چگونه در ایام کرونا از قرآن یاری بگیریم؟

سعید پناهنده شهرکی، جانباز و آزاده دفاع مقدس و حافظ و پژوهشگر قرآنی در چهارمحال‌وبختیاری است که در دوران چندین ساله اسارت در اردوگاه موصل در محدودیت شدید و با تنها قرآن موجود در اردوگاه که به نوبت و مخفیانه در میان اسرا دست به دست می‌شد، بیش از نیمی از قرآن کریم را حفظ می‌کند. پناهنده به دلیل تسلطش بر قواعد تجوید به آموزش روخوانی و تجوید به اسرا نیز می‌پرداخت تا جایی که همه او را با عنوان «معلم تجوید» می‌شناختند. وی که بازنشسته آموزش و پرورش و اکنون در سن ۵۶ سالگی در مقطع دکترای آموزش زبان انگلیسی مشغول به تحصیل است، رساله خود را به موضوعی قرآنی و پژوهش در آیات وحی از منظر زبان‌شناختی اختصاص داده و به سمت انجام پژوهش‌های قرآنی سوق یافته‌ است. گفت‌وگوی ایکنا را با این حافظ و پژوهشگر قرآن درباره ضرورت بهره‌گیری از نسخه شفابخش قرآن کریم در مواجهه با سختی‌ها و به‌ویژه در شرایط دشوار کرونایی، با هم می‌خوانیم.

پناهنده در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه ایام اسارت دوران محدودیت و تنگی بود اما بودن با قرآن کوتاه‌کننده زمان، غنی‌کننده دقایق و روحیه‌دهنده بود، اظهار کرد: در آن دوران به‌ویژه جوانان به سن ما نمی‌توانستیم ظلم و زورگویی عراقی‌ها را بر خود و دیگر رزمندگان اسیر ببینیم لذا با سربازان عراقی درگیر می‌شدیم و آنان نیز بی‌رحمانه اسرا را به باد کتک می‌گرفتند و شکنجه می‌دادند؛ در چنین شرایطی، حجت‌الاسلام مرحوم ابوترابی که حقیقتاً بقیةالله در اردوگاه اسرا و حضورش لطف الهی بود، در این زمینه ما را نصیحت می‌کرد و مبحث تقیه را با زبانی بسیار ساده و نوجوانانه برایمان توضیح می‌داد و می‌گفت که در مقابل عراقی‌ها موضع نگیرید، باید آتش باشید اما زیر خاکستر و تقیه کنید تا آسیب نبینید.

وی ادامه داد: حجت‌الاسلام ابوترابی ما را به فراگیری قرآن‌، زبان عربی زبان‌های خارجی تشویق می‌کرد و اسرا نیز به توصیه‌های وی عمل می‌کردند و هر فردی در هر زمینه دانشی داشت در اختیار دیگران قرار می‌داد، از جمله بنده که تجوید قرآن را در چندماهه تحصیلم در حوزه علمیه اصفهان فراگرفته بودم، کلاس‌های تجوید را در اردوگاه موصل آغاز و گسترش دادم که این انس با قرآن و داشتن دغدغه قرآنی و تلاوت روزی پنج جزء قرآن، ايام اسارت را برایم شیرین کرد؛ حس آرامش، رهایی، دلخوشی و رضایت خاطر قلبی که با تلاوت قرآن در ایام سخت اسارت بر من غالب می‌شد، فراموش‌شدنی نیست.

اهميت انس با قرآن كريم

این حافظ و پژوهشگر قرآن، بیان کرد: یک سال پیش بود که ریاست قوه قضائیه اعلام کرد حجم پرونده‌های قضایی افزایش یافته و همزمان ریاست اوقاف و امور خیریه از کاهش جلسات و محافل قرآنی خبر داد، این دو خبر بی‌ارتباط به یکدیگر نیستند‌، پیداست که کم شدن اقبال به قرآن و رو برگرداندن شمار بیشتری از افراد جامعه از مبانى اين كتاب وحيانى سبب ایجاد ناهنجاری و آسیب در جامعه شده است.

پناهنده با اشاره به اهمیت مأنوس بودن با قرآن کریم به هر طریقی مانند قرائت، نوای موسیقایی آیات، مبانی و مفاهیم، تدبر و ....، گفت: پس از اسارت، همسایه‌ای داشتیم که از مهاجران عراقی بود و دائم نوای تلاوت قرآن از خانه وی به گوش می‌رسید و این موضوع برای بنده و همسرم دلپذیر بود و در ذهنمان ماندگار شد. در این ایام کرونایی و قرنطینه خانگی این رویه را اجرا می‌کنیم و گوش سپردن دایمی به قرآن کریم سبب تقویت روحیه و ایجاد آرامش اعضای خانه شده است.

از زواياى سمعی، بصری و معنایی قرآن لذت ببريم

وی بیان کرد: حال که دوران سخت و بحرانی کرونایی بر ما تحمیل شده خوب است که آرامش خاطرمان را از قرآن کریم بگیریم و با نگاه کردن به قرآن، تلاوت آيات و مطالعه مبانی و مفاهیم آیات الهی، مرهمی برای زخم‌ها و درمانی برای دردها در قرآن بجوییم. برای لذت سمعی از قرآن می‌توان ساعاتی از شبانه‌روز را به تلاوت‌ها و قرائت‌های زیبای مرتلان و قاریان گوش فرا دهیم؛ ما مسلمان و اهل قرآن هستیم بنابراین می‌توانیم با بهره‌گیری از زوایای مختلف زیبایی این کتاب آسمانی، دوران تنگی و دشواری را پشت سر بگذاریم.

پناهنده با اشاره به آیه ۵۵ سوره مبارکه ذاریات «وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَىٰ تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِينَ»، تصریح کرد: شنیدن مداوم و پیوسته، اصل مهمی است که در مبانی آموزش زبان نیز تأکید فراوانی بر آن می‌شود، در شنيدن و تکرار اثرى است كه در دانستن نيست، لذا طبق این آیه شریفه پيامبر(ص) مأمور مى‌شود تا پيوسته مؤمنان را تذكر دهد. تکرار شنیدن نوای قرآن و فراگیری مبانی و مفاهیم آن در حافظه بلندمدت قرار می‌گیرد و جزئی از وجود انسان می‌شود.

این حافظ قرآن کریم با اشاره به مضمون آیه ۱۳۶ سوره مبارکه نسا، بیان کرد: تلاوت و انس با قرآن کریم قطعاً یکی از نشانه‌های ایمان است که اگر محقق نشود به تعبیر این آیه شریفه، انسان به گمراهی سخت و دور از سعادت گرفتار خواهد شد. در این شرایط سخت کرونایی که ترس و اضطراب بر همه ما حاکم شده می‌توان با تقویت ایمان از طریق انس با قرآن، از این اضطراب و تشویش‌ها قدری کاست.

براى مأنوس شدن با قرآن دعا كنيم

وی با استناد به آیه شریفه «قُلْ مَا یَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ» (فرقان/۷۷)، ادامه داد: ملاک ارزش انسان در نزد پروردگار دعا و نیایش به درگاه الهی است؛ در این ایام کرونایی از خدا خالصانه بخواهیم که چشم و گوش بصیرت ما را به روی قرآن باز کند و این لطف الهی شامل حال ما شود.

پناهنده با ذکر اینکه قرآن کریم لفظ نیست بلکه سراسر معنا و مفهوم است، افزود: این حدیث از امام سجاد(ع) که پس از حادثه کربلا شرایط سختی را مى گذراندند و تحت فشارهای سیاسی و اجتماعی قرار داشتند، در بیان اهمیت و ضرورت قرآن برای زندگی ما کافیست که فرمودند «اگر در همه دنیا و مشرق و مغرب عالم هیچکس نباشد و تنها قرآن با من باشد از تنهایی ترسی ندارم». کسی که با قرآن و مبانی آن مأنوس باشد، معنی این فراز را بهتر درک و تأیید می‌کند. اگر چشم و گوش بصیرتمان به روی قرآن گشوده شود، عظمت معجزه پیامبر(ص) را در می‌یابیم و حظ معنوی را درک خواهیم کرد.

این پژوهشگر قرآن با بیان اینکه در ایام دشوار کرونایی قلب‌ها آمادگی بیشتری برای پناه جستن در سایه انوار الهی آیات قرآن دارند، افزود: در این ایام بسیاری از قلب‌ها دردمند و رنجورند و صوت قرآن کریم بهترین درمان آلام روحی و جسمی است، لذا توصیه می‌شود افراد در ایامی که ناچارند در منزل بمانند گوش سپردن به انواع شیوه‌های تلاوت قرآن کریم مانند تحدیر، ترتیل و تحقیق را در ساعاتی از روز فراموش نکنند که شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی بسیاری برای این موضوع هستند.

پناهنده با اشاره به دعاهای زیبای قرآنی، بیان کرد: بلیه و گرفتاری امری است که از ابتدای حیات بشر به انحاء گوناگون بر انسان‌ها و جوامع تحمیل شده و امر تازه‌ای نيست، ما مسلمانان این توفیق را داریم که با اتکا به گنجینه غنی قرآن کریم و عترت(ع)، علاوه بر اینکه بر این بلیه و گرفتاری صبر و بردباری داریم، برای رفع بلیه دعا می‌کنیم و چه دعایی زیباتر از این دعای قرآنی كه فرمود: «رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ». (بقره/۲۸۶).

این جانباز و آزاده دفاع مقدس با بیان اینکه انس با قرآن کریم در شرایط دشوار کرونایی یکی از راه‌های تبدیل چالش به فرصت است، توضیح داد: در حدیثی از امام علی(ع) داریم که فرمودند «همانا تقوای خدا داروی درد قلب‌های شماست و بینا کننده کوری دل‌های‏تان و شفابخش بیماری جسم‌هایتان و برطرف‌کننده تباهی سینه‌هایتان و پاک‌کننده آلودگی جان‌هایتان و روشنی بخش ضعف چشم‌هایتان و فرونشاننده ترس و اضطراب دل‌هایتان و زداینده سیاهی ظُلمتتان». که ایمان و تقوای الهی و فرونشاندن ترس و اضطراب در سایه انس با قرآن و عمل به دستورات الهی تحقق می‌یابد.