اندکی تأمل در باب زیارت با پای پیاده

زمین کربلا که بیابانی در کنار رود فرات بود، قطعه‌ای از خاک زمین است که امام حسین(ع) در آن به شهادت رسیدند و با خون خود این زمین را متبرک و تبدیل به مکان اسطوره‌ای کرد و تا ابد یاد ایشان زنده خواهد ماند و قاتلان او به لعن خدا گرفتار می‌شوند.

مکان اسطوره‌ای کربلا برای همه ما پذیرفتنی است به گونه‌ای که چنانچه امروز وارد آن شهر شویم شاید دیدن هتل‌ها، مردم مختلف با پوشش‌های متنوع، خرید و فروش و دادوستد و تکنولوژی مدرن برای ما پذیرفتنی نباشد. زیرا دیدن این موارد در مکان اسطوره‌ای پذیرفتنی نیست، زیارت مزار امام حسین(ع) همواره یکی از آرزوهای مسلمانان به ویژه شیعیان بوده و هست، به گونه‌ای که حتی در تعارفات و محاورات عامیانه نیز مردم برای یکدیگر، زیارت کربلا و مزار امام شهیدشان را آرزو می‌کنند.

به گواهی تاریخ، زیارت امام حسین(ع) در بسیاری از ادوار برای مشتاقان، بسیار سخت و پر خطر بوده است و زائران بسیاری به خاطر این مشقت‌ها، آرزوی زیارت امام حسین را به گور بردند، حکام و سلاطینی هم که روی کار آمدند ظلم و ستم آنها کمتر از ظلم یزید و ابن زیاد نبود و هراس آنها از خون امام حسین منجر به این شد که بارها مزار شریف این امام معصوم را تخریب یا زائران امام را به شهادت می‌رساندند و ظلم متوکل عباسی گواه این ادعاست، اما شوق زیارت کربلا نه تنها از تعداد شیعیان جهت زیارات کاسته نشد، بلکه روز به روز عطش مردم عاشق برای زیارت امام حسین(ع) افزون‌تر می‌شد.

بارزترین نمونه آن در سال 82 پس از سقوط بغداد فوج فوج مردم را دیدیم که با پای پیاده خطرات بسیاری را به جان خریدند و به زیارت امام حسین(ع) نائل آمدند و پس از آن نیز همزمان با اربعین حسینی، خیل مشتاقان به صورت پیاده عزم کربلا کردند. زیارت پیاده کربلا، آیین کهنی است  که از دیرباز مرسوم بوده و تعدادی از شیعیان با پای پیاده از اقصی نقاط دنیا به قصد زیارت حرم امام حسین(ع) به کربلا سفر می‌کردند. این مسافرت‌ها که به دلایلی همچون کسب پاداش اخروی و اثبات ارادت به ائمه بزرگوار به انجام می‌رسید، توسط افراد بسیاری رخ داده است.

در تاریخ اسلام آمده است که تعدادی از امامان پای پیاده قصد زیارت کرده‌اند و در حکایات عرفانی نیز شاهد پیاده‌روی برخی  افراد به حج و یا کربلا هستیم و این شیوه زیارت رفتن، نوعی ریاضت به شمار می‌رفت. در این سفر که به صورت کاروان‌های بزرگ حاجیان انجام می‌شد عده‌ای از گرما و تشنگی و خستگی در راه جان خود را از دست می‌دادند. با این وصف طی این سفر که چند هزار کیلومتر راه دشوار بود با پای پیاده، مسلماً دشواری‌های بیشتری داشته و قوت اراده و ایمان را می‌طلبیده است. در زندگی ملاصدرا نوشته‌اند که وی هفت سفر ـ پیاده ـ به سفر مکه رفته است و سرانجام در سفر هفتم بر سر راه خود به مکه و زیارت کعبه در شهر بصره (در خاک عراق) بیمار شد و چشم از جهان فرو بست. شاه عباس صفوی نیز برای زیارت امام رضا(ع) فاصله اصفهان تا توس را با پای پیاده طی کرد و از خالص‌ترین اموالش این گنبد را به طلا آذین بست که در سال 1010 هجری قمری آغاز شد و در 1016 به پایان رسید و این ماجرا به زبان عربی دورتادور گنبد امام رضا(ع) نوشته شده است.

یادداشت از اسماعیل مجللی، پژوهشگر تعزیه و مباحث دینی