن سوی رودخانه نیل در آفریقا گسترده بود، می‌توانست در این هرج و مرج آسیب غیرقابل جبرانی ببیند و حضرت به‌واسطه نقل متواتر این حدیث از سوی شاگردانشان، مانع اختلاف و خونریزی و جدایی سرزمین‌های اسلامی از یکدیگر شدند. بنابراین می‌توان باب ششم از کتاب عیون اخبارالرضا را یکی از بهترین منابع تاریخی و کلامی شیعه در معرفی اسلام سیاسی به جهان معاصر معرفی نمود و بازگشت به سیره افراد مشمول حدیث لوح، تنها راه عبور از بحران‌های هر عصر و زمانی می‌تواند باشد.