اجرایی فارغ از فضای رقابتی مسابقات؛ عامل موفقیت در دریافت رتبه/ چه دوره‌های آموزشی پیش‌نیاز اعزام است

«هادی اسفیدانی»، قاری و «محمد خاکپور»، حافظ قرآن، نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در بیست‌وششمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کرواسی، در حالی که رتبه نخست رشته قرائت تحقیق و رتبه دوم رشته حفظ کل را دریافت کردند، به منظور تبیین و تشریح قوانین و نحوه داوری و اجرای این دوره از رقابت‌های کرواسی، دعوت ایکنا را قبول و در خبرگزاری ایکنا حضور پیدا کردند.

در این مصاحبه می‌خوانید؛
مسابقات کرواسی هر سال رو به ارتقاست.
دست داور در رقابت‌های خارجی برای اعمال نظر و سلیقه شخصی باز است.

تلاوت‌ها کلی ارزیابی می‌شود.
ضرورت حضور در دوره‌های آموزشی پیش از اعزام
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌‌خوانید؛
ایکنا ــ درباره سطح مسابقات بگویید.
خاکپور: این مسابقات هم از لحاظ کمی وهم کیفی سال به سال رو به ارتقا است و هرساله بر تعداد شرکت‌کنندگان افزوده می‌شود. البته روز اول حضور در این کشور به دلیل خستگی راه و تأخیری که در اعزام روی داد به محل مسابقات نرفتیم و نتوانستیم اجرای رتبه نخست این مسابقات را در رشته حفظ ببینیم و بشنویم. همچنین روز دوم نیز در نوبت عصر به محل مسابقات رفتیم آن هم هنگامی که خودمان اجرا داشتیم. من در نهایتا اجرای چهار تا پنج نفر از متسابقان رشته حفظ را دیدم و تنها یک نفر به نظرم اجرای ضعیفی داشت و سایرین اجرای خوبی با در نظر گرفتن آیین‌نامه جمهوری اسلامی ایران در بخش حُسن حفظ داشتند و اغلب شرکت‌کنندگان تجویدی قوی داشتند.
اسفیدانی: سال به سال سطح مسابقات روبه افزایش است. امسال در رشته قرائت تحقیق نیز این اتفاق افتاده بود. چنانکه نمایندگان کشور بنگلادش و ترکیه تلاوت‌های خوبی داشتند.

ایکنا ــ نحوه داوری این دوره از مسابقات چگونه بود؟
اسفیدانی: به مانند مسابقات ما نیست که جزئی نمره دهند، بلکه به صورت کلی نمره می‌دهند و بیشتر بر روی بحث تجوید توجه دارند، یعنی بیشترین امتیاز را نمره تجوید دارد که توانستیم با تجوید بهتر به امر قرائت بپردازم و لذا نمره نخست را کسب کردم. داوران از کشورهای مختلفی چون قطر، بوسنی و هرزگورین، کرواسی، فرانسه و... بود که اطلاعات خوبی در زمینه قرائت تحقیق داشتند و از سطح داوری خوبی برخوردار بودند.
خاکپور: تیم داوری در هر دو رشته یکی بود. نکته اصلی این بود که تلاوت‌ها را کلی ارزیابی می‌کنند یعنی هر داور به تمام تلاوت و ارائه محفوظات متسابق احاطه دارد و نمره می‌دهد و این شاید خیلی دقیق و حرفه‌ای نباشد با توجه به اینکه در مسابقات قرآن کشورمان در هر رشته چندین داور داریم.
حتی برای اعلام نتیجه نهایی نیز حدود 30 دقیقه‌ای به شور و مشورت رفتند و سپس نتایج نهایی اعلام شد. جادارد که مسئولان کشورمان طی جلساتی با آنها، این موارد را تفهیم کنند تا تخصصی‌تر داوری کنند تا اینکه بخواهند به صورت کلی نمره دهند.
اما نکته مثبت مسابقات قرآن کرواسی نسبت به دیگر کشورها از جمله مسابقات قرآن سودان که من شرکت کرده بودم، بحث تکرارها در اجرای آیات بود که در کرواسی بابت تکرارها نمره کم می‌کردند. چون مسابقات قرآن ایران نیز به همین شکل است، این نکته خوبی بود که به من کمک کرد و شاید یکی از دلایلی که توانستم، رتبه کسب کنم، همین موضوع بود. در دیگر مسابقات بین‌المللی قرآن، حافظ هر تعداد دفعه‌ای که تکرار داشته باشد، نمره از او کسر نمی‌شود، مادامی که خودش عبارت را درست کند اما در مسابقات کرواسی این دقت را داشتند و تمام تکرارها را مد نظر قرار می‌دادند که خیلی از حافظان به دلیل این تکرارها از رقابت‌ها خارج شدند.

ایکنا ــ نسبت به آیین‌نامه چقدر اشراف داشتید و آیا با آیین نامه مسابقات کشورمان تفاوت‌ داشت؟
خاکپور: به طور کلی آیین‌نامه مسابقات بین‌المللی قرآن دیگر کشورها با ایران متفاوت است و آن اهتمامی که نسبت به بحث تجوید است در دیگر کشورها نیست. در مسابقات قرآن ایران، 100 نمره برای حفظ است، 35 نمره برای تجوید و 30 نمره برای لحن و 20 نمره برای صوت و 15نمره برای وقف و ابتدا است، اما در مسابقات کرواسی 50 نمره بحث حفظ بود، 40 نمره برای تجوید و 10 نمره نیز سایر مباحث صوت و لحن و وقف و ابتدا و... بود هر چند که فکر می‌کنم وقف و ابتدا در مسابقات قرآن دیگر کشورها جایگاهی ندارد. اما همین که 10 نمره برای این بخش گذاشته بودند به من در کسب رتبه کمک کرد، مثلا مسابقات قرآن کشور سودان به این بخش تنها پنج نمره اختصاص داده بود. از شرایط تلاوت مسابقات اطلاع داشتیم و با آمادگی ذهنی خوبی رفتیم.
اسفیدانی: مسابقات قرآن کرواسی به مانند مسابقات جمهوری اسلامی ایران و یا مسابقات قرآن مالزی دارای آیین‌نامه بخصوصی نیست، به صورت کلی است. با اساتید و دوستانی که سال‌های گذشته به این مسابقات اعزام شدند، صحبت داشتم، به من تأکید کردند که خودمان را با اجرایی قوی نشان دهیم.
همچنین بارم‌بندی مسابقات به این شکل بود که بخش تجوید در رشته قرائت تحقیق، 70 نمره داشت و 20 نمره، برای وقف و ابتدا و تنها 10 نمره اختصاص به صوت و لحن داشت. با این وجود که تجوید بارم بیشتری داشت، اما اگر تلاوت قوی و اثرگذار انجام می‌دادید، این نمرات با هم همپوشانی داشت.
ایکنا ــ پیش از اعزام به مسابقات در دوره خاصی برای آمادگی بیشتر حضور پیدا کردید؟
اسفیدانی: دوره خاصی برگزار نشد، اما با دوستانی که سال‌های گذشته اعزام شدند و اساتید مختلف چون احمد ابوالقاسمی مشورت گرفتیم که کمک‌کننده بود.
خاکپور: دوره اقراء را خودم پیگیری کردم و سازمان اوقاف و امور خیریه قول دادند تا هزینه حضور در این دوره را پرداخت کنند. اما خوب پیگیری از سمت خودم بود و لزوم شرکت در دوره را احساس می‌کردم چون در دیگر مسابقات قرآن که شرکت کرده بودم در حسن حفظ مشکل خاصی نداشتم، اما نتیجه مطلوب را نمی‌گرفتم و به مانند دیگر حفاظ که به مسابقات بین‌المللی قرآن اعزام می‌شوند، به دلایلی که شاید بحث‌های سیاسی هم در آن دخیل باشد، رتبه نمی‌آوردم.
رقابت در رشته حفظ به این شکل است که اگر بالفرض 30 متسابق است حدود 10 نفر، کامل و مسلط می‌خوانند و در آنجا دست داور باز است که اگر اعمال نظر و سلیقه شخصی دارد، انجام دهد، صوت و لحن هم که نمره و بارمی ندارد به مانند رشته تلاوت نیست. چنانکه در این مسابقات آقای اسفیدانی به اندازه‌ای قوی و خوب قرائت کردند که نتیجه مشخص بود و اگر می‌خواستند به جز اولی به ایشان مقام دهند، نمی‌شد. اما در رشته حفظ اینگونه نبود، حتما باید تجوید قوی داشته باشی که مکمل بخش حفظ باشد و در حفظ هم که اگر کوچک‌ترین خطایی داشته باشی و تذکر بگیری، کاملاً از چشم می‌افتی و می‌گویند این تذکر دریافت کرد و ...

ایکنا ــ آقای خاکپور، شما رتبه اولی را حق خود می‌دانید؟
خاکپور: من تلاوت رتبه نخست مسابقات قرآن کرواسی در رشته حفظ را گوش ندادم، تا بخواهم قضاوت کنم.
اسفیدانی: البته دوستان در آنجا می‌گفتند اختلاف نمره‌شان با رتبه نخست در حد صدم بوده است.
ایکنا ــ در اعزام به مسابقات مشکلی نداشتید؟
اسفیدانی: قرار بود یک روز زودتر اعزام شویم که در مسئله ویزا مشکلاتی پیش آمده بود که با پیگیری‌های سازمان اوقاف و امور خیریه و همچنین سفارتخانه کرواسی در ایران و ایران در کرواسی، برطرف شد و با تأخیر اعزام شدیم.
خاکپور: مسئله خاصی سر اعزام نداشتم.
ایکنا ــ راهکارهایی که برای کسب رتبه به دیگر حافظان و قاریان نماینده جمهوری اسلامی ایران به مسابقات کرواسی طی سال‌های آینده ارائه می‌دهید چیست؟
خاکپور: حدود هفت و هشت ماه گذشته در سومین دوره مسابقات بین‌المللی طلاب علوم دینی جهان اسلام نیز حائز رتبه نخست شدم. احساس می‌کنم یکی از علل اصلی کسب این رتبه‌ها این است که خودم را از بحث مسابقات فارغ کردم نسبت به تلاش و پیگیری‌هایی که در گذشته داشتم. همچنین 10 سال نیز از عمر حفظم می‌گذرد که تا حدودی به ثبات رسیده است و هر حافظی که تمرین منظم داشته باشد، محفوظاتش به ثبات می‌رسد و این تنها اختصاص به بنده ندارد و هر فردی در هر کاری ممارست داشته باشد شاکله آن کار برایش حفظ می‌شود. اما اینکه بخواهم دغدغه‌مند باشم و خودم را اذیت کنم اینگونه نبودم. با فراغ و آرامش بیشتری سعی کردم با حفظ سایر برنامه‌ها و کارها، برنامه حضور در مسابقات را داشته باشم.
پیشنهادم به متسابقان و نمایندگان کشورمان در سال‌های آینده این است که استرس به خودشان وارد نکنند و دیگر اینکه حضور در دوره تجوید و آموزش آکسانی که داشتم به من خیلی کمک کرد، چنانکه اساتید دیگر کشورها نیز به آن تأکید دارند. در صحبت‌هایم گفتم شاید داوران سلیقه شخصی را اعمال کنند و این را مکرر در مسابقات بین‌المللی کشورهای دیگر دیدم که به تجویدهای نمایندگان ما ایراد می‌گیرند، چنانکه در مسابقات قرآن سودان یکی از مخاطبان و تماشاگران به من گفت که در مسابقات قرآن امارات نماینده جمهوری اسلامی ایران خوب می‌خواند، اما همزه‌هایش تکان می‌خورد و ...
پیش از اینکه بیایم اینجا با استادم، آقای حسنی صحبت می‌کردم، گفتند که شک نکن نفری که رتبه نخست رشته حفظ را در مسابقات قرآن کرواسی کسب کرده است، چند دور اقراء و به روایت‌های مختلف قرآن را مقابل شیوخ و اساتیدش خوانده و تحویل داده‌ است. مطمئن باش که او خیلی قوی بود. این دوره خیلی ضروری است اما امکانش برای همه فراهم نیست، چون هزینه‌بر است شاید همه دوستان نتوانند انجام دهند و ضروری است سازمان اوقاف و امور خیریه این دوره‌ها را برگزار کند، چون فضای مسابقات بین‌المللی قرآن در دیگر کشورها کاملا متفاوت با مسابقات قرآن ایران است دقتی که یکایک مستمعین و داوران به تلاوت متسابق دارند با مسابقات قرآن ایران متفاوت است و صرف کامل خواندن کافی نیست.

اسفیدانی: اولین دوره بود که به مسابقات بین‌المللی اعزام می‌شوم، اما آنچه که به نظرم مهم است، ای انست که در این گونه مسابقات همانطور که آقای خاکپور گفتند ذهن باید فارغ از کسب رتبه و مقام باشد تا بتوانند اجرای خوبی ارائه کنند، البته الحمدلله قاریان کشور ما نسبت به دیگر کشورها خیلی قوی هستند و در این چند سال اخیر خیلی پیشرفت داشته‌اند و سطح بالایی دارند در آنجا باید ذهنشان فارغ از این مسائل باشد تا بتوانند تلاوت خود را انجام دهند. هنگامی که استرس ایجاد می‌شود، ضربان قلب بالا می‌رود و تمرکز بهم می‌خورد این را باید یاد گرفت تا بتوانیم استرس را کنترل کرد و دیگر اینکه تلاوت خودمان را ارائه دهیم تا بتوانیم نتیجه مطلوب را کسب کنیم.
برای رشته قرائت نیز موضوع آکسان‌ها به ویژه در بحث لحن مطرح است به ویژه برای دوستانی که می‌خواهند اعزام شوند حضور در این دوره‌ها، لازم و ضروری است و هزینه آن نیز به نوعی تأمین شود و بر دوش متسابق نباشد، چون نماینده کشورمان هنگامی در مسابقات قرآن دیگر کشورها رتبه کسب می‌کند، افتخارش برای ایران است و این مسائل اگر رفع شود، عالی است چنانکه دیگر کشورها در این زمینه سرمایه‌گذاری دارند و کار می‌کنند.
ایکنا ــ استقبال مستمعان مسابقات قرآن کرواسی چطور بود؟
خاکپور: در همان یک روزی که در محل مسابقات بودم و در ادامه منتهی شد به بحث اختتامیه، بالغ بر چند هزار نفر در رفت و آمد بودند. بنابر گفته رایزن فرهنگی ـ که توجه ویژه‌ای داشتند و جا دارد همین‌جا از ایشان تشکر کنم ـ طبق گفته اینها حدود 20 و 30 اتوبوس به صورت مکرر از دیگر کشورها چون بوسنی و صربستان و یوگسلاوی...به این مسابقات می‌آمدند و مسجد محل برگزاری مسابقات مکررا خالی و پر می‌شد.
اسفیدانی: در کشور کرواسی به دلیل اینکه اینگونه برنامه‌های قرآنی با این کیفیت کم برگزار می‌شود، مردم مشتاق‌تر و علاقه‌مند‌تر هستند و به همین دلیل فکر می‌کنم نسبت به کشور ما که الحمدلله فضای مسابقات و فعالیت‌های قرآنی در آن پررنگ و زیاد است، با دیدن تبلیغات مسابقات در آن حضور پیدا می‌کنند.

ایکنا ــ رفتار مسئولان برگزاری مسابقات قرآن کرواسی با نمایندگان جمهوری اسلامی ایران چگونه بود؟
خاکپور: نکته منفی در رفتار آنها ندیدیم و از سوی دیگر مسئول مسابقات و اعضای هیئت داوران و ... با روی گشاده با ما برخورد می‌کردند. هنگامی که نزد «شیخ عزیز الیلی»، امام مرکز اسلامی زاگرب و رییس کمیته داوران، پیش از تلاوت من به دفترشان رفتیم به دلیل اینکه عنوان من و آقای اسفیدانی را با رشته‌هایی که شرکت کردیم به اشتباه زده بودند، با روی گشاده با ما برخورد کردند و شروع به راهنمایی کردند و گفتند به راحتی تلاوت کنیم و نیاز نیست خودمان را به سختی بیندازیم و خیلی خوب مشورت دادند که این عالی بود و شاید این موضوع حاصل ارتباط‌های اساتیدمان در سال‌های گذشته و اعزام‌هایی که داشتیم، بود که کمک‌کننده بود.
این ارتباطات ربطی به تغییر نتایج ندارد، اما بالاخره شرایط را برای متسابق فراهم می‌کند تا احساس راحتی بیشتر و بهتری کند. پیش از اعزام به مسابقات قرآن الجزایز، یکی از دوستان به من گفت که نظر آنها نسبت به نمایندگان ایران خیلی منفی است و من با این ذهنیت به مسابقات الجزایر رفتم، داشتم قرعه انتخابی از آیه 42 سوره توبه را می‌خواندم که داور تذکر داد و گفت دوباره بخوان، آقای حسنی آنجا با من بود و گفت درست خواند، صدایش هم هست، چندین بار این امر تکرار شد با وجود اینکه من درست می‌خواندم «... إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ» اما برای بار آخر داور عبارت را خواند که این اتفاق عمدی افتاد. همچنین آخر تلاوت من، مقارن شد با اذان ظهر و آنها هم اذان‌های خاصی دارند، مسابقات ادامه پیدا کرد و حتی تقاضا داشتند آن هم همراه با اصرار که در نماز جماعت آنها، نماز تراویح شرکت کنم که قبول نکردم، اما در مسابقات قرآن کرواسی همچنین اصرارهایی نبود و در مجموع شرایط این مسابقات بهتر بود.
ایکنا ــ با نمایندگان دیگر کشورها در مسابقات کرواسی گپ و گفتی داشتید؟
اسفیدانی: بله، به محض اینکه آنجا رسیدیم متسابقان آمدند و پرسیدند از کدام کشور هستیم، هنگامی که فهمیدن از ایران هستیم از خاطرات خودشان از سفر‌های قبلی‌شان به ایران می‌گفتند. چون محمد مزمل، شرکت‌کننده رشته قرائت تحقیق در سال 1993 بود، طی آن سال نماینده ایران اول شده بود و ایشان دوم شده بود. همچنین عمار از کشور کرواسی در سالی که به ایران آمده بود از خاطراتش با سیدمصطفی حسینی می‌گفت و آنجا با ایشان تماس گرفتیم و با هم حرف زدند.

ایکنا ــ خاطره‌ای از حضورتان در مسابقات قرآن کرواسی برای مخاطبان بگویید.
خاکپور: خیلی گرسنه می‌شدیم، صبحانه را در هتل می‌خوردیم، ناهار و شام نیز در رستوران محل مسابقات خورده می‌شد، بخاطر همین مزاحم سفارت می‌شدیم و آنها هم خیلی با احترام با ما همراه بودند.
اسفیدانی: حتی سفیر در روز آخر، هنگامی که نمایندگان ایران حائز رتبه شدند، تماس تلفنی گرفتند. به نسبت سایر کشورها که از عدم حضور رایز‌ن فرهنگی و مسئولانی از سفارتخانه در مسابقات، گلایه‌مند هستند، اما در کرواسی از استقبال خوب بود.
یکی از دوستان به واسطه ارتباط‌های مجازی که داشتیم از کشور بوسنی و هرزگوین بود، نزد من آمد و گفت تلاوت شهید محسن حاجی‌حسنی در مسابقات مالزی را کامل حفظ هستم بیا نفس به نفس بخوانیم، گفتم باشه، دیدم خیلی خوب می‌خواند با وجود اینکه از سطح تلاوت خوبی نیز برخوردار نبود و تلاوت این شهید منا را به خوبی و کامل حفظ کرده بود و تأثیر خوبی داشت.
ایکنا ــ برنامه آینده‌تان چیست؟
اسفیدانی: رتبه‌ای که کسب می‌کنی تا آغاز کار برای برنامه‌های آینده است. برنامه‌ام این است که به صورت تخصصی در همین رشته، روز به روز تلاوتم را تقویت کنم، البته مهم این است که هرچه این آیات را تلاوت می‌کنیم خدا از ما قبول کند و در آن دنیا خداوند از ما دستگیری کند.
خاکپور: تمرکزم بر روی بحث‌های تحصیلی‌ام هست. هیچ‌گاه به دلیل عدم موفقیت در مسابقات بحث مرورم را کم و یا قطع نکردم، این تمریناتم را به قوت گذشته دارم. در حقیقت افق خاصی برای برنامه‌های قرآنی‌ام آنچنان ترسیم نکرده‌ام. دوست دارم فضای تدریس را پیگیری کنم در صورتی که زمینه آن فراهم شود.

ایکنا ــ اگر پیشنهادی دارید، بگویید.
خاکپور: حقیقت این است که مجموعه دوره‌ها و برنامه‌هایی باید برای مثمرثمرتر بودن این اعزام‌ها در نظر گرفته شود که هزینه‌بردار نیز هست. آقای اسفیدانی به زبان انگلیسی مسلط است که طی سفر به من نیز خیلی کمک کرد و در نگاه دیگر کشورها به نماینده ایران نیز اثرگذار است تا یک سلام معمولی کنید و بروید در گوشه‌ای بنشینید. اما این مشکل را سایر نمایندگان اعزامی ایران قطعاً دارند باز بنده می‌توانستم دست و پا شکسته عربی صحبت کنم، اما نه مسلط. اگر بشود دوستانی که قرار است، اعزام شوند حدود 10 تا 20 جلسه ولو به صورت اینترنتی و غیر حضوری دوره مکالمه بگذرانند و سپس اعزام شوند یعنی به نوعی از شرایط اعزام محسوب شود.
این اعزام‌ها بهترین فرصت برای تبادل نظرات است. من با همین عربی ضعیفی که می‌دانم در مسابقات قرآن سودان، فرصتی شد تا با نماینده کشور الجزایر صحبت‌ کنم.
ایکنا ــ صحبت پایانی.
اسفیدانی: التماس دعا داریم تا عاقبت بخیر شویم.
خاکپور: آرزوی موفقیت دارم.
یادآور می‌شود، هادی اسفیدانی، رتبه نخست رشته قرائت تحقیق بیست‌وششمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کرواسی را کسب کرد. وی متولد سال 1372 و از مشهد مقدس است. اسفیدانی حدود 9 سال تحت نظارت مصطفی حاجی حسنی و شهید منا محسن حاجی‌حسنی به فراگیری فنون قرائت قرآن به صورت تخصصی پرداخته است. این قاری بین‌المللی کشورمان فارغ‌التحصیل برق کنترل از دانشگاه صنعتی سجاد مشهد است و در زمینه تدریس و تلاوت قرآن فعالیت می‌کند.

محمد خاکپور، رتبه دوم رشته حفظ کل را در بیست‌وششمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کرواسی کسب کرد. وی 26 سال دارد و اهل مشهد مقدس است. خاکپور در حال حاضر مشغول تحصیل در سطح دو حوزه علمیه خراسان و مقطع ارشد رشته علوم و قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد است. وی از دوران کودکی و با حضور در کلاس‌های قرآن آستان قدس رضوی فعالیت قرآنی‌اش را آغاز کرد. مدتی نیز مشغول قرائت قرآن شد و دوباره با توفیق الهی به بحث حفظ قرآن باز می‌گشت. حدود یک سال و نیم نیز موفق به حفظ تمامی آیات کلام وحی شد و از محضر اساتید مشهد چون خلوصی، رضا ملکی، مهدی حسنی و ... به صورت مقطعی بهره‌مند شد. 

همچنین بیست‌وششمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم کشور کرواسی از چهارم تا ششم مهرماه در مرکز اسلامی زاگرب، پایتخت این کشور، با حضور نمایندگان دیگر کشورهای اسلامی و به همت دبیرخانه مسابقات اروپایی ـ بین‌المللی قرآن کرواسی وابسته به مشیخت اسلامی(اداره امور مسلمانان) و «شیخ عزیز الیلی»، امام مرکز اسلامی زاگرب و ریاست کمیته داوران، برگزار شد.