«وابستگی عراق» دلیل تعلل خروج نیروهای آمریکایی است

پس از تجاوز آمریکا علیه عراق در سال 2003 و آغاز اشغالگری در این کشور، در سال 2005 نخستین انتخابات چندحزبی در عراق برگزار شد و در سال 2009 «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، اعلام کرد که نیروهای آمریکایی تا پایان 2011 از عراق خارج می‌شوند؛ اما ایالات متحده نه ‌تنها به حضور نظامی خود در عراق پایان نداد، بلکه شروع به استقرار آنها در مناطق مختلف این کشور کرد. برای ایالات متحده حضور در عراق برای پیشبرد اهداف منطقه‌ای آن از جمله مقابله با نفوذ و حضور ایران و بر هم زدن توازن قدرت و همکاری با متحدان منطقه‌ای در زمینه مبارزه با تروریسم بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل حتی پس از اقدام باراک اوباما به کاهش شدید شمار نیروها در عراق در سال 2011، هنوز هم نیروهای آمریکایی زیادی در عراق مانده و با نیروهای امنیتی عراق در مبارزه با داعش و دیگر گروه‌های تروریستی همکاری کرده‌اند.

پس از ترور سردار سپهبد قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه، در دی ماه 98 با فرمان مستقیم ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا که افزایش تنش بی‌سابقه بین ایران و آمریکا را در پی داشت، مجلس نمایندگان عراق مصوبه‌ای را برای اخراج همه نیروهای خارجی از کشور تصویب کردند و مذاکرات برای خروج این نیروها آغاز شد. با وجود تصویب طرح خروج آمریکا از عراق، این موضوع که این قطعنامه الزام‌آور است یا نه و نیز تعیین نشدن جدول زمانی برای خروج نیروهای خارجی، خروج نیروهای آمریکایی از عراق به‌ کُندی پیش می‌رود.

سجاد جیاد، تحلیلگر سیاسی عراقی مقیم بغداد، از جمله کارشناسانی است که عقیده دارد روند خروج نیروهای آمریکایی از عراق بیش از هر چیز به عواملی مانند وضعیت سیاسی و امنیتی این کشور بستگی دارد.

وی مدیر سابق اندیشکده «البیان» بود و تمرکز اصلی فعالیت‌های این تحلیلگر سیاسی بر سیاست‌های عمومی و حاکمیتی در عراق است. همچنین در زمینه ظرفیت‌سازی نهادهای عمومی و سازمان‌های جامعه مدنی از طریق کنفرانس‌، کارگاه و برنامه‌های آموزشی فعالیت می‌کند. او در گفت‌وگویی که با سرویس بین‌الملل خبرگزاری ایکنا داشت دیدگاه خود را در مورد خروج نیروهای آمریکایی از عراق بیان کرد.

جیاد با اشاره به جنایت آمریکایی‌ها در ترور سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، معاون حشدالشعبی در عراق گفت: در پی این جنایت، فشارها برای خروج سربازان آمریکایی از عراق افزایش یافته و نیروهای آمریکایی در نهایت از عراق خارج خواهند شد. اما بعید به نظر می‌رسد که امسال این اتفاق رخ دهد و نیروهای آمریکایی به طور کامل از عراق خارج شوند. در وهله اول عراق همچنان به حمایت مستمر ائتلاف آمریکایی احتیاج دارد. مسئله دوم این است که ایالات متحده اعلام كرده قصد دارد تعدادی از نیروهای خود را خارج، اما بخشی از آنها را به بهانه مأموریت ضد داعش همچنان نگه دارد. موضوع سوم مربوط به مسئله زمان‌بندی و توازن مسائل امنیتی و سیاسی است.

وی به حضور آمریکا در عراق با بهانه تأمین امنیت در این کشور اشاره و تصریح کرد: این یک واقعیت است که نیروهای امنیتی عراق از تجهیزات نظامی آمریکایی بهره‌مند هستند. در حال حاضر این کمک‌ها شامل موارد مختلفی اعم از تدارکات، آموزش، تأمین سلاح و پشتیبانی مالی است و عراق به تنهایی در این حوزه تجهیزاتی ندارد. این مسئله بهانه‌ای است که ایالات متحده به‌ویژه با شعار عملیات علیه داعش از آن بهره می‌برد.

جیاد در مورد نقش عربستان سعودی و ایران در عراق با اشاره به تمایل عربستان به ثبات در مرزهای خود با عراق گفت: مشخص نیست که عربستان سعودی در عراق چه می‌خواهد. عربستان با توجه به ظرفیت خود  تمایلی به رقابت با ایران و آمریکا ندارد، اما می‌خواهد ثبات در مرزهای خود داشته باشد. در حال حاضر، سعودی‌ها صبر می‌کنند تا ببینند چه زمانی آمریکا از عراق خارج و چه اتفاقی می‌افتد. ایران تأثیرگذارترین کشور بوده و همواره روابطی مبتنی بر دوستی و اتحاد با عراق دارد، ایران به‌طور قطع در صورت خروج آمریکا از عراق از موقعیت مستحکم‌تری در این کشور برخوردار خواهد بود.

وی در ادامه به نقش اقلیم کردستان عراق بعد از خروج آمریکا اشاره کرد و گفت: دولت اقلیم کردستان برای مقابله با بحران‌ها، نسبت به دولت فدرال منابع کمتری دارد. اقلیم کردستان باید در مورد توافق با بغداد در مورد نفت و امور مالی به‌گونه‌ای مذاکره کنند که به نفع هر دو طرف باشد، که در شرایط فعلی وضعیت موجود نمی‌تواند ادامه یابد زیرا هر دو طرف در حال از دست دادن منابع درآمدی هستند. علاقه به مذاکره بین دو طرف وجود دارد، اما برخی جزئیات نیاز به گرفتن تصمیمات سختی از طرف هر دو دولت دارد و فکر می‌کنم مدت زمان مذاکره بین دو طرف طولانی شود.

جیاد بزرگترین چالش پیش روی دولت جدید عراق را مسائل اقتصادی دانست و تصریح کرد: چالش اقتصادی از جمله اثرات اقتصادی کووید-19 و پرداخت حقوق‌ها در شرایط فعلی مشکل بزرگی برای دولت عراق خواهد بود.

وی در پایان در مورد وضعیت اجتماعی و سیاسی عراق بعد از به قدرت رسیدن دولت جدید بیان کرد: اوضاع احتمالاً در کوتاه‌مدت دشوارتر می‌شود؛ اطمینانی در مورد ظرفیت دولت و اراده طبقه سیاسی برای اجرای اصلاحاتی که عراق برای غلبه بر بحران فعلی مورد نیاز دارد، وجود ندارد. اعتراضات (به دولت) به احتمال زیاد ادامه خواهد یافت و این پتانسیل‌ وجود دارد که شکاف بین مردم و دولت بزرگتر و تحولات اجتماعی زیادی در سال‌های آینده به وجود آید.

گفت‌وگو از محمدحسن گودرزی