غفلت و تکبر دوعامل اصلی دورماندن انسان از شکر

به گزارش ایکنا از خراسان‌رضوی، محمدعلی انصاری، مفسر قرآن و صاحب تفسیر مشکاة، در نشست مجازی با موضوع «غفلت و تکبر» که امروز ۲۵ مهرماه برگزار شد، در خصوص علت‌های دورماندن انسان از شکرگذاری خداوند، اظهار کرد: عظمت شکر که به معنای بهره‌وری و حفاظت از داشته‌ها، امری بسیار مهم است، اما اکثر انسان‌ها به سمت کفران کشیده می‌شوند و شکر خداوند را فراموش می‌کنند. در میان این عوامل، تکبر و غفلت دوعامل مهم و حیاتی به شمار می‌رود.

صاحب تفسیر مشکاة بیان کرد: عاملی که از دیگری کوچک‌تر محسوب می‌شود همان غفلت است. غفلت یعنی اینکه ما انسان‌ها داشته‌های خودمان را فراموش می‌کنیم و استعداهای خود را نادیده می‌گیریم. اکثر انسان‌ها وقتی نعمت‌های خود را از دست می‌دهند، تازه متوجه این غفلت و غافل بودن از نعمات الهی می‌شوند، که این امر بسیار خطرناک است.

انصاری افزود: نعمت وجود پدر و مادر از آن دسته نعمت‌هایی به شمار می‌رود که اکثر انسان‌ها آن را نادیده می‌گیرند و بعد از اینکه آن ها را از دست می‌دهند، تازه متوجه می‌شوند که چه نعمت عظیمی در اختیار داشته‌اند. راه شکست دادن غفلت، تداوم‌بخشی در ذکر نعمت‌های خداوند است که باعث مرور شدن نعمت‌های انسان می‌گردد.

وی در خصوص دومین عامل، تصریح کرد: دومین عامل دورماندن انسان از شکرگذاری خداوند، تکبر است که بسیار بسیار از عامل قبلی بزرگ‌تر و خطرناک‌تر محسوب می‌شود. تکبر و خودبرتربینی باعث این می‌شود که انسان در میان مردم و برای خداوند سر خم نکند و غرور او را فرا گیرد. زیرا این فرد خود را برتر از قانون و دیگر مردمان می‌داند، به همین دلیل در مقابل آنان خضوع نمی‌کند.

این مفسر قرآن اظهار کرد: خداوند در آیه ۶۰ سوره «غافر» در این باره می‌فرماید: «وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ، و پروردگارتان فرمود مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم در حقيقت كسانى كه از پرستش من كبر مى‌ورزند به زودى خوار در دوزخ در مى‌آيند»، یعنی عاقبت تکبر و کفرورزی در مقابل خداوند چنین امری را پدید می‌آورد.

انصاری در خصوص داروی تکبر، گفت: برای درمان تکبر و کبر تنها و تنها فکر کردن لازم و ضروری است، زیرا انسان باید با عقلانیت درک کند که وجود خود را از خداوند گرفته است و همچنین جایگاهی که در دنیا دارد را مدیون خداوند است.

تکبر عاملی برای ایجاد توقع

وی بیان کرد: بالاترین عاملی که انسان‌ها حاضر نیستند از یکدیگر تشکر کنند، تکبر و غرور انسان است. یعنی مهم‌ترین عامل همین کبر و غرور انسان است که مانع تعظیم کردن و تشکر کردن زبانی او می‌شود. همچنین از افزایش تکبر از ته دل انسان‌ها عاملی به اسم توقع بر‌می‌خیزد که از احسان و نیکی به دیگران جلوگیری می‌کند.

صاحب تفسیر مشکاة تصریح کرد: از مهم‌ترین راه‌های شکستن کبر، تواضع و شکرگذاری است، لذا در روایتی بیان شده است: «مَن لَم يَشكُرِ المَخلوقَ لَم يَشكُرِ الخالِقَ؛ كسى كه از مردم تشكّر نكند از خدا هم تشكّر نكرده است»، البته این تواضع و خضوع در زمانی راه‌حل محسوب می‌شود که برای احسان‌ها و نیکی‌های کوچک خرج شود.