زنگ حمایتی که دیر شنیده می‌شود / از بی‌انگیزه بودن نوجوانان تا فقدان مدل روشمند برای تربیت قاری و حافظ

به گزارش ایکنا از استان مرکزی، بخش نخست اولین نشست بررسی عملکرد متسابقان استان مرکزی در مسابقات قرآن اوقاف 21 دی ماه منتشر و بخش پایانی آن امروز، 25 دی تقدیم مخاطبان ایکنا می‌شود.

ابوذر کرمی، حافظ کل و دارنده مقام اول مسابقات بین‌المللی قرآن دانشجویان مسلمان، تصریح کرد: شرایط کرونایی فعلی باعث شد که نه تنها مسابقات بلکه تمام فعالیت‌های قرآنی تحت تأثیر قرار گرفته و افراد در جمع‌ها از یکدیگر فاصله گیرند. دراین بازه زمانی متأسفانه جلسات قرآنی یکی پس از دیگری تعطیل شدند.

عدم برگزاری فینال کیفیت مسابقات قرآن را کاهش داد

وی تصریح کرد: امسال مسابقات با سال‌های قبل متفاوت بود و ما حالت برزخ‌گونه داشتیم و نمی‌دانستم مسابقات برگزار می‌شود یا خیر. حتی تا روزهای آخر برنامه مشخصی وجود نداشت، مسابقات برگزار شد و به نظر من اگر برگزار نمی‌شد خیلی بهتر بود. چراکه کیفیت مسابقات با برگزار نشدن فینال خیلی پایین آمد.

بیشتر بخوانید:

• مسابقات جای آزمون و خطا نیست / با صرف تأسیس خانه قرآن قاری تربیت نمی شود

کرمی ادامه داد: در رشته حفظ کل از رتبه سوم به بعد تا رتبه دهم، نمره شرکت‌کنندگان به میزان صدمی بایکدیگر فاصله داشت. خود من با نفر قبلی تنها یک صدم اختلاف داشتم و به خاطر شرایط کرونا هرچه اصرار به برگزاری فینال کردیم مورد موافقت قرار نگرفت. همیشه دلیل عدم موفقیت خود را به پای مسئولان می‌گذاریم، اما باید قبول کرد یکی از انتقادها به خود ما بازمی‌گردد. انتظار من از دوستان قرآنی بیشتر از این بود، امسال تلاوت تنها سه نفر از دوستان از طریق شبکه قرآن پخش شد. ممکن است برخی عذرموجه داشتند، اما دوستانی که عذری نداشتند نمی‌دانم چرا پخش نشد و من از این موضوع تأسف خوردم، با اینکه شرایط مسابقه در خود استان فراهم است، اما مورد استقبال قرار نگرفت و کم کاری شد. مسابقات قطعا می‌تواند انگیزه‌ای برای تمرین بیشتر را فراهم کند.

محمدکاظم ربیعی در این بخش و در پاسخ به کرمی گفت: برای ضبط تلویزیونی تنها شرکت‌کنندگان رشته حفظ کل، قرائت، ترتیل، دعاخوانی و اذان شرکت داشتند. اذان که از شبکه قرآن پخش نشد و یک نفر از چهار نفر باقی مانده تقاضا کرده بود ویدئوی او پخش نشود و در واقع همان سه نفر بود که از طریق شبکه قرآن پخش شد.

کرمی اضافه کرد: نه تنها شرکت‌کنندگان در مسابقات بلکه همه بچه‌های قرآنی کم کارند و دانش‌آموزان انگیزه کافی ندارند. بنده معلم مدرسه‌ای در شازند هستم هرچه دانش‌آموزان را با بهانه‌های مسابقات و اهدای جوایز تشویق کرده و انگیزه می‌دهیم، اما انگیزه صفر است، واقعاً می‌مانم با آنان چه کنم. همچنین متمرکز نبودن تصمیم‌گیری‌ها از دیگر مشکلاتی است که باید به آن پرداخته شود گاه در دستگاه‌ها چندین تصمیم که در تناقض با یکدیگر هستند گرفته می‌شود و همین عامل زمینه سردرگمی بچه‌ها را فراهم می‌کند.

وی با بیان این نکته که بزرگ قرآنی داریم، اما حرف شنوی نداریم، اظهار کرد: به طور مثال کم کاری مسئولان یکی از مشکلات است. برخی از متسابقان به دلیل عدم موفقیت در ثبت‌نام چهل‌و‌سومین دوره مسابقات قران اوقاف از گردونه مسابقات حذف شدند و این اشکال به مسئولان بازمی‌گشت که باید برطرف شود.

این حافظ کل استفاده از اساتید بومی را متذکر شد و با اشاره به اینکه ما در استان اساتید خوب و کاردانی داریم، افزود: قبول نداشتن اساتید بومی هیچ کمکی به توسعه فعالیت‌ها و فرهنگ قرآنی استان نمی‌کند. از اساتید هم خواهش داریم وقت بیشتری برای نوجوانان و جوانان قرآنی بگذارند. جوانان و نوجوانان قرآنی باانگیزه وارد حوزه قرآن شوند و برای موفقیت منتظر فرد دیگری نمانند.

وی ادامه داد: مسئولان مدام در حال عوض شدن هستند و به دلیل همین جا‌به‌جایی ها آبی از آنان برای جامعه قرآنی گرم نمی‌شود باید خودمان تلاش کنیم. یادم هست که در دوران نوجوانی از روستا برای شرکت در کلاس قرآن به شهر می‌آمدم روزی کلاس داشتم و ماشین هم نبود، سال 83 مبلغ 23هزار تومان هزینه کرده و خود را به کلاس رساندم. قرآن‌آموزان باید از اساتید بخواهند و به آنان تأکید کنند، اینکه وقت رفع اشکال ندارند معنایی ندارد.

کرمی افزود: تلاوت اذان‌گاهی قاریان سال‌هاست مورد بحث است، صدا و سیما قول‌هایی داده است و متأسفانه عمل نشده است.  همواره به نوجوانان و دوستان قرآنی توصیه می‌کنم در اجرای طرح هر شب یک صفحه قرآن که در مساجد انجام می‌شود را عهده‌دار شده و از متولیان و امام جماعت بخواهند که آن صفحه را از حفظ بخوانند. نوجوان قرآنی نباید منتظر فراهم شدن زمینه پیشرفت باشد، اما از سوی دیگر از مسئولان نیز انتظار می‌رود فرصت را فراهم کنند.

ضرورت پرهیز از تشتت آراء در استان

محمدرضا عسگری، قاری و شرکت‌کننده رشته قرائت در مرحله کشوری چهل‌و‌سومین دوره مسابقات قرآن اوقاف، گفت: به نظرم درست نیست تمام تخم‌مرغ‌های خود را داخل تنها یک سبد بگذاریم. اینکه داشته‌های خود را در تنها سبد مسابقات بگذاریم اقدام پسندیده‌ای نیست و از جهاتی باید بازنگری شود. سن بنده به دهه‌های اول و دوم انقلاب نمی‌خورد اما از بزرگان شنیده‌ام که تنور مسابقات به واسطه برپایی محافل و جلسات قرآنی گرم‌تر بوده است و پیشکسوتان این تجربه را دارند.

وی ادامه داد: اتمسفر و روح قرآنی حاکم در دهه 60 و 70 و تا اوایل دهه 80 باعث شد فضای مسابقات داغ باشد و به تبع آن استان ما نیز بهره‌مند بود. اما متأسفانه امروز جای اتمسفر و حس قرآنی در شهر ما خالی است و یکی از دلایل عدم موفقیت دوستان قرآنی در مسابقات مرحله کشوری کمبود جلسات و محافل انس با قرآن در استان است. عموما همین محافلی هم که برگزار می‌شود با قاریان و مستمعان ثابت برگزار می‌شود و قاریان جوان ما در این محافل جایگاهی ندارند.

عسگری افزود: باید قبول کرد مسابقات فاکتور مهم در فعالیت‌های قرآنی است، باید سؤال کرد چرا تعداد داوران مسابقات قرآن مرحله استانی باید از تعداد شرکت‌کنندگان بیشتر باشد، وقتی محفلی حتی مسابقات بدون مستمع برگزار شود، انگیزه و توان قاری به نصف می‌رسد و البته این موارد شاید بهانه‌هایی است که می‌تواند از جانب خود ما نیز باشد.

وی ضرورت پرهیز از تشتت آراء در استان را مورد تأکید قرار داد و بیان کرد: اگر نمی‌توانیم از اساتید کشوری برای تقویت سطح قاریان و حافظان استفاده کنیم، حداقل داشته‌های خود را از بین نبرده و از آنان بهره کافی ببریم. برپایی جلسه قرآنی که توسط مجمع قرآنیان برگزار می‌شود خوب ومطلوب است و حداقل می‌توان اساتید خوب شهر را در آنجا مشاهده کرد، اما از برنامه‌ریزی دقیق تهی است تا بتواند با برنامه‌ریزی مدون حافظان و قاریان را کمک دهد. لزوم برپایی پایگاه ثابت قرآن با سطح مشخص الزامی است، اگر سطح قاریان و حافظان در این جلسه یادداشت و در قالب بانک اطلاعاتی جمع‌آوری شود، قطعا میزان پیشرفت یا عدم پیشرفت آنان در بازه زمانی مشخص شده و افراد می‌دانند در چه زمینه‌هایی با اشکال مواجه هستند و برای رفع ان تلاش می‌کنند.

مدل روشمندی برای تربیت قاری و حافظ در استان مرکزی وجود ندارد

علی عظیمی‌زاده، مربی و کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، گفت: اساسی‌ترین اشکال از حیث این مهم که چرا متسابقان در مسابقات مرحله کشوری موفقیتی کسب نکرند این است که نوعا اقداماتی که در حوزه ارتقای فنی متسابقان صورت می‌گیرد صرفا روبنایی است و هیچ اقدام زیربنایی را کسی نمی‌تواند ادعا کند که در استان مرکزی برای کسب رتبه‌های برتر انجام داده باشد.

وی از نبود مدل روشمند و هدفمند در استان برای تربیت قاری و حافظ گلایه کرد و با بیان اینکه هیچ نظریه علمی نیز پشت تربیت‌ها وجود ندارد، اظهار کرد: اگر انسان‌های موفق را مورد پایش قرار دهیم متوجه می‌شویم کاملا روشمند، حرفه‌ای و هدفمند عمل می‌کنند. در استان مؤلفه‌ای تحت عنوان تربیت حرفه‌ای قاری و حافظ حرفه‌ای نداریم.

عظیمی‌زاده بیان کرد: نگاه متولیان(بخش دولتی و خصوصی) به امور مسابقات صرفا کوتاه مدت است و نگاه بلندمدت در این زمینه تعریف نشده است. حلقه مفقوده در کسب رتبه در مسابقات کشوری این است که از پایه حرفه‌ای کار نکرده و برنامه‌های پایه محور نداریم. همچنین استعدادیابی در حوزه قرآن در استان را شاهد نیستیم و متولیان و دستگاه‌های اجرایی در بحث استعدادیابی کار نکردند و این امر مهم را در استان‌های موفق شاهدیم.

وی ادامه داد: نهادهای دولتی خوب عمل نکردند و اینکه بیان می‌شود بودجه نداریم را اصلا قبول ندارم. اینکه قبل از مسابقات برنامه‌هایی تشریفاتی انجام می‌شود و اینکه بیان شود استاد می‌خواهید تقاضا دهید کمکی به سطح ارتقای قاریان و حافظان نمی‌کند. بسیار لازم است در حوزه آسیب‌شناسی مشکلات، نقاط ضعف را بررسی کنیم ولی در بحث ارتقا باید به استان‌های موفق نگاه کرده و الگوبرداری کنیم.

عظیمی‌زاده برپایی جلسات منظم قرآنی به صورت هفتگی و برگزاری مسابقات متعدد در استان را متذکر و تصریح کرد: لازم است استعدادها به صورت مستمر خود را در معرض داوری اساتید قرار دهند تا استرس مسابقات از بین رفته و ایرادات برطرف شود. متأسفانه فرصت به چهره‌های جدید داده نمی‌شود. متسابق داریم که قریب به 20 سال است در مسابقات شرکت می‌کند.

نقش تأثیرگذار خانواده در تربیت قاری و حافظ

عادله شیخی، قاری ملی و نفر اول مرحله کشوری چهل‌و‌یکمین دوره مسابقات قرآن اوقاف هم گفت: شرکت در مسابقات دارای ابعاد مختلفی است که بخشی از آن به خود شرکت‌کننده و بخش دیگر به حمایت‌های صورت گرفته باز می‌گردد. بخشی که مربوط به خودمان است به طور معمول در جلسات عنوان نمی‌شود.

وی ضرورت توجه خانواده‌ها به فعالیت قرآنی فرزندان را مورد تأکید قرار داد و افزود: تلاش، پشتکار و دنبال استاد بودن قرآن‌آموزان امری مهم است و افراد خود دنبال اساتید باشند. بنده در خانواده‌ای بودم که پدر و مادرم از من مطالبه می‌کردند و خیلی تشویق می‌شدم، یادم است اولین مسابقه زیر 16 سال مسابقات اوقاف که رتبه دوم مرحله کشوری را کسب کردم پدرم تمام فامیل را دعوت کرد و همین تشویق‌ها زمینه پیشرفت را باعث شد و انگیزه بسیاری را در من ایجاد کرد. ایجاد انگیزه بسیار مهم بوده و مربوط به مسئولانی است که ما با آنان در ارتباط هستیم، آنان می‌توانند انگیزه‌ها را چندین برابر کنند که متاسفانه مسئولان ما در این بخش نه تنها به شدت ضعیف عمل می‌کنند، بلکه رفتارهایی دارند که انگیزه را از بین می‌برند.

شیخی ادامه داد: چندین بار جلساتی در اوقاف برگزار شد و حاضران در مورد مسابقات و دیگر فعالیت‌ها نظر دادند، اما باز موارد و ضعف‌های قبلی تکرار شد و یا زنگ حمایت از متسابقان قرآن یک ماه قبل از برگزاری مسابقات به صدا در می‌آید که دیر است، کلاس‌ها باید مستمر و حضور اساتید طولانی مدت باشد تا به نتیجه برسد.

این قاری ملی در خصوص انجام برنامه‌های استعدادیابی در اراک، به برگزاری طرح ملی تلاوت در شهرستان اشاره و تصریح کرد: در زمینه استعدایابی نیز اتفاقات خوبی در حال انجام است و دو تا مؤسسه در حال پیگیری هستند، اما ضروری است از بچه‌ها حمایت شود. جایگاهی برای ارائه و مطرح شدن استعداهای نهفته وجود ندارند و خوب است در کنار جلسات قرآن ویژه بزرگسالان که آن هم به صورت قوی وجود ندارد محافلی برای نوجوانان و استعدادهای خردسال قرآنی در نظر گرفته شود.

مسئولان جدای از چارت سازمانی مسابقاتی برنامه‌ریزی کنند

مهیار قاسمی، قاری و فعال قرآنی، هم گفت: مسابقات قرآن در دو بخش بانوان و آقایان با هم تفاوت‌هایی دارد که باید لحاظ شود. دلایل عدم موفقیت بانوان باید تخصصی پیگیری شود. چراکه سیستم و ساختار آنان متفاوت است. اگر این نشست صرفا روی مسابقات اوقاف تمرکز کند حیف است و دید ما محدود می‌شود. مسابقات مهم دیگری همچون جشنواره ملی دانشجویان، دارالقرآن امام علی(ع) و دیگر مسابقات برگزار می‌شود که برای موفق شدن در این مسابقات نیز باید برنامه‌ریزی کرد. در این مسابقات نیز نه به اندازه اوقاف اما موفقیت خاصی را شاهد نیستیم و تنها افراد خاصی کسب رتبه می‌کنند.

قاسمی بیان کرد: وقفه‌هایی که بین مسابقات شهرستان تا استان و از استان تا کشوری ایجاد می‌شود و این زمان بهترین فرصت برای استفاده بهینه است. مسئولان جدای از ابلاغیه‌ها وچارت سازمانی مسابقاتی را در استان برنامه‌ریزی کنند. متسابقان نیز مسابقات را از خود دانسته و تنها در ساعات اعلام شده در محل برگزاری شرکت نکنند. همچنین لازم است ارتباط مسئولان با بچه‌ها قوی و دوستانه باشد.

دارنده رتبه برتر جشنواره قرآنی دانشجویان کشور در رشته ترتیل اظهار کرد: مجمع قرآنیان می‌تواند در اصلاح ساختاری به عنوان تکیه‌گاه اصلی در استان نقش‌آفرین باشد. این مجموعه قادر است تا نقش نظارت و مدیریتی در سطح کلان، تلاوت اذان‌گاهی قاریان در صدا و سیما، نحوه برگزاری مسابقات و برگزاری دوره‌ها و ارتقای قاریان را برعهده گیرد.

وی ضرورت ایجاد کمیته نظارتی در مورد مسابقات در استان را متذکر شد و افزود: کمیته نظارت می‌تواند ساختار رتبه‌ها را بهم زده و نظارت داشته باشد. مشهد مقدس جامعه نخبگان قرآنی متشکل از ظرفیت جوانان قرآنی هر تشکیل داده که این مجموعه جلسات هفتگی برگزار کرده و برنامه‌هایی همچون اردوهای قرآنی، شرکت در جلسات اساتید دیگر شهرها واستان‌ها را در دستور کار دارند.

قاسمی تأکید کرد: رونق پیدا کردن جلسات و کرسی‌های تلاوت باعث می‌شود تا قاری و حافظ به طور مستمر خود را در معرض و خودمان را مورد ارزیابی قرار دهیم. اگر در مرحله کشوری رتبه‌ای نمی‌آوریم خود را مورد ارزیابی قرار دهیم.  خودمان از خودمان غافل نباشیم. ساختارها از بالا مشکل دارد و سیستمی که برخی از متسابقان در مرحله شهرستانی حذف شدند یکی از اشکالات بود.

ضرورت تأمین مکانی برای حافظان جهت مباحثه قرآنی

حمیدرضا معصومی‌پویا، قاری و فعال قرآنی هم گفت: انگیزه، مهمترین عامل موفقیت و عدم موفقیت شرکت‌کنندگان در مسابقات قرآن است، متأسفانه متسابقان به دلایل مختلف انگیزه لازم برای تلاش و کسب موفقیت ندارند و البته گاه برخورد مسئولان نیز می‌تواند از آنان سلب انگیزه کند.

وی بیان کرد: متسابقان باید به نقاط قوت و ضعف خود اشراف داشته باشند. بسیار ضروری است که قاری و حافظ با اساتید به نام رشته فعالیتی خود در ارتباط باشد و به طور دائم معلومات خود را به روز کند. همچنین نیاز است تا شرکت‌کنندگان در مسابقات قران آیین‌نامه را به دقت مطالعه کنند.

معصومی‌پویا عدم تمرین مستمر، بی‌توجهی به مطالبه‌گری عمومی از مسئولان قرآنی در طول سال و پراکندگی فعالیت‌ها را از دیگر علل ناکامی متسابقان در مسابقات قرآن دانست و بیان کرد: نواقص وکمبودهای قرآنی باید برطرف شده و به برگزاری کرسی تلاوت مستمر، دسترسی به مکان مناسب برای فعالیت‌های قرآنی حافظان جهت مباحثه قرآنی توجه ویژه شود. لازم است برای ارتقای سطح متسابقان از انجام اردوهای قرآنی غافل نباشیم.

مدیر قرآنی حتما نباید قاری و حافظ باشد

حجت‌الاسلام زنجیرانی، معاون فرهنگی اداره اوقاف و امور خیریه اراک، هم گفت: توقع می‌رفت که دوستان در خصوص جالش‌ها صحبت کنند که این اتفاق را شاهد نبودیم. چالش به معنای نقد است اما حضار دغدغه‌های خود را بیان کردند. مدیریت لازم نیست حتما فرد حافظ و قاری قرآن باشد مهم این است مباحق قرآنی با بهترین شکل مدیریت شود و آن فرد بتواند از عهده این کار به خوبی برآید.

وی تصریح کرد: امروز همه نگاه‌های به متولیان و مسئولان است و به حق هم هست و ما نیز در حد توان کمک خواهیم کرد، اما یک سوی آن خود شرکت‌کنندگان هستند که چقدر از امکانات و ظرفیت‌های موجود بهره می‌برند. امام راحل در حجره‌ای کوچک و بدون امکانات امروزی جهان را متحول ساخت، اما جوانان و نوجوانان امروز با جود امکانات در دسترس، انگیزه‌ای برای تلاش ندارند. برای موفقیت باید به خودمان بازگردیم، با وجود امکانات امروزی می‌توان به اوج رسید.

جامعه قرآنی اوقاف را همراهی کنند

حجت‌الاسلام حسن دهقان، رئیس امور قرانی اداره کل اوقاف و امو خیریه استان مرکزی، با اشاره به اینکه تمامی دغدغه‌ها و موارد مطروحه در نشست یادداشت و مورد پیگیری قرار خواهد گرفت، گفت: از اینکه نتواستیم آنگونه که در شأن قرآن و جامعه قرآنی بوده است انجام وظیفه کنیم عذرخواهیم.

وی از جامعه قرآنی دعوت به همکاری کرد و افزود: چطور شما به ما می‌گویید نزدیک مسابقات یاد ما می‌کنید، حال شما در مجموع ما را به عنوان مسئول تلقی نکرده و از همین الان طرح و ایده دهید تا به جمله تأسف بار مسئولان مسابقات متسابقان را سرکوب می‌کنند، نرسیم.  

دهقان ادامه داد: اینکه بعضی از دوستان بیان می کنند مسئولان اوقاف متسابقان را سرکوب می کنند بسیار سنگین است و به مثابه این است که مسئولان اوقاف با پتکی در برابر آنان قرار گرفته و از آنان با پتک پذیرایی می‌کنند. دوستانی که چندین سال است در مسابقات شرکت دارند معنای سرکوب متسابقان را برای بنده توضیح دهند.

وی ضرورت توجه به فعالیت قرآنی و توسعه فرهنگ قرآنی را در استان ضروری توصیف و اظهار کرد: ما از طرح و ایده سازنده استقبال می‌کنیم. اشکالی که در ثبت‌نام برخی متسابقان ایجاد شد کشوری بود، این سامانه تازه راه‌اندازی شده و دارای مشکلاتی بود که برطرف خواهد شد.