بررسی دیدگاه قرآن درباره آموزه معاد در یهودیت در فصلنامه «معرفت ادیان»

به گزارش ایکنا؛ چهل و دومین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «معرفت ادیان» به صاحب‌امتیازی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «دیدگاه قرآن درباره آموزه معاد در یهودیت و تحلیل عدم ذکر آن در تورات»، «روش‌شناسی علامه بلاغی در جزء نخست کتاب «الرحله المدرسیّهو المدرسه السیّاره فی نهج الهدى» (بحوث فی التوراه و الانجیل)»، «بررسی تطبیقی زهد از نگاه خواجه عبدالله انصاری در «منازل السائرین» و بحیابن‌باقودا در «الهدایه الی فرائض القلوب»»، «یهودیان و برخورداری از آزادی‌های مدنی در دولت پیامبر (ص)»، «رنج قدسی و رهایی در الهیات متأخر مسیحیت»، «امکان یا امتناع الهیاتی روشمند در نامه‌های پولسِ قدیس».

در چکیده مقاله «دیدگاه قرآن درباره آموزه معاد در یهودیت و تحلیل عدم ذکر آن در تورات» می‌خوانیم: «آیات قرآن نشان از آن دارند که در تورات ذکر «معاد» آمده است؛ ولی در تورات موجود یادی از معاد نشده است. این نوشتار افزون بر بحث علمی که بررسی دیدگاه قرآن درباره معادباوری یهودیت است، چرایی ذکر نشدن معاد در تورات فعلی را تحلیل می‌کند و آن به این شیوه است که تحلیل‌های مختلف درباره توجیه عدم ذکر معاد در تورات را مطرح کرده، سپس دیدگاه برگزیده خود را بیان می‌کند. دیدگاه برگزیده، تورات را عنوانی برای عهد عتیق و تمام کتاب‌هایی می‌داند که متن مقدس یهودی‌اند، ولی جزو عهد عتیق قرار نگرفته‌اند و با عنوان اپوکریفا و سوداپیگرافا، قانونی درجه اول اعلام نشده‌اند و با بررسی اجمالی برخی از این متون، ذکر معاد در آن‌ها یافت شد. در نتیجه این دیدگاه برگزیده امید می‌رود مطالبی را که قرآن به تورات نسبت داده است، ولی در عهد عتیق نیست، بتوان در کتب اپوکریفایی و سوداپیگرافایی یافت».

در طلیعه مقاله «یهودیان و برخورداری از آزادی‌های مدنی در دولت پیامبر (ص)» آمده است: «با تشکیل دولت ـ شهر مدینه از سوی پیامبر (ص) مهم‌ترین مسئله فراروی دولت ایشان، یهودیان مدینه بودند. آنان بیشتر ساختار‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهر را در اختیار داشتند؛ بنابراین پیامبر صلی الله علی‌ها و آله وسلم در گام نخست با آنان پیمان‌نامه‌ای منعقد کرد، که در آن مهم‌ترین شاخصه‌های آزادی‌های فردی و حقوق مدنی منعکس شده است؛ تا جایی که مفاد این پیمان‌نامه نخستین و اساسی‌ترین سند حقوقی فرادینی و فراملیتی قلمداد می‌شود. بر این اساس، پژوهش پیش روی به‌دنبال پاسخ دادن به این پرسش است که یهودیان در دولت پیامبر (ص) از چه موقعیت اجتماعی برخوردار بودند و حقوق اجتماعی و آزادی‌های مدنی آنان تا چه میزان محترم شمرده شده است؟ یافته‌های این پژوهش که با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به تبیین موضوع پرداخته، بیانگر این است که یهودیان تا هنگامی که به مفاد پیمان‌نامه پایبند بودند، حقوق سیاسی و اجتماعی آنان محترم شمرده می‌شد و پیامبر (ص) ضمن رعایت حقوق شهروندی یهودیان، آنان را مجبور به تغییر و ترک دین خودشان نکردند و یهودیان در جامعه اسلامی برای انجام فعالیت‌های اجتماعی، دینی و مذهبی خود از آزادی عمل برخوردار بودند؛ اما به‌دنبال نقض پیمان‌نامه، توطئه‌های مکرر، تحریک و همکاری با مشرکین مکه، پیامبر (ص) با یهودیان پیمان‌شکن به مقابله برخاستند.»

در طلیعه مقاله «امکان یا امتناع الهیاتی روشمند در نامه‌های پولسِ قدیس» آمده است: «از آنجاکه پولس چهره‌ای مهم و تأثیرگذار در تاریخ مسیحیت به شمار می‌آید، این پرسش در خصوص نامه‌های منسوب به او قابل طرح است که آیا می‌توان الهیاتی روشمند و منسجم را در نوشته‌های او ملاحظه کرد. در این جستار، ضمن توجه به دیدگاه‌های مختلف درباره امکان یا امتناع الهیاتی روشمند در آرای پولس، امکان چنین الهیاتی را در نامه‌های پولس، مورد توجه قرار خواهیم داد. او خود در ارائه الهیاتی روشمند، از سویی به پیشینه الهیاتی‌اش در سنت یهودیت توجه دارد؛ چنان‌که بسیاری از پژوهشگران الهیات مسیحی بر این امر اذعان دارند که ایمانِ پولس در تعلق وی به سنت یهودی ریشه دارد؛ از سوی دیگر، پولس به تجربه‌های شخصی و عرفانی‌اش در مواجهه با سنت الهیاتیِ مسیحی نیز توجه دارد. در این پژوهش، با توجه به چهار آموزه کلیدی در الهیات مسیحی، بیان خواهیم کرد که می‌توان الهیاتی روشمند، البته نه‌چندان واضح، را در نامه‌های پولس ملاحظه کرد. این چهار مبحث عبارت‌اند از: مبرا بودن از گناه از طریق ایمان، الهیات اخلاقی، گناه نخستین و تثلیث.»