نقدی به نحوه ارائه درس حفظ جزء ۳۰ قرآن در دانشگاه پیام نور
یکی از دروسی که در دانشگاه پیام نور ارائه می‌شود، درس حفظ جزء ۳۰ قرآن است. در این مطلب به بررسی نحوه ارائه این درس و آسیب‌شناسی آن پرداخته می‌شود و اینکه تاکنون چقدر دانشجویان را به حفظ سوره‌های پایانی و مطالعه ترجمه آن ترغیب کرده است.
به گزارش ایکنا، یکی از دروسی که در دانشگاه پیام‌نور در مقطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری ارائه می‌شود، درس حفظ جزء 30 قرآن کریم است. در این مطلب نگاهی به نحوه ارائه این درس داریم.
علیرضا اژدر، معاون فرهنگی و اجتماعی وقت دانشگاه پیام نور، طی خبری در سال 91 اعلام کرد که ارائه درس مذکور از یکشنبه، ۱۵ مرداد همان سال برای دانشجویان حافظ قرآن کریم و علاقه‌مندان به حفظ جزء ۳۰ قرآن کریم آغاز شد. در واقع این تاریخ را می‌توان آغاز ارائه درس مذکور در دانشگاه پیام نور دانست.
این درس به عنوان دو واحد درسی و خارج از سقف، ارائه می‌شود و دانشجویان در صورتی که نمره قبولی بگیرند، نمره آن در معدل کل تأثیرگذار است و چنانچه نمره پایینی کسب کنند، نمره منفی آن در معدل کل یا ترم محسوب نمی‌شود. البته تجربه دانشجویان مؤید این است که هر نمره‌ای که گرفته شود در معدل ترم تأثیر دارد، ولی در صورت کسب نمره کمتر از ۱۷ می‌توان با مراجعه به کارشناس رشته، درخواست اعمال کد 3 را داشت تا در معدل کل بی‌تأثیر شود، اما همچنان تأثیر آن در معدل ترم باقی خواهد ماند.
نحوه محاسبه نمره درس حفظ جزء 30 قرآن کریم بدین نحو است که در مقطع کارشناسی، نمره 10 و بالاتر قبول و آن نمره با ضریب 2 در جمع نمرات کل در نظر گرفته می‌شود. در مقطع کارشناسی‌ارشد نمره 12 و بالاتر قبول و نمره با ضریب 1 در جمع نمرات کل و در مقطع دکتری نیز نمره 14 و بالاتر قبول و نمره با ضریب 1 در جمع نمرات کل لحاظ می‌شود. این درس، نمره میان‌ترم ندارد، قابل تطبیق نیست، نمی‌توان به جای درس اختیاری دیگری آن را گذراند و خارج از سقف هم می‌توان این درس را انتخاب کرد.
بنابر این گزارش، درس حفظ جزء 30 قرآن را می‌توان در دانشگاه پیام‌نور، یک درس تشریفاتی به حساب آورد که دانشجویان این دانشگاه صرفاً برای بالا بردن معدل کل خود از آن بهره می‌برند. درس غالباً به صورت خودخوان و بدون تشکیل کلاس ارائه می‌شود. نکته جالب‌تر اینکه با وجود کلمه «حفظ» در عنوان درس، حفظی اتفاق نمی‌افتد، چراکه اساساً سؤالات چهارگزینه‌ای که پیش روی دانشجو قرار می‌گیرند، سؤالاتی نیستند که براساس حفظ قرآن طراحی شده باشند و در ادامه به چند مورد از این سؤالات، که در امتحانات پایان ترم این درس در خردادماه 1400 طرح شده‌اند، می‌پردازیم:
- کدام سوره است که تمامی آیاتش (به جز بسمله) به حرف «ر» ختم می‌شود؟
- کدام ترتیب سوره‌ها صحیح است؟
- کلمه «أعبد» در سوره کافرون چند بار تکرار شده است؟
- در سوره انفطار ،چند آیه با کلمه «بِالدِّينِ» تمام می‌شود؟
- چند سوره در جزء سی‌ام قرآن کریم واقع شده است؟
- سوره‌های مسد و قریش به ترتیب دارای چند آیه هستند؟
- آخرین کلمه سوره فیل کدام است؟
هر کدام از این سؤالات و همچنین سؤالات دیگر آزمون‌های این درس در ادوار قبل را می‌توان در چندین سطر تحلیل کرد که خارج از حوصله این مطلب است. همین بس که حفظ قرآن برای شکل دادن به جهان‌بینی و تقویت اراده و ایمان انسان توصیه می‌شود؛ اما آیا دانستن اینکه یک کلمه چند بار تکرار شده می‌تواند در این امر مؤثر باشد؟ آیا حفظ کردن ترتیب سوره‌ها یا اینکه هر جزئی چند سوره دارد، می‌تواند مصداق علم غیر نافع باشد؟ در پاسخ به این پرسش باید به تفاوت میان دانش و بینش پرداخت. اگر تمام جدول تناوبی عنصرهای شیمیایی یا همان جدول مندلیف را با عدد اتمی‌ها و جرم‌ها حفظ کنیم، به دانشمان اضافه شده، اما اگر بتوانیم در محاسبات واکنش‌های شیمیایی عنصرها با یکدیگر (سنجش عناصر) از این اعداد استفاده کنیم، به بینش دست یافته‌ایم یا اگر اسم همه کوچه‌ها و خیابان‌های شهر را حفظ کنیم، به دانش و اطلاعاتمان اضافه شده، مثل اینکه تبدیل به دائرة‌المعارف شویم، اما اگر این علم ما را به واقعیت نرساند، بینشی پیدا نکرده‌ایم. در واقع معیار علم نافع همین است که کدام علم انسان را به واقعیت می‌رساند؟
قطعاً حفظ قرآن را می‌توان جزء دسته علوم نافع دانست، اما مسئله اینجاست که ارائه این درس تاکنون چقدر به این سمت و سو رفته است؟ چیزی که الان بیشتر به چشم می‌آید پیدا کردن جایگاهی تشریفاتی و دور شدن از رسالت اصلی و هدف آغازین خود است.
در همین باره حجت‌الاسلام محسن قرائتی، رئیس ستاد اقامه نماز کشور، بارها در سخنرانی‌هایش تأکید کرده است که کارهایی نظیر خواندن قرآن از آخر به اول و نوشتن آیات قرآن بر روی برنج ارزش معنوی ندارد و خوب است كه هنر و استعداد انسان در مسیر درست قرار گیرد.
سخن پایانی اینکه در سخنان دینی و اخلاقی‌مان صحبت‌های فراوانی در مذمت علم غیر نافع آمده است؛ اما در مراکز علمی، اعم از مدارس، حوزه‌ها، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، دروس فراوانی به چشم می‌خورند که مصداق علم غیر نافع هستند و اقدام دلیرانه‌ای نیز در زمینه حذف یا تغییر محتوای آن‌ها نمی‌شود. حال شیوه اخذ آزمون حفظ جزء 30 قرآن دانشگاه پیام‌نور به سمتی می‌رود که از این درس علم غیر نافعی بسازد.
منظور از نگارش این مطلب سخت‌گیری بیشتر در آزمون‌ها و استفاده از کتب تفسیری دشوار نیست که نیاز به مطالعه زیادی دارند، بلکه منظور از کاربردی‌سازی استفاده از آیات در زندگی است و سؤالات کاربردی از قرآن طرح شود، به‌طور مثال یک سؤال چهارگزینه‌ای مبنی بر اینکه در موقعیت پیشنهاد رشوه یا مشاهده ظلمی آشکار به فردی انجام کدام کار به نظر قرآن نزدیک‌تر است؟ یا در برابر نافرمانی کودکان، طبق کدام آیه باید با او مواجهه داشت؟ نتیجه کم‌فروشی در کدام سوره بیان شده است؟ و ... بدین نحو دانشجو با مثال‌هایی مفهومی در زندگی خود آشنا می‌شود.
انتهای پیام
عالی نوشتید خدا رو شکر یک نفر پیدا شد به فکر باشه و این موضوع را کار کنه 
