نمایش مصاحف رنگارنگ توسعه فرهنگ قرآنی نیست/ احساس عقب‌رفت در نمایشگاه

محمد انجم‌شعاع، معاون هماهنگی و نظارت راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، در مورد اثرات برپایی رویدادهایی همچون نمایشگاه قرآن در ترویج فرهنگ قرآنی در جامعه، گفت: همین که فرزندان و خانواده‌های ما در فضای قرآنی قرار می‌گیرند، آن فضا الهام‌بخش خواهد بود و می‌تواند پیام‌هایی را منتقل کند.
وی در ادامه به ذکر یک مثال در این زمینه پرداخت و با اشاره به اینکه این مثال قابل تعمیم به نمایشگاه نبوده و تنها برای یادآوری بیان می‌شود، افزود: اگر شخصی در یکی از بقاع متبرکه همین حضور را داشته باشد و هیچ کسی صحبتی با این فرد نداشته باشد و مطلبی را یادآوری نکند، همین حضور در آن بقعه می‌تواند برای فرد الهام بخش باشد. نمایشگاه قرآن نیز از نظر برخی بزرگان یک تفرجگاه فرهنگی و قرآنی است و خانواده‌ها بسیار از آن استقبال می‌کنند.
انجم شعاع تصریح کرد: بنابر این همین حضور یک بخش جزئی از این ترویج فرهنگ قرآنی در جامعه و انتقال مفاهیم است، اما این انتقال بسیار اندک است، این هنر مسئولان در هر حوزه‌ای خاصه نمایشگاه قرآن است که بتوانند با برآورد صحیح، پیام را به صورت حداکثری منتقل کنند. در یکی از شب‌های گذشته که به نمایشگاه قرآن مراجعه داشتم، شاهد اجرای نمایش در محوطه بیرونی بودم که مناسب و پیام‌های آن قابل انتقال بود. در بخشی از فضای نمایشگاه نیز شاهد برخی ابتکارات بودیم.
معاون هماهنگی و نظارت راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی اظهار کرد: با این وجود اینها نیازهای جمعی را در بر نمی‌گیرد و نمایشگاه می‌توانست در بخش چندرسانه‌ای کارهای اثربخش تری را ارائه دهد. فضا، چندرسانه‌ای و مولتی‌مدیا فضایی است که در اختیار جامعه قرار گرفته است و باید از آن برای انتقال فهم قرآن بیشتر استفاده می شد که مقداری شده اما جای رشد بیشتری دارد.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به این سوال که تأثیر 25 دوره برپایی نمایشگاه قرآن در ترویج اخلاق قرآنی در جامعه چگونه بوده است؟ گفت: این موضوع در حد شعار تحقق یافته است، اما اینکه یک تحول قرآنی صورت گرفته باشد یا محتوایی ارائه شده باشد که منتهی به این انتقال مفاهیم شود، نبوده است. ما با شعار اصلی نمایشگاه بسیار فاصله داریم. چون تنها عنوان نمایشگاهی است و تنها به ظاهر کار توجه شده است. هر سال به سمتی حرکت می‌کنیم که در حوزه غرفه‌آرایی نمره مطلوب‌تری را می‌گیرم، یعنی معرض نمایشگاهی مطلوب‌تر می‌شود. متاسفانه من نتوانسته‌ام آن فهمی که لازم است مخاطب پیدا کند در غرفه‌ها احساس کنم که به خوبی طراحی و پیاده شده است. هر کسی از ظن خود برای اهداف خود محتوایی را آماده کرده است.
انجم‌شعاع در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه نمایشگاه امسال در قیاس با سال‌های قبل در مواردی عقب رفت داشته است، گفت: اینکه این ناشی از چه چیزی است باید اساتید در جلسات تحلیلی تبیین کنند. ما هر ساله شاهد حضور جمعیت قابل توجهی از مشتاقان برای حضور در نمایشگاه بوده‌ایم، علی القاعده نمایشگاه قرآن باید سبقه خود را بر ارائه محتوای قرآنی متمرکز کند، ما مخاطبان مختلفی در حوزه اساتید، پیشکسوتان، مولفین و معلمان داریم که جای خالی متون و منابع عربی قابل استفاده برای این بخش خالی است.
این فعال قرآنی کشورمان با اشاره به اینکه امسال عدم حضور بخش بین‌الملل و تبعات آن مشهود بود، افزود: با وجود توجیهاتی که بیان شده است این عدم حضور قابل قبول نیست. حادثه‌ای که در تهران اتفاق افتاد در اواسط کار نمایشگاه بود و گره زدن این اتفاق به نمایشگاه قابل توجیه نیست. ما در بخش بین‌الملل، ظرفیت‌های بسیار بزرگی داریم؛ چرا که اساساً نمایشگاه بین‌المللی قرآن حلقه وصل ما با جهان اسلام است.
وی با بیان اینکه مسئولان، یکی از موانع حضور پررنگ بخش بین‌الملل در نمایشگاه را برگزاری آن در ماه رمضان عنوان می‌کنند، بیان کرد: در سنوات قبل هم در ماه رمضان نمایشگاه برپا شده است، اما در آن زمان بخش بین‌الملل پررنگ بود و اینکه با این نگاه چنین مطالبی بیان شود تعجب برانگیز است.
معاون هماهنگی و نظارت راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی خاطرنشان کرد: کلاً بخش دولتی چه در موضوع نمایشگاه و هر رخداد فرهنگی دیگر، کارایی و تحرک کافی ندارد. در نمایشگاه قرآن دستگاه برای یک ماه و جهت حضور در یک کار بزرگ تعطیل می‌شود که همان کار بزرگ هم اتفاق نمی‌افتد. واگذاری نمایشگاه به بخش مردمی رویکردی است که باید به آن بها داده شود.
انجم شعاع اذعان کرد: یکی از اساتید قرآنی کشور که امتحان خود را پس داده است بر این باور بود که اگر بخش بین‌الملل را به او واگذار می‌کردند آن را در بالاترین سطح برگزار می‌کرد. متاسفانه به این سرمایه‌ها توجه نمی‌شود و از ظرفیت‌های مردمی استفاده نمی‌شود و به یک یا دو مجموعه و سازمان بسنده می‌کنیم که آنها نیز مشکلات خاص خودشان را دارند.
وی همچنین عنوان کرد: اعتقاد من این است که مجموعه‌های دولتی برای شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت این کار را استادانه انجام می‌دهند، اما نهادهای مردمی در مقابل پاسخگو خواهند بود. ما این نظام پاسخگویی در مجموعه‌های قرآنی و فرهنگی را چندان شاهد نبوده‌ایم.
این فعال قرآنی کشورمان در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تبدیل شدن نمایشگاه قرآن به یک فروشگاه اشاره کرد و افزود: با اینکه در سال‌های گذشته گفته شده بود که نمایشگاه قرآن فروشگاهی نخواهد بود، امسال اما شاهد بودیم که بخش فروشگاهی قالب بود. بخشی از مردم نشان دادند که برای بخش عفاف و حجاب حضور می‌یابند، اما این به معنای آن نیست که فعالیت‌های دیگر را در همین موضوع خلاصه کنیم.
انجم‌شعاع در ادامه صحبت‌های خود به کم فروغ بودن بخش چند‌رسانه‌ای در نمایشگاه قرآن اشاره و اذعان کرد: ما در دنیایی واقع شده‌ایم که چندرسانه‌ای‌ها حاکمیت می‌کنند، این بسیار نامطلوب است که برای این بخش تنها چند سالن محدود اختصاص دهیم، در حالی که امروز گرایش به این موضوع بسیار زیاد است. از طرف دیگر و در دیگر بخش‌ها شاهد بودیم که بخش زیادی از محتوای غرفه‌های مربوط به بخش نمایشگاهی به تنوع قرآن‌ها اختصاص یافته است. آیا توسعه فرهنگ و اخلاق قرآنی به قرآن‌های رنگارنگ است؟ قطعاً اینگونه نیست. ما باید یک فکر اساسی برای نمایشگاه داشته باشیم.
معاون هماهنگی و نظارت راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی با تأکید بر اینکه قبلاً نیز از مسئولان ارشاد تقاضا داشته‌ام که جلسات شورای سیاست‌گذاری فرادستگاهی نمایشگاه باید بعد از پایان نمایشگاه بلافاصله شکل بگیرد، گفت: باید از همه ظرفیت دستگاه‌ها در این زمینه استفاده شود، امیدواریم این کار با همه ضعف‌هایی که داشته است مورد قبول مردم واقع شود؛ چرا که همیشه کارهایی که انجام می‌گیرد برای مردم بوده است. مردم برای برداشتن توشه یکساله قرآنی خود مراجعه می کنند. کافی است که مجموعه‌هایی همچون ایکنا و ایسپا که کار نظرسنجی انجام می‌دهند از مردم نظرسنجی داشته باشند تا برداشت های خود از نمایشگاه را اعلام کنند. باید تعارفات را کنار گذاشت و مقداری با مردم صادقانه حرف بزنیم، مشکلات را بگوییم و قبل از اینکه ضعفی در معرض افکار عمومی قرار بگیرد، جامعه قرآنی کمک کنند تا برطرف شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: این موارد از این باب که زحمات نادیده گرفته شود گفته نشده است، انتظار ما این است که هر سال نمایشگاه قرآن رو به رشد باشد همانگونه که در قرآن نیز آمده است که «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا آمِنُوا» یعنی حتی اگر ایمان داریم ایمان خود را ارتقاء دهیم، باید هر سال شاهد ارتقاء فعالیت های قرآن باشیم.