سیمای زندگی دنیوی حضرت فاطمه(س) مغفول مانده است

حضرت فاطمه(ص) نمونه و الگوی برجسته یک زن مسلمان به معنای واقعی کلمه است که وجودش برای اسلام و بقای آن، مایه خیر و رحمت بوده و خواهد بود. حضرت فاطمه دین را با زندگی پیوند داد؛ یعنی ضمن داشتن نگرش و منش مومنانه و توحیدی و الهی؛  نقش دختر، همسر و مادر را در زندگی دنیوی به خوبی انجام داد. خبرنگار ایکنا در همین رابطه گفت‌وگویی با اصغر فروغی، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان انجام داده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید: 

ایکنا- سیره و سبک زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) چگونه بود؟

همان‌گونه که مطلع هستید حظرت فاطمه زهرا(س) دختر پیامبر و حضرت خدیجه(ع) است و پدر و مادر ایشان هر دو یک زندگی مطابق برنامه الهی و قرآن و وحی خداوند داشتند. با توجه به اینکه ایشان تحت سرپرستی پدر بزرگوارشان که انسانی کامل و برگزیده الهی بود قرار داشت، تربیتی ایده‌آل و بدون ضعف دارد و این تربیت به گونه‌ای است که می‌تواند انسان را در دنیا و آخرت سعادتمند کند. به همین دلیل تا زمانی که ایشان در خانه پدر حضور داشتند، هم پشتیبانی برای پدرشان بودند و هم از لحاظ روحی و جسمی خودشان را برای یک رسالت بزرگ تقویت می‌کردند. ایشان در مکه‌ای که پیامبر در آنجا تنها است و یاران بسیار کمی دارد، متولد شده و در آینده نیز نقشه‌های بسیاری برای اسلام طراحی شده و کسانی که انجام این رسالت و اجرا کردن این نقشه‌ها را بر عهده داشتند در گام اول خانواده خود پیامبر (ص) بودند. همان‌طور که در تاریخ آمده زمانی که پیامبر به پیامبری مبعوث شد، حضرت خدیجه تمام سرمایه‌های مادی و معنوی خود را برای پیشبرد اهداف پیامبر هزینه کرد و حضرت زهرا نیز در همین خانه بزرگ شد.

ایشان پس از فوت مادر گرامیش رسالتی مضاعف دریافت می‌کند؛ هم حفظ پدر از لحاظ روحی و معنوی و خانوادگی و هم انجام رسالت خودش با برگزیده شدن به عنوان همسر حضرت علی (ع) که یک برگزیدگی الهی بود و هم انجام رسالت بالاتری به عنوان مادر یازده معصوم. به همین دلیل ایشان باید برای چنین رسالتی آماده می‌شد. زندگی حضرت نشان می‌دهد که ایشان به خوبی آنچه را که باید برای انجام رسالت فرا بگیرد، فرا گرفته است و موفقیت ایشان هم در همین است. ایشان با اینکه عمری بسیار کوتاه داشت، ولیکن رسالتش را به عنوان دختر پیامبر برای حفظ روحیات پدر و به عنوان همسر امام علی برای حفظ آرامش و دفاع از ایشان و ایجاد زمینه برای تربیت یازده امام بزرگوار را به پهنای همه هستی انجام داد. هر چند اگر ما یاد، طرز زندگی و معیشت، طرز رفتار، گفتار و پوشش و طرز سلوک اشان را نادیده بگیریم، از بازخورد و چشم‌اندازی که حضرت در جهان از خود باقی گذاشته و نشان می‌دهد که ایشان یک بانوی بی‌نظیر و به عبارتی هدیه خداوند به مردم دنیا است، محروم می‌شویم.

اگر انسان‌ها خواستار یک زندگی ایده‌آل و بانشاط و سعادتمند در دنیا و آخرت هستند باید جزئیات زندگی حضرت زهرا را بشناسند. حضرت زهرا (س) ارزش، روش سلوک و منش و طرز رفتار در خانواده و اجتماع و حفظ و حراست از آرمان‌ها و ایدئولوژی‌ها و تمام جزئیات لازم برای یک پرواز الهی را در وجود خود دارد.

ایکنا- تصوری که در جامعه امروز ما از ایشان وجود دارد چیست و چقدر با واقعیت زندگی ایشان منطبق است؟ آیا سیره و سبک زندگی ایشان در جامعه ما به درستی تبیین شده است؟

مشکلی که جامعه ما و به عبارتی که کل مسلمانان و انسان‌ها در برخورد با حضرت فاطمه (س) دارند این است که ایشان را به درستی نشناخته‌اند، یعنی انسان‌ها تلاشی برای شناخت ایشان نمی‌کنند. به همین دلیل کسانی که نسبت به ایشان بیگانه هستند با دید یک زن دوران عربستان جاهلیت به ایشان نگاه می‌کنند و حتی جامعه زمان پیامبر (ص) نیز علی رغم سفارشات ایشان برخوردی بسیار سطحی و نازل و حتی ناراحت‌کننده با حضرت فاطمه داشتند. در مراحل بعدی نیز با وجود تبلیغات گسترده‌ای که در زمان امویان و عباسیان و پس از آنها صورت گرفت، این اتفاق نیفتاد و جامعه نتوانست شناخت کاملی از ایشان داشته باشد. کسانی که شیفته و دلباخته حضرت هستند نیز بیشتر مقام و موقعیت ایشان را تجلیل می‌کنند، یعنی خطبا، مداحین و نویسندگان مقام ماورایی حضرت زهرا را مطرح می‌کنند و به همین دلیل مقام دنیوی ایشان که چگونه در شرایطی سخت توانست دختر خوبی برای پیامبر، همسر خوبی برای حضرت علی و مادری خوب برای امامان باشد، کمتر مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

جامعه اسلامی ما هنوز خداوند، پیامبر و امامان را به شیوه‌ای موثر وارد زندگی خودش نکرده و بالطبع حضرت زهرا نیز همینگونه است. در واقع یکی از موانع مهم عدم شناخت زندگی اجتماعی و زندگی دنیوی و معنوی حضرت زهرا همین است. به علاوه بر اساس عدم شناخت کافی از تاثیر دین در زندگی مادی و معنوی و شیرینی استفاده از آن، و تبلیغات متکی بر دین‌گریزی مخصوصا در نسل جوان بعضا از سمت بیگانگان، روشنفکران غرب‌زده و یا مرتجعین و بی‌میلی و بی‌توجهی خود جامعه و عدم احساس نیاز ضروری برای رجوع به این خاندان، هنوز شناخت خوبی از ایشان نداریم. حتی با اینکه ما در ایام شهادت و ولادت ائمه و به ویژه حضرت زهرا (س) مراسم بسیار گسترده‌ای برپا می‌کنیم، اما ایشان هنوز وارد زندگی فردی و اجتماعی ما نشده و به همین جهت نمی‌توانیم از سیره و منش ایشان در زندگی و پیشبرد اهداف مادی و معنویمان استفاده کنیم. چیزهای ارزشمند زیادی در اطراف ما وجود دارد، اما ما به دلیل عدم شناخت و اطلاعات کافی و علی رغم نیاز از کنار آنها عبور کرده و حتی خسارت عدم استفاده آن را نیز تحمل می‌کنیم، اما تلاش نمی‌کنیم که برای برون‌رفت از مشکلات یک بار هم که شده به این چیزهای ارزشمند توجه کنیم. ما حتی به شهدا که با نگاه به گوشه‌ای از زندگی حضرت زهرا و برای دفاع ولایت تلاش کرده و تمام سرمایه خود را در این راه هزینه کردند و برای خودشان و سرزمینشان عظمتی را پدید آوردند هم توجهی نمی‌کنیم.

اگر ما بخواهیم الگویی عملی در توجه به سیره حضرت فاطمه زهرا را ببینیم کافی است به این شهدا نگاه کنیم که برای مملکت، ناموس، حفظ تمامیت ارضی ما و طرح مکتب تشیع و ائمه در جهان گامی برداشتند. به همین جهت اگر نتوانیم حضرت زهرا و خاندان ایشان را به زندگی وارد کنیم، بسیار ناچیز و کوچک خواهیم ماند. یعنی ظرفیتی که خداوند در وجود ایشان نهاده است نمی‌تواند به زندگی ما وارد شود. انسان‌هایی می‌توانند ظرفیت‌های درونی خود را آشکار کنند که بتوانند با معیارهای حضرت زهرا آنها را در وجود خودشان پیدا و بارور کنند تا بتوانند جایگاه خلیفه‌الله را کسب کنند. دغدغه جامعه امروز ما مانند سایر موجودات بیشتر خورد و خوراک است و آن گوهر تابناکی که خداوند بابت آفرینش آن به خود آفرین گفت در وجود ما گمشده است. برای یافتن این گوهر و استفاده از آن چاره‌ای نداریم جز اینکه زندگی زندگی حضرت زهرا (س) را الگو قرار دهیم.