دغدغه‌های دختران امروز / از افراطی‌گری تا قدرت هوش دینی

شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 85 بر اساس پیشنهاد فرهنگسرای دختران، سالروز میلاد حضرت معصومه(س) را به‌عنوان «روز ملی دختران» تصویب کرد و فرهنگسرای دختران به عنوان دبیرخانه دائمی روز ملی دختران انتخاب شد. البته بدون تردید می‌دانیم توجه به دختران تنها با نامگذاری یک روز چاره دغدغه‌های آنان نیست. این روز می‌تواند فرصت طلایی برای رفع نیازمندی‌های این قشر از جامعه باشد، دخترانی که در آینده‌ای نزدیک با تربیت نسلی نو می‌توانند پویایی دو چندانی را برای کشور به ارمغان آورند. بی‌شک بی‌توجهی به این قشر ممکن است اثرات مخربی در حوزه‌های مختلف به دنبال داشته باشد.

ایکنا شعبه مرکزی، نشستی با حضور دختران نوجوان فعال در اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان با حضور فاطمه پاکپور، رئیس دانشکده فنی و حرفه‌ای دختران(اطهر) اراک، با هدف بررسی چالش‌ها و مشکلات دختران امروز برگزار کرده است که در ادامه می‌خوانید:

فاطمه پاکپور، رئیس دانشکده اطهر اراک در ابتدای جلسه ضمن تبریک به مناسبت خجسته زادروز حضرت معصومه(س) و روز دختر، از دانش‌آموزان خواستار صحبت در خصوص دغدغه‌ها و مشکلاتشان شد.

فاطمه نیک‌مهر، دانش‌آموز رشته علوم و معارف اسلامی از مدرسه صدرا به شرح دغدغه‌ها و مشکلات دختران پرداخت و گفت: باید بررسی کرد وضعیت دختران امروز ایده‌آل است یا خیر و برای هرچه بهتر شدن وضعیت باید از چه ابزاری استفاده کرد. متأسفانه رسانه به‌عنوان ابزار ارتباط جمعی نتوانسته الگوی درست اسلامی را معرفی کند. فقدان الگوی پوشش از دیگر دغدغه‌های دختران تراز اسلام است. نمی‌توان دختر را در جامعه بدون ارائه الگوی درست و عینی رها کرد و از او انتظار پوشش فاطمی داشت. الگوی فاطمی در قالب راه متناسب با ذوق و سلیقه دختر امروز باید ارائه شود تا خروجی مطلوبی را شاهد باشیم. نحوه برقراری ارتباط با دختران بدحجاب باید آموزش داده شود تا دختران محجبه بتوانند الگوسازی و جریان‌سازی درستی در جامعه هدف همسالان داشته باشند.

عارفه جودکی، دانش‌آموز رشته تجربی از مدرسه خدیجه کبری(س) هم در خصوص دغدغه دختران نوجوان و جوان امروزی گفت: دخترانی همچون ما که در اتحادیه هستیم و در خانواده مذهبی زندگی می‌کنیم راه زندگی درست را با کمک والدین و مربیان آموختیم، اما استفاده نادرست از فضای مجازی و ارائه الگو از سوی غرب و ... به عدم انتخاب راه درست می‌انجامد.

وی ادامه داد: دختران اتحادیه و دیگر دختران محجبه با حضور در دوره‌های آموزشی می‌توانند حامیان خوبی برای دیگر هم سن و سالان خود باشند. اگر آموزش‌های لازم ارائه نشود نمی‌توانیم خدمت مثمرثمری را ارائه دهیم. با توجه به اینکه من دختر محجبه‌ای هستم دوستانم مرا به چشمی نگاه می‌کنند که در همه زمینه‌ها می‌توانم حامی آنان باشم، اما وقتی من آموزش ندیده باشم قطعاً نمی‌توانم مؤثر باشم.

جودکی از تأثیرگذاری منفی فضای مجازی و ماهواره بر روح، روان و فکر دختران ابراز تأسف و نارضایتی کرد و افزود: این دختران به حدی راه را اشتباه آمدند که گاه خودشان از بودن در این مسیر ناراحت هستند، اما الگوی درستی برای بازگشت پیدا نمی‌کنند، هرچند سعی داریم به آنان کمک کنیم، اما باید قبول کرد قطب مقابل اسلام که دنیای استکبار است بسیار پرقدرت‌ در حال پیشروی است.

وی از افراطی‌گری در حوزه دختران انتقاد کرد و افزود: زندگی امروز با 40 سال پیش بسیار متفاوت است، اما برخی از افراد تندرو هنوز هم با همان فرهنگ و همان دیدگاه زندگی می‌کنند و همین عامل به روحیه و انتخاب الگوی درست و فاطمی دختران جوان آسیب می‌زند.

فاطمه گودرزی، دانش‌آموز پایه یازدهم از مدرسه حضرت زینب کبری(س)، گفت: نقش دختران در اجتماع با ابهام رو به روست و نمی‌دانیم در جامعه چه خدمت و اقداماتی برعهده ما است تا بتوانیم تأثیرگذار باشیم. برای انتخاب رشته کنکور رشته‌ها را رصد می‌کردم متوجه شدم بیشتر رشته‌ها خوب برای پسران است.

گودرزی ادامه داد: راه خود را انتخاب کردم و امیدوارم همیشه در همین مسیر حرکت کنم، اما دوست ندارم راکد باشم، بسیار علاقه‌مندم برای جامعه تأثیرگذار باشم، اما آنطور که باید و شاید نمی‌توانیم تأثیرگذار باشیم، چون جبهه مخالف بیشتر از ما فعالیت دارد، علاقه به اثرگذار بودن داریم، اما دارای این توانایی نیستیم، پس باید چه کنیم تا دختران نوجوان ما راه را به بیراهه تبدیل نکنند. توانایی دست خودمان است و اطرافیان از جمله خانواده، مدرسه، مربیان و معاونان پرورشی می‌توانند راه را به ما نشان دهند.

مبینا مزیدآبادی نیز به ایکنا گفت: چرا باید تنها یک روز به نام روز دختر نامگذاری شود. در واقع در این روز برای دختران جشن گرفته و آنان را مورد مهر قرار می‌دهند و تمام. یا اینکه هدف از نامگذاری مبحث دیگری است که باید در طول یکسال پیشرو از آن برنامه‌ها برای تربیت دختر تراز اسلام و انقلاب استفاده کرد.

فاطمه پاکپور، رئیس دانشکده اطهر اراک پس از شنیدن صحبت‌های دختران دانش‌آموز، در پاسخ به چالش‌های پیشروی دختران امروزی نیازسنجی، آسیب‌شناسی، ارائه راه حل برای برون‌رفت از آسیب‌ها را از عوامل مهم رفع مشکلات دختران امروزی دانست و اظهار کرد: در گام بعد از رفع مشکل برای ارتقا و توسعه باور دینی، الگوپذیری و اعتلای جایگاهی و منزلتی دختران نوجوان باید چشم‌اندازی تعریف شود.

وی ادامه داد: برای رفع مشکل دختران نوجوان و جوان باید در گام اول فرد را به سلامت جسمی، روانی، فکری و روحی برسانیم و پس از آن برای اقدامات بعدی همچون پیشگیری و آموزش برنامه‌ریزی داشته باشیم.

عدم الگوسازی تربیتی مناسب

پاکپور گفت: نتوانستیم الگوی مناسب تربیتی را متناسب با دو جنس دختر و پسر ارائه دهیم. چون در روش تربیتی از روش تقلیدی استفاده کرده و در این روش هم از خود الگویی را خلق نکردیم؛ لذا راحت‌ترین راه که کپی است را پیش گرفتیم و در این راستا به فرهنگ، اقلیم، هنجار و ضد هنجار، ادبیات و ارزش‌ها و ضد ارزش‌های متفاوت دنیای اسلام با الگوهای پیش گرفته توجهی نشد.  از الگوی تربیتی استفاده می‌کنیم که زیرساخت، پایه و اساس فکری آن مساوات زن و مرد است. در کشور اروپایی بسیار فعالیت شد تا زنان خود را کاملاً برابر با مردان بدانند، اما این زیرساخت در نظام جمهوری اسلامی که برپایه اسلام ناب محمدی(ص) بنیان گذارده شده است، قابل قبول نیست.

پاکپور لطایف زنانه را عامل مهم امنیت و رشد فرزندان در سایه امنیت و مهر دانست و تصریح کرد: حتی هورمون‌های دختران و پسران هم با هم متفاوت است و همین عامل باعث شده تا از زن موجودی لطیف، مهربان، باگذشت، فداکار و ... متناسب با وظایفی که برعهده او گذارده می‌شود تربیت شود. پیرو همین تفاوت‌ها وظایف بانوان با آقایان در جامعه نیز یکی نخواهد بود.

وی ارائه الگوی متناسب با رویکرد دینی اسلامی را مورد تأکید قرار داد و افزود: پیرو همین رویکرد برخی مشاغل از گروه انتخاب بانوان حذف می‌شود. قرار نیست برای ایحاد رشد و توسعه جامعه به وجود بانوان آسیب وارد شود. اگر بانوان نتوانند در خود و خانواده مؤثر باشند قطعاً نقش اجتماعی هم با آسیب مواجه می‌شود. اول باید بررسی کرد که استراتژی مساوات زن و مرد غرب را قبول داریم یا خیر.

فاطمه گودرزی در خصوص مساوات زن و مرد در جامعه غربی و ارائه این الگو در ایران گفت: به نظر من مرد و زن مکمل یکدیگر بوده و نمی‌توان این دو موجود را مساوی قلمداد کرد، اگر مساوی باشند نمی‌توانند زندگی را اداره کنند. به هیچ عنوان نمی‌توان از الگوی تربیتی واحدی برای تربیت دختران و پسران استفاده کرد.

فاطمه نیک‌مهر عدم پذیرش الگوی مساوات زن و مرد را مورد تأکید قرار داد و افزود: نمی‌شود الگویی واحد را برای تربیت استفاده کرد؛ چراکه هریک از این دو دارای وظایفی در جامعه هستند که باید بتوانند برطرف کننده نیاز دوران جوانی، میانسالی و حتی پیری باشند. اصل تربیت تفاوت ندارد، اما شاخصه‌ها و نکاتی که برای تربیت دختران و پسران باید رعایت شود که خانواده باید مورد توجه قرار دهد.

ضرورت توجه به هویت جنسی دانش‌آموزان

پاکپور در ادامه گفت: اگر قبول داشته باشیم تفاوت‌های هویتی و جنسیتی بین مردان و زنان و دختران و پسران وجود دارد دیگر نباید متوقع باشیم همه چیز باید برای هر دو مساوی است. فقدان الگوی تربیتی به کمکاری معلمان و افرادی که معلمان ما بودند بازمی‌گردد، منظور از معلم، دبیر مدرسه صرف نیست، در این گروه معلمان مدرسه، مسئولان جامعه، روحانیت، رسانه جای دارند که تنها یک الگوی واحد برای تربیت فرزندان می‌دهند و برای تربیت و هویت جنسی خوراک نمی‌دهند. برگزاری دوره‌های آموزشی باعث می‌شود تا فرزندان در هنگام بلوغ با مشکلات جنسیتی مواجه نشوند و به سمتی نروند که خود را جنس مخالف معرفی کنند. اگر تربیت درست باشد قطعاً نوجوان در  بلوغ دنبال لذت بردن معقول و متناسب با جنس خود منطبق با موازین دینی خواهد رفت نه لذت متقابل با جنسش. خانواده در تربیت و هویت‌بخشی جنسی نقش بسیار مهمی دارد، آنان باید بدانند نیاز نوجوان چیست و سعی کند با آموزش‌هایی که می‌بیند مشکلات فرزند خود در زمینه‌های مختلف را رفع کند.

ارائه نسخه عملی، نظر فقه پویا

پاکپور هم لزوم آموزش درست به خانواده‌ها را متذکر شد و افزود: برای آموزش خانواده‌ها موانعی وجود دارد، همان افراد افراطی اجازه آموزش نمی‌دهند. فقه پویای حضرت امام(ره) نمی‌گوید که در جامعه همچون مردان بیندیشند و عمل کنند. جامعه مدرن و فقه پویا بیان دارند که متناسب با شرایط کنونی نسخه عملی به خانواده‌ها ارائه شود که اگر فرزند قصد استفاده از گوشی تلفن همراه را داشت، آگاه باشیم شیوه درست کاربرد را به او آموزش دهیم نه اینکه گوشی را از طفل بگیریم.

این مقام مسئول ادامه داد: در جامعه مدرن پنهان کردن معنایی ندارد، آگاهی‌رسانی فرزند را در امنیت قرار می‌دهد، نه محکوم سازی. متأسفانه هنوز اصول فقه سنتی و محکوم سازی و پاک کردن صورت مسئله در کشور متداول است. 

تفاوت آشکار تربیت جنسی ایران و اروپا

وی در خصوص تفاوت فاحش تربیت جنسی اروپا در قالب سند 2030 و تربیت اسلامی هم گفت: اروپا و امریکا در قالب سند 2030 به شکل بسیار آلوده و اشتباهی دانش‌آموز را وارد آموزه‌هایی می‌کند که متناسب با سن کودک و نوجوان نیست، محصل وقتی هنوز به سن بلوغ و تجزیه و تحلیل نرسیده است قطعاً با مشکل مواجه خواهد شد و این مشکل در خود آمریکا تا حدی بروز کرده است که سن بارداری به 8 سالگی رسیده است. اما در ایران خلاف این باور عمل می‌شود و این سند با قدرت از سوی مقام معظم رهبری مردود اعلام شد. اعتقاد داریم تربیت جنسی دختران و پسران باید توسط والدین آگاهی داده شود و والدین بسته به نیاز فرزند در روز، ساعت و مکان مشخص اطلاعات را به فرزند ارائه دهد؛ چراکه بلوغ افراد متفاوت است و والدین از این امر بیش از دیگران اشراف دارند.

وی با بیان اینکه تربیت جنسیتی دختران و پسران حائز اهمیت است، افزود: والدین باید مهارت تربیت دختر و پسر را متناسب با روحیات مردانه و زنانه داشته باشند. هویت جنسیتی  و مجزا بودن شخصیت کودکانی که درست تربیت می‌شوند از همان دوران کودکی کاملا مشهودست.

پاکپور سطحی‌نگری به تربیت بانوان و دختران را از دیگر مشکلات برشمرد و اظهار کرد: وجود فمنیست‌ها ما را از تعادل خارج می‌کند. اگر روزی تحت عنوان دختر یا زن مشخص می‌شود هدف این نیست که زنان بر مردان و دختران بر پسران برتری دارند. زنان نباید احساس کننده نیاز به دیده شدن دارند. به نظر من نیاز دارند که خود واقعی ایشان دیده شود. شناخت نسبت به دختر به اندازه جنس دختر دیده شود. رفتار با دختران باید به گونه‌ای باشد که دختر به محیط خارج از محیط امن خانه پناه نبرد.

وی لزوم شناخت نیازهای متقابل پسران و دختران از لحاظ عواطفی، روابطی و رفاقتی توسط اعضای خانواده را مورد تأکید قرار داد و گفت: عدم شناخت زمینه خروج از خط قرمز اخلاقیات را فراهم می‌سازد. وقتی تربیت مجزا و جنسیتی مناسب صورت گیرد نباید نگران تخطی و بروز مشکلاتی همچون رومیناها باشیم.حفظ حریم امنیت خانه و خانواده یکی از نیازهای اساسی است و نباید مخدوش شود. تربیت درست باعث می‌شود دختر و پسر نوجوان بداند رفتارش باید برچه محوری استوار باشد تا باعث آزار خود و دیگران نشود.

پاکپور دلیل نامگذاری روزها تحت عناوین خاص را اینچنین بیان کرد: نامگذاری‌ها معطوف شدن نظرها به آن ائمه معصوم و یا فرد خاص است. گام بعد نامگذاری به این دلیل است که ارتباط عاطفی ما نسبت به ائمه اطهار(ع) و افراد نامدار و شاخصه‌های دینیمان زودتر از ارتباط شناختی مهارت‌های شناختی نسبت به آنان در حال پیشروی است؛ لذا روزها و ایام‌ها بسیار پررنگ‌تر از هویت شناختی فرد شده است، به طور مثال همه در محرم عزاداری می‌کنند اما دو حدیث نخوانده و اگر هم بخواهند شاید عمل نکنند. بخش احساسی و توجه به ائمه معصومین(ع) پیش نیاز آشنایی نسبت به خاندان نبوی است و در 80 درصد بعدی ما باید حرکت کنیم، مثلا اگر روز میلاد حضرت معصومه(س) به‌عنوان روز دختر نامگذاری شده است تحقیق کنیم ایشان دارای چه فضایلی بودند و سعی کنیم در همان مسیر حرکت کنیم.

 عدم توقع از دیگران

وی در پاسخ به این سؤال که چه کنیم تا دختران بتوانند در قالب گروه‌های مختلف در خصوص شاخصه‌های رفتاری دختر تراز اسلام صحبت کنند؟ اظهار کرد: یکی از اشکالات این است که خودمان برای خودمان جشن می‌گیریم. باید به عدم توقع از دیگران که به‌عنوان یکی از شاخصه‌های دین مبین اسلام است بازگردیم اگر این شاخصه را در خود تقویت کنید دیگر منتظر نیستیم فردی برای ما هدیه‌ای تهیه کند.  

پاکپور در پاسخ به عدم وجود صمیمت در خانه هم گفت: دختران باید از ام‌ابیها(س) درس بگیرند. سعی کنند انرژی منفی وجودی پدر را خارج کنند تا پدر احساس کند برای فردی توانسته صحبت کند و دختر خوب هم این سخنان را هیچگاه مرور نکرده و به ذهن نسپارد. دختران وظیفه سنگینی در خانه دارند و باید بتوانند به تمامی آنان عمل کنند. عدم وجود صمیمت به رفتار خود ما بازمی‌گردد که اگر خانواده‌ای با این مشکل مواجه است باید در رفتارها تجدیدنظر شود.

وی تیزبینی، هوشیاری و رفتار به‌هنگام مادران را مورد توجه قرار داد و افزود: مادر باید نسبت به تمامی ابعاد و زوایای فرزند خود آگاه باشد و بداند در مواجه با دل مشغولی فرزند و یا حتی کسب نمره کم درسی چطور با او رفتار کند تا نتیجه عکس نداشته باشد. نسخه‌های رفتاری به کودک  نوجوان باید آموزش داده شود. برنامه‌نویس و برنامه‌سازها در صدا و سیما بدون نیازسنجی از اینکه بچه‌ها درگیر عدم اعتماد به نفس و اضطراب ناشی از آن هستند و این اضطراب نشئت گرفته از عدم امنیت در خانواده است برای پرداختن به مباحث روز بدون اینکه خلاقیت به خرج دهند و فکر کنند راحت‌ترین کار یعنی بررسی چندین پرونده قضایی و نوشتن فیلمنامه را انتخاب می‌کنند و در نهایت محصولی تولید می‌شود که هیچ خروجی ندارد.

مطالعه کتاب «الگوی تعالی دختران»

وی دختران جوان را به مطالعه کتاب «الگوی تعالی دختران» توصیه کرد و افزود: بانوان به دلیل نافذ بودن و دقیق بودن می‌تواند طرف مقابل را آنالیز کرده و نقاط نفوذ را پیدا کرده و ارتباط صمیمی با اعضای خانواده را برقرار می‌کند. 20 درصد رفتار شما احساسی است و پس از مدتی وارد دوره جدیدی از زندگی یعنی شناخت افراد برای تشکیل خانواده می‌رسید و در این زمان نیاز به 80 درصد رفتار شناختی و مهارتی دارید.

پاکپور به حدیثی از امام صادق(ع) که فرمودند: «اَلْبَنَاتُ حَسَنَاتٌ وَ اَلْبَنُونَ نِعْمَةٌ وَ اَلْحَسَنَاتُ يُثَابُ عَلَيْهَا وَ اَلنِّعْمَةُ يُسْأَلُ عَنْهَا؛ دختران حسنات هستند و پسران نعمت؛ بر حسنات پاداش دهند و از نعمت باز پرسند» استناد کرد و گفت: تمامی دختران با هر شاخصه ظاهری حسنات و خیر هستند، اما پسران به دلیل اینکه ابزار چرخش زندگی‌اند نعمت هستند. برای به وجود آمدن دنیا زن لازم بود و مرد کفایت کرد، اما این امر نباید به ما غرور دست دهد، دختران جوان و نوجوان در طلب‌خواهی از خانواده رعایت‌های لازم را داشته باشند و با الفاظ تند و دلسردکننده موجب آزار والدین نشوند. لازم بودن زن برای بقای نسل نشان از ارزش وجود بانوان دارد.

وی آرامش را بزرگترین سرمایه زندگی که توسط بانوان ایجاد می‌شود، دانست و اظهار کرد: دختران خودشناسی داشته باشند و هویت واقعی خود را بشناسند. دختران دقت به هوش هیجانی، دینی، عاطفی، زبانی و مهارت کلامی خود داشته باشند. اینکه دختران به زیبایی خود بدون خروج از خط قرمزها توجه می‌کنند نشان از هوش هیجانی دارد. هوش هیجانی در دختران بیشتر از پسران است و برای همین در دین اول دختر را مهار کرده و سپس پسر.

فلسفه خلقت

پاکپور فلسفه خلقت انسان را رسیدن به حیات طیبه بیان کرد و افزود: توصیه اکید دارم معنای قرآن را علاوه‌بر تلاوت آیات و معنای نهج‌البلاغه را با دقت مطالعه کنید. حضرت امیر(ع) الگوی دختر و پسر استاندارد را به ترسیم کرده است. امام علی(ع) به فرزند خود امام حسن(ع) فرمودند: «إنّما قَلْبُ الحَدَثِ كالأرضِ الخالِيةِ ما اُلقِيَ فيها مِنْ شيءٍ قَبِلَتْهُ، فبادَرْتُكَ بالأدبِ قبلَ أن يَقْسُوَ قلبُكَ و يَشتغِلَ لُبّك، دل نوجوان همچون زمين خالى است كه هر چه در آن افكنده شود مى پذيرد ؛ از اين رو، من پيش از آن كه دلت سخت و فكرت مشغول شود به تأديب و تربيت تو پرداختم».

وی ادامه داد: برای تربیت دختر و پسر تراز اسلام باید از کودکان آغاز کرد. در این زمان کودک آماده پذیرش هر بذری است که در آن پاشیده شود. اگر نیروهای خدوم اسلام این بذر را نکارند دشمن اینکار را خواهد کرد و علف همه باغ وجودش را خواهد گرفت.