رمز پیروزی هر جامعه‌ای در اتحاد و تحمل سختی است
مفسر نهج‌البلاغه در تبیین خطبه ۱۹۲ گفت: رمز پیروزی هر جامعه‌ای اتحاد و تحمل سختی است و علت شکست هر جامعه و انقلابی تفرقه است.
به گزارش ایکنا از قزوین، محسن حق‌شناس، مفسر نهج‌البلاغه، شب گذشته، ۳۱ فروردین‌ماه در یازدهمین جلسه از تفسیر خطبه قاصعه نهج‌البلاغه، با بیان اینکه خطبه قاصعه، خطبه‌ای کبرشکن است، گفت: حضرت امیر(ع) در این بخش از خطبه ما را به اعماق تاریخ بردند و گفتند اگر به گذشته‌هایتان نگاه کنید، عبرت‌های زیادی برای شما وجود دارد. اگر جامعه‌ای روی صبری که حول محور خدای متعال است دور هم جمع شوند خدا به زندگی‌شان برکت می‌دهد و جواز آزادی آن‌ها را فراهم می‌کند.
وی ادامه داد: وقتی خدای سبحان دید که قومی، به خاطر محبت خدا مجدانه در برابر اذیت‌ها صبر می‌کنند و به‌خاطر ترس از او، سختی‌ها را تحمل می‌کنند در تنگناهای بلا، فرج و گشایش را برایشان ایجاد می‌کند.
این مفسر نهج‌البلاغه با بیان اینکه سنت‌های خداوند پیروزی قومی که با هم متحد هستند را تضمین کرده است، اظهار کرد: خداوند به‌جای ذلت، لباس عزت به تن آن‌ها می‌پوشاند و به‌جای خوف، امنیت به آن‌ها عطا می‌کند. این‌هایی که گرفتار بلا بودند به‌واسطه این کار، به مالک و حاکمانی سرشناس تبدیل شدند. کرامت‌های خدا در برابر آن‌ها به جایی می‌رسد که فکرش را هم نمی‌کنند.
وی پرده دیگری از زندگی این جماعت را از زبان حضرت امیرالمؤمنین(ع) باز کرد و گفت: «فَانْظُرُوا كَيفَ كانُوا» در این بخش از خطبه یعنی نظاره کنید این‌ها چگونه بودند. نظاره یعنی نگاهی که توأم با فکر و تأمل است تا عبرت بگیریم، نظاره اصلاً کار چشم نیست. در ادامه مولا می‌فرمایند: «حیث كَانَتِ الْاَمْلاَءُ مُجْتَمِعَةً»، مجتمع یعنی آن‌ها به‌گونه‌ای بودند که جمعیت انبوهشان مجتمع و واحد و متحد بود. «وَ الْاَهْوَاءُ مُؤْتَلِفَةً» یعنی خواسته‌هایشان و آرزوهایشان هماهنگ بود، اندیشه‌هایشان در یک مسیر بود.
بیشتر بخوانید:
حق‌شناس بیان کرد: «وَ الْقُلُوبُ مُعْتَدِلَةً» در این بخش از خطبه آمده است که یعنی قلب‌هایشان معتدل بود. یک مسیر ثابت، واحد و درست را به شکل صحیح و پیوسته طی می‌کردند. در عبارت «وَ الْاَیدِی مُتَرَادِفَةً»، مترادف یعنی متعاون. یعنی دست‌های آن‌ها کمک‌کننده به یکدیگر بود و کمک‌حال همدیگر بودند. در ادامه حضرت امیر می‌فرمایند: «السُّیوفُ مُتَنَاصِرَةً»، به این معنی است که شمشیرهایشان در نصرت و یاری همدیگر با هم هماهنگ بود. «وَ الْبَصَائِرُ نَافِذَةً» یعنی چشم‌هایشان هوشیار و بینا بود. «والعزائم واحدةً» هم یعنی اراده محکم‌شان هماهنگ بود.
وی با ذکر هفت مورد از موارد اتحاد قومی را که خداوند به آن‌ها پاداش، پیروزی و سروری داده بود از زبان حضرت امیر(ع) اظهار کرد: رمز موفقیت هر گروه و قوم و جامعه‌ای اتحاد و همبستگی است که نباید آن‌را دست کم گرفت. یکی از کارهایی که دشمن می‌کند این است که سعی می‌کند اولویت‌های چندم شما را به اولویت اول شما تبدیل کند. این زمانی اتفاق می‌افتد که چشم شما از نفوذ به هدف اصلی باز می‌ماند.
این مفسر نهج‌البلاغه جامعه‌ای را رو به اعتلا و صعود دانست که این هفت پیوند در آن وجود داشته باشد و افزود: حضرت امیر(ع) می‌فرمایند: آیا این‌ها ارباب مردم نبودند و بر جهانیان حکومت نمی‌کردند؟ حضرت از قومی صحبت می‌کنند که از زیر بار فشار درآمدند و الان حاکم شدند. در این قسمت از خطبه عبارت «حین وقعت الفرقه» یعنی زمانی که تفرقه بینشان افتاد، «و تشققت الالفه» یعنی الفت و انس‌شان از هم پاشید و وحدتشان به پراکندگی تبدیل شد. در ادامه حضرت امیر(ع) می‌فرمایند: «وختلفت‌الکلمه و الافئده» یعنی زبان و قلبشان یکرنگ نشد و آرزوهای قلبشان و خواسته‌هایشان گوناگون شد.
وی با اشاره به انقلاب اسلامی ایران تصریح کرد: امام خمینی(ره) یک جمله معروف داشتند که می‌گفتند وحدت کلمه را حفظ کنید اینجا هم حضرت امیر(ع) می‌فرمایند: این قوم گرفتار بلای اختلاف و پراکندگی شدند که از هم پاشیدند. در این بخش از خطبه حضرت مولا امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: این‌ها بعد از اختلاف، فرقه‌فرقه شدند و بعد از این تفرق، شروع کردند به جنگیدن با هم و متحارب همدیگر شدند. حضرت می‌فرمایند: گروه‌گروه شدن، جنگ و دشمنی می‌آورد و وقتی باهم می‌جنگند، از دشمن اصلی غافل می‌شوند.
حق‌شناس با بیان اینکه باید از احوال اقوام گذشته عبرت و پند بگیریم، بیان کرد: همین آدم‌هایی که حضرت امیر(ع) فرمودند خدای متعال آنقدر به این‌ها کرامت عطا کرد که خودشان هم باورشان نمی‌شد، به‌خاطر زشتی‌هایی که گرفتارش شدند خداوند لباس عزت را از تن آن‌ها بیرون آورد و نشاط و فراوانی نعمت را از آن‌ها گرفت. بعضی از این نعمت‌ها مثل امنیت، خدا آن را از ما می‌گیرد و بعد از آن می‌فهمیم چه چیز را از دست داده‌ایم.
این مفسر نهج‌البلاغه با تأکید بر اینکه از اقوام متفرق گذشته چیزی برای ما نمانده است، گفت: حضرت می‌فرمایند: داستان زندگی قومی که گرفتار تفرقه شدند به‌عنوان درس عبرتی شد و هیچ چیزی از آن‌ها نماند جز یک سلسله اخبار که باعث عبرت ما شد. بنابراین، رمز پیروزی هر جامعه‌ای در اتحاد و تحمل سختی است و علت شکست هر انقلابی تفرقه است و این انقلاب ما هم تا زمانی باقی می‌ماند که اتحاد و اجتماع بین مردم و محبت به خدا و محبت به یکدیگر برای خاطر خدا و ترس از خدا برای خدمت به یکدیگر وجود دارد.
وی با بیان اینکه سنت‌های الهی در طول تاریخ ثابت است، ادامه داد: خدا برای اتحاد پیروزی را هدیه می‌دهند و برای تفرقه شکست را می‌چشاند یعنی اگر بین ما هم تفرقه بیاید خدا با جمهوری اسلامی تعارف ندارد. اراده تکوینی خداوند این است که در هر جامعه‌ای که تفرقه پیدا شود، شکست هم پیدا می‌شود.
این پژوهشگر قرآنی با اشاره به ضعف بنی‌اسرائیل از زبان حضرت امیر(ع) گفت: احوالات بنی‌اسرائیل یادتان بیاید و عبرت بگیرید. علت ایجاد تفرقه و چند دستگی در امت‌ها تکبر و تعصب و خودبرتربینی است. اگر بقا و رفاه و آسایش می‌خواهید باید دست از تکبر و تعصب بردارید. تفرقه، فرزند نامشروع تعصب و تکبر است. شاه‌کلید وحدت، دوری از تکبر است.
حق‌شناس در پایان گفت: حضرت علی(ع) می‌فرمایند: تاریخ در حال تکرار است و اصول سنت‌های الهی در تمام تاریخ ثابت است. من و شما هستیم که باید سنت خدا را در جامعه پیاده کنیم، زمانی که کسری‌های ایران و قیصر‌های روم، ارباب این‌ها شدند، فرزندان اسحاق و اسمائیل با آن همه عظمت تبدیل به زیردست شدند. این‌ها مردم را از آبادی‌های حاصلخیز و پرآب دور کردند و به جاهای خشک و بی‌آب و علف بردند و این از آفت‌های شکستن اتحاد و همدلی در جامعه است.
انتهای پیام
