نشانه‌های قبولی اعمال را بشناسیم

مرتضی مختاری، مدرس دانشگاه و پژوهشگر علوم قرآنی، در خصوص نکته‌ای از نکات بیان شده در جزء ششم قرآن کریم در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی، اظهار کرد: قبولی عمل به معنای اثرگذاری آن در جامعه و قرب بیشتر به خداوند متعال است. از زمانی که قربانی هابیل نزد خدا پذیرفته شد و قربانی قابیل مردود شناخته شد، این سؤال پیش آمد که شرط قبولی عبادت چیست؟ در واقع روح عبادت رسیدن به مقام قرب و خداترسی است. مسئله‌ای که قابیل از درک آن عاجز و ناتوان بود و به همین سبب دست به قتل برادر خود زد و خدای متعال از زبان هابیل می‌فرماید: «إنّی اخاف اللهَ ربّ العالمین، رمز پذیرفته شدن و قبولی طاعت او توجه به عظمت خدا بود و دیگر هیچ».

وی در ادامه به آیه 27 سوره مبارکه «مائده»: «وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ ۖقَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ، و بخوان بر آنها به حقیقت حکایت دو پسر آدم (قابیل و هابیل) را، که چون تقرب به قربانی جستند از یکی پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد. (قابیل به برادرش هابیل) گفت: البته تو را خواهم کشت. (هابیل) گفت: بی‌تردید خدا (قربانی را) از متقیان خواهد پذیرفت» اشاره کرد و افزود: نشانه‌هایی برای قبولی اعمال نزد خداوند متعال وجود دارد که باید آن را شناخت.

بیشتر بخوانید:

• «صبغة الله»؛ حامل پیام دوری از تفرقه
• پرهیزکاری؛ فلسفه عبادتی انسان ساز
• انفاق؛ پلی تا عرش خدا
• سیره تربیتی رسول مهربانی در عمل نمود عینی داشت
• توبه؛ سرچشمه انقلاب درونی

مختاری حال خوش معنوی را یکی از نشانه‌های قبولی اعمال دانست و اضافه کرد: احساس صفا، معنویت، رغبت و میل به عبادت، دعا و کشش درونی و باطنی به سوی کارهای خیر و صالح از دیگر نشانه‌های قبولی اعمال و کسب رضا و خشنودی الهی است. البته این حال خوش معنوی در اولیاء الله و بندگان مقرب الهی همراه با خوف از عدم قبولی عبادات است. چراکه وقتی انسان عظمت خدای متعال را شناخته و نسبت به قدرت، علم و وجود بی‌کران و غیرمتناهی او شناخت پیدا کند و از طرفی به کوچکی وحقارت و ضعف و نادانی خود پی برد، اعمال خود را ناقص و ناچیز می‌شمارد و به همین جهت اولیای خدا و پیشوایان معصوم (ع) به ما آموخته‌اند که هرگز دلگرم و دلخوش به اعمال خود نبوده و بر آنان تکیه نکنیم، بلکه باید به فضل، لطف و رحمت الهی امیدوار باشیم که این حالت خوش معنوی علامتی برای قبولی عبادات است.

وی بیان کرد: یکی از نشانه‌های قبولی عمال «توفیق» است که انجام عمل نیک زمینه‌ساز انجام عمل خیر دیگری شود. انسان باید کوشش کند تا زمینه انجام کاری عادی را فراهم کند، که همان جدّ، جهد و تلاش است و خداوند نیز اسباب معنوی که توفیق نامیده می‌شود را فراهم می‌کند. توفیق اولین ویژگی انسان مؤمن است و امام جواد (ع) می‌فرماید: «مؤمن باید سه خصلت داشته باشد، که نخستین آن توفیق از سوی خدا است».

این مدرس دانشگاه ادامه داد: باید ببینیم یک عمل نیک تا چه مدت ما را از ارتکاب به گناه حفظ می‌کند. این ملاک خوبی است برای سنجش اعمال که آیا مقبول واقع شده‌اند یا خیر. نمونه‌ای از آن نماز است که قرآن کریم در این باره می‌فرماید:  نماز را به پا دار، که نماز انسان را از زشتی‌ها و گناه باز می‌دارد. امام صادق‏ (ع) در تفسیر این آیۀ شریفه می‌فرماید: «هر کسى دوست دارد قبولى یا ردّ نمازش را بداند، ببیند نمازش او را از فحشا و منکر باز داشته است یا نه».

وی تصریح کرد: از آیت‌الله بهاء‌الدینی نیز چنین نقل شده است: «آنچه اصل و روح نماز است، این است که اگر می‌خواهید بدانید نماز شما مورد قبول است یا نه از اینها تجربه کنید، اگر دیدید نماز شما جلوی دروغ و فساد و منکرات را می‌گیرد، بدانید نماز شما مقبول است کار نماز این است. همان طور که آتش می‌سوزاند و آب خاموش می‌کند، نماز هم انسان را از منکرات نجات می‌دهد». از خدای متعال توفیق عبادت مقبول را طلب کرده و از او می‌خواهیم به ما کمک فرماید که در این ماه مبارک گره از کار گرفتاران گشوده و از مستمندان دستگیری کنیم.