روایت صفوان جمال از زیارت روز اربعین

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، در کتاب مفاتیح الجنان آمده است که بیستم صفر، روز اربعین و به قول شیخین (شیخ مفید و شیخ طوسى) روز رجوع حرم (خانواده) امام حسین (ع) از شام به مدینه و روز ورود جابر بن عبداللّه انصارى به کربلا براى زیارت امام حسین (ع) است.

شیخ طوسى در کتاب تهذیب و مصباح از امام حسن عسگرى(ع) روایت کرده نشانه‏‌هاى مؤمن پنج چیز است: پنجاه‏ و یک رکعت نماز گذاردن‌که مراد هفده‏ رکعت واجب و سى ‏و چهار رکعت نافله[مستحب] در هر شب و روز است و زیارت اربعین و انگشتر به دست راست‏ نمودن و پیشانى را در سجده بر خاک نهادن و بلند گفتن «بسم اللّه الرّحمن الرّحیم»

کیفیت زیارت حضرت امام حسین (ع) در روز اربعین به دو صورت رسیده است، نخست: زیارتى است که شیخ در دو کتاب‏ تهذیب و مصباح از صفوان جمال روایت کرده‌ که صفوان گفت: «مولایم امام صادق(ع) درباره زیارت‏ اربعین به من گفت هنگامى‏‌که قسمت قابل توجهى از روز برآمده است‌ بخوان:

السَّلامُ عَلَى وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَى خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلامُ عَلَى صَفِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیِّهِ السَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَى أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیُّکَ وَ ابْنُ وَلِیِّکَ وَ صَفِیُّکَ وَ ابْنُ صَفِیِّکَ الْفَائِزُ بِکَرَامَتِکَ أَکْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَهِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَهِ وَ اجْتَبَیْتَهُ بِطِیبِ الْوِلادَهِ وَ جَعَلْتَهُ سَیِّدا مِنَ السَّادَهِ وَ قَائِدا مِنَ الْقَادَهِ وَ ذَائِدا مِنَ الذَّادَهِ وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّهً عَلَى خَلْقِکَ مِنَ الْأَوْصِیَاءِ فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَیْرَهِ الضَّلالَهِ وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَى وَ شَرَى آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّى فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ نَبِیَّکَ.»

«سلام بر ولى خدا و حبیبش، سلام بر دوست خدا و نجیبش، سلام بر بنده‏ برگزیده خدا و فرزند برگزیده‌‏اش، سلام بر حسین مظلوم شهید، سلام بر آن دچار گرفتاریها و کشته اشکها، خدایا من گواهى مى‌‏دهم که حسین ولىّ تو و فرزند ولىّ تو و فرزند برگزیده توست‏. حسینى که به کرامتت رسیده و را به شهادت گرامى داشتى و به خوشبختى اختصاصش دادى و به پاکى ولادت‏ برگزیدى و او را آقایى از آقایان‌و پیشروى از پیشرویان و مدافعى از مدافعان حق قرار دادى. و میراثهاى پیامبران را به او عطا فرمودى و او را از میان جانشینان حجت بر بندگانت قرار دادى و در دعوتش جاى‏ عذرى باقى نگذاشت و از خیرخواهى دریغ نورزید و جانش را در راه تو بذل کرد تا بندگانت را از جهالت و سرگردانى گمراهى برهاند، درحالى‌‏که بر علیه او به کمک هم برخاستند، کسانى‏‌که دنیا مغرورشان کرد و بهره واقعى خود را به فرومایه‏‌تر و پست‌‏تر چیز فروختند و آخرتشان را به کمترین بها به گردونه فروش گذاشتند، تکبّر کردند و خود را در دامن هواى نفس انداختند. تو را و پیامبرت را به خشم‏ آوردند.»

وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِکَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَهَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ [لِلنَّارِ] فَجَاهَدَهُمْ فِیکَ صَابِرا مُحْتَسِبا حَتَّى سُفِکَ فِی طَاعَتِکَ دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ اللَّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْنا وَبِیلا وَ عَذِّبْهُمْ عَذَابا أَلِیما السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْأَوْصِیَاءِ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمِینُ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِینِهِ عِشْتَ سَعِیدا وَ مَضَیْتَ حَمِیدا وَ مُتَّ فَقِیدا مَظْلُوما شَهِیدا وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَکَ وَ مُهْلِکٌ مَنْ خَذَلَکَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّهً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ»

«و اطاعت کردند از میان بندگانت، اهل شکاف‏‌افکنى و نفاق و بارکشان گناهان سنگین و سزواران آتش را پس با آنان درباره تو صابرانه و به حساب تو جهاد کرد‌ تا در طاعت تو خونش ریخته شد و حریمش مباح گشت‏. خدایا آنان را لعنت کن، لعنتى سنگین و عذابشان کن، عذابى دردناک. سلام بر تو اى فرزند رسول خدا، سلام‏ بر تو اى فرزند سرور جانشینان. شهادت مى‌‏دهد هم که تو امین خدا و فرزند امین اویى، خوشبخت زیستى و ستوده درگذشتى‌ و از دنیا رفتى، گم‏گشته و مظلوم و شهید. گواهى مى‏دهم که خدا وفاکننده است آنچه را به تو وعده داده و نابودکننده کسانى را که از یارى‌‏ات دریغ ورزیدند و عذاب کننده کسانى را که تو را کشتند و گواهى مى‌‏دهم که تو به عهد خدا وفا کردی و در راهش به‏ به جهاد برخاستى تا مرگ فرا رسید. پس خدا لعنت کند کسانى را که تو را کشتند و به تو ستم کردند و این جریان را شنیدند و به آن خشنود شدند.»

«اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُورا فِی الْأَصْلابِ الشَّامِخَهِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَهِ [الطَّاهِرَهِ] لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجَاهِلِیَّهُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْکَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیَابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْکَانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ الْهَادِی الْمَهْدِیُّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّهَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَهُ التَّقْوَى وَ أَعْلامُ الْهُدَى وَ الْعُرْوَهُ الْوُثْقَى وَ الْحُجَّهُ عَلَى أَهْلِ الدُّنْیَا وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّهٌ حَتَّى یَأْذَنَ اللَّهُ لَکُمْ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لا مَعَ عَدُوِّکُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ عَلَى أَرْوَاحِکُمْ وَ أَجْسَادِکُمْ [أَجْسَامِکُمْ‏] وَ شَاهِدِکُمْ وَ غَائِبِکُمْ وَ ظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ»

«خداى من تو را شاهد مى‏‌گیرم که من دوستم با آنان‏که او را دوست دارند‌ و دشمن با آنان‏ که با او دشمنند. پدر و مادرم فدایت اى فرزند رسول خدا. گواهى مى‏‌دهم که تو در صلب‌هاى بلندمرتبه‏ و رحم‌هاى پاک نورى بودى. جاهلیت با ناپاکی‌هایش تو را آلوده نکرد و از جامه‏‌هاى تیره و تارش‏ به تو نپوشاند و گواهى مى‌‏دهم که تو از ستون‌هاى دین و پایه‏ هاى مسلمانان و پناهگاه مردم مؤمنى و گواهى مى‏‌دهم که پیشواى نیکوکار، با تقوا، راضى به مقدرات حق، پاکیزه، هدایت‌کننده و هدایت‌شده‏‌اى و گواهى مى‌دهم که امامان‏ از فرزندانت، اصل تقوا و نشانه‏‌هاى هدایت و دستگیره محکم و حجّت بر اهل دنیا هستند و گواهى مى‏دهم که من به یقین مؤمن به شمایم و به بازگشتتان یقین دارم بر اساس قوانین دینم و عواقب عملم و قلبم با قلبتان در صلح و کارم پیرو کارتان و یارى‏ام براى شما آماده است تا خدا به شما اجازه دهد. پس با شمایم نه با دشمنانتان. درودهاى خدا بر شما و بر ارواح و پیکرهایتان‌و بر حاضر و غایبتان و بر ظاهر و باطنتان.آمین اى پروردگار جهانیان.

پس دو رکعت نماز مى‏خوانى و به آنچه مى‏خواهى دعا مى‌‏کنى و برمى‌‏گردى.

دوم: زیارتى است که از جابر روایت شده و کیفیت آن‏چنان است که از عطا[ظاهرا همان عطیه عوفى کوفى همسفر جابر در اربعین براى‏ زیارت حضرت امام حسین (ع) است] نقل شده که در روز بیستم ماه صفر با جابر بن عبداللّه انصارى بودم، چون به غاضریه رسیدیم‏ در آب فرات غسل کرد و پیراهن پاکیزه‏‌اى که با خود داشت پوشیده، آنگاه به من گفت: «آیا از بوى خوش، چیزى با تو هست‏ اى عطا؟« گفتم: «سعد با من هست»، قدرى از آن گرفت و بر سر و بدن پاشید و پابرهنه روانه شد تا نزد سر مبارک امام‏ حسین(ع) ایستاد و سه مرتبه «للّه‌اکبر» گفت. پس افتاد و بیهوش شد، چون به هوش آمد شنیدم مى‏‎گفت: «السلام‏ علیکم یا ال اللّه…» که درست همان زیارت نیمه رجب است که قبلا ذکر شده و با آن جز در چند کلمه تفاوت ندارد که‏ آن هم احتمالا ناشى از اختلاف نسخه‏‌هاست، چنان‏که شیخ مرحوم احتمال داده است، در هر صورت اگر کسى بخواهد آن را هم‏ بخواند به زیارت نیمه رجب رجوع کند و همان را بخواند.

منبع: مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی