درِ باغ سبز واکسن کرونا؛ از وعده‌های شیرین داخلی‌‌ها تا شروط خارجی‌‌ها

به گزارش ایکنا، وعده‌های مسئولان وزارت بهداشت برای فردایی پُر واکسن و صادرات واکسن‌های ایرانی فقط در حد حرف باقی مانده و هنوز در مراحل ابتدایی این مسیر قرار دارد و البته باز هم با وجود نامشخص بودن روند واردات و همچنین اخبار متناقض از روند تولید واکسن‌های ایرانی، اعلام شده که تا پایان امسال ایرانیان حداقل دز اول واکسن کرونا را دریافت می‌کنند!

البته به گفته مسئولان وزارت بهداشت علت اصلی تأخیر در روند واکسیناسیون در کشور خلف وعده طرف‌های فروشنده واکسن به ایران در کشور‌های روسیه، چین، هند و کره جنوبی بود. این که امروز میزان واکسیناسیون انجام شده با نیاز کشور همخوانی ندارد و در مقایسه با برخی کشور‌های همسایه عقب ماندگی پیدا کرده‌ایم، قابل قبول نیست. در هر صورت ارزیابی‌های وزارت بهداشت در مورد میزان واردات و تولید داخل تناقض‌هایی دارد که موجب بی‌اعتمادی و نارضایتی مردم شده است.

برای بررسی چالش‌های واکسیناسیون کرونا به سراغ میزان واردات این واکسن رفتیم. اسپوتنیک روسی، اولین واکسنی بود که در اسفندماه سال گذشته چیزی حدود 2 میلیون دُز وارد کشور شد و بعد از آن واکسن‌های 135 هزار دُز باهارات هندی و 700 هزار دُز آسترازنکا کره‌ای و حدود یک میلیون دُز سینوفارم چینی و 4 میلیون واکسن بی نام و نشان وارد ایران شد.

علاوه بر واردات، واکسن‌های ایرانی نیز موفق به اخذ کد اخلاق برای مرحله بالینی از سازمان غذا و دارو شدند. واکسن سوبرانا محصول مشترک مؤسسه انستیتو پاستور و فینلای کوبا یکی از این واکسن‌هاست. واکسن کووبرکت نیز نخستین واکسن کرونای تولید محققان ایرانی است که موفق به دریافت کد اخلاق و کارآزمایی انسانی از وزارت بهداشت شده است. این واکسن در شرکت شفا فارمد وابسته به گروه دارویی برکت ستاد اجرایی فرمان امام(ره) تولید شده است که اکنون در مرحله کارآزمایی قرار دارد. واکسن کرونای رازی کووپارس نیز از سوی مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی تولید خواهد شد. واکسن فخراواک (واکسن شهید فخریزاده یا سپند) نیز یکی دیگر از واکسنهای ساخت داخل است. واکسن سیناژن، پنجمین واکسن کرونا در ایران است که  از سوی بخش خصوصی در ایران و به طور مشترک با کشور استرالیا تولید خواهد شد.

برنامه واکسیناسیون علیه کووید 19 در کشور، از بهمن ماه سال گذشته با تزریق واکسن به کادر درمان آغاز شد و در ادامه جمعیت سالمندان بالای 80 سال و سپس 75 و 70 سال واکسینه شدند. در این بین، بیماران خاص، برخی از جانبازان با درصدهای بالا و…، نیز در زمره دریافت‌کنندگان واکسن بوده‌اند.

بر همین اساس تا کنون 5 میلیون و 891 هزار و 385 نفر دُز اول واکسن کرونا و 2 میلیون و 252 هزار و 21 نفر نیز دُز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به 8 میلیون و 143 هزار و 406 دُز رسیده است. آماری که نشان دهنده تزریق یک دز واکسن به حدود هشت درصد جمعیت بزرگسال و تزریق هر دو دز واکسن به حدود سه درصد آنان است.

از طرف دیگر طبق اعلام قبلی مسئولان وزارت بهداشت مبنی بر تکمیل فاز دوم واکسیناسیون در خردادماه، اکنون باید واکسیناسیون فاز دوم یعنی سالمندان بالای 65 سال و بیماران 16 تا 64 ساله، تمام و برنامه واکسیناسیون وارد فاز سوم شده باشد؛ این درحالیست که بنا به آنچه که نبود واکسن و بدعهدی کشورهای سازنده آن عنوان می‌شود، هنوز فاز دوم برنامه ملی واکسیناسیون علیه کووید 19 در کشور کامل نشده و به دلیل تأخیر در واردات دز دوم واکسن‌ها، چند هفته‌ای است که در مرحله تزریق به سنین 60 سال به بالا، متوقف مانده است.

در همین راستا، سعید نمکی، وزیر بهداشت پس از واکسیناسیون کادر درمان، در راستای واکسیناسیون گروه‌های سنی سالمندان، در 10 خردادماه امسال با بیان اینکه خوشبختانه واکسیناسیون علیه کووید در کشور به خوبی پیش می‌رود، گفته بود: ان‌شاءلله تا پایان خردادماه گروه‌های هدف را شامل جمعیت بالای 60 سال و بیماران صعب‌العلاج و خاص را واکسینه می‌کنیم؛ چراکه 85 درصد مرگ‌ها در کشور در این افراد است که با واکسینه شدن آنها حداقل از 80 درصد مرگ‌ها جلوگیری خواهیم کرد.

علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت و سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، نیز در 19 خردادماه گفته بود: اگر گواهی مصرف واکسن‌ داخلی هم صادر شود که تاکنون هم با وضعیت خوبی پیش رفته، می‌توانیم با واکسن‌های داخلی برنامه گروه‌های سنی را ادامه دهیم تا فاز 2 به طور کامل براساس وعده‌ای که داده بودیم تمام شود.

وعده‌هایی که مسئولان وزارت بهداشت داده‌اند تا پایان تیرماه هنوز محقق نشده و البته برخی از این تأخیرها را ناشی از کُندی روند تولید بسیاری از واکسن‌ها، محدودیت ظرفیت تولید، نیاز خود کشورهای سازنده و موضوع ناسیونالیسم واکسن می‌دانند و به نظر می‌رسد برای ورود به فاز سوم برنامه ملی واکسیناسیون زمان زیادی لازم است و همین تعلل سبب می‌شود تا تعداد جانباختگان کرونا ثانیه به ثانیه بیشتر شود و این احساس به مردم دست دهد که مسئولان به فکر جان و سلامت آن‌ها نیستند.

وعده‌های خودکفایی واکسیناسیون ایرانی و رشد روند واکسیناسیون شیرین‌‌تر از عسل در کام مردم ایران است اما باید دید چه مشکلاتی در این زمینه وجود دارد که این وعده‌ تا کنون به سرانجام نرسیده و محقق نشده است؟ بدقولی‌ دوست‌ها و دشمنان، تحریم، کارشکنی و .......... از جمله دلایلی است که مسئولان امر از آن سخن به میان می‌آوردند اما جان آدمی عزیزتر و مسئولیت‌پذیری مقوله‌ای ارزشمندتر است. پس شایسته است بیش از آنکه روی رعایت پروتکل‌ها از سوی مردم حساب باز کنیم(که البته در جای خود مهم و حائز اهمیت است) بر تلاش برای دستیابی به واکسن تمرکز داشته باشیم تا از دنیا عقب نمانیم. هیچ دایه‌ای مهربان‌تر از مادر نیست، این خودمان هستیم که باید برای سلامت مردم جدی‌تر از گذشته گام برداریم.

این اظهارات در شرایطی مطرح می‌شود که تأخیر در تأمین دز دوم واکسن سالمندان و تشکیل صف‌های عریض و طویل در مراکز واکسیناسیون، موجی از انتقادها را به دنبال داشته است و از طرف دیگر نیز تأخیر در انجام واکسیناسیون، تورهای خارجی واکسن کرونا و مسافران واکسن را رونق داده است. عده‌ای که استطاعت مالی دارند برای تزریق واکسن به خارج از کشور سفر کردند که یکی از این کشورها ارمنستان است که این روزها مقصد سفر بسیاری از ایرانیان شده است. ترکیه و امارات نیز از دیگر مقاصد سفر مردمی است که از واکسیناسیون در داخل ناامید شد‌ند.

برخی هموطنان با قبول هزینه‌های هنگفت و سختی‌های خاص، به کشورهای همسایه سفر می‌کنند تا برای دریافت دو دُز واکسن 2 دلاری، صدها دلار هزینه کنند. ارزهایی که اگر می‌توانستیم آن‌ها را خرج واردات واکسن کنیم، حداقل به هدف برنامه واکسیناسیون نسبت به تاریخ مورد نظر نزدیک‌تر بودیم.

به تازگی سخنگوی گمرک آخرین آمار مسافران ایرانی به ارمنستان را چنین اعلام کرد: «از اول تا 25 تیر، 14 هزار و چهار نفر به ارمنستان سفر کردند». سید روح‌الله لطیفی اظهار کرد: از این تعداد 10 هزار و 93 نفر آنان از مرز زمینی نوردوز آذربایجان شرقی به سمت این کشور مسافرت کردند. همچنین در این مدت 35 پرواز نیز از فرودگاه امام(ره)، 3911 مسافر را به مقصد ارمنستان منتقل کرده است.

اگر فرض کنیم هزینه متوسط این سفر برای هر فرد 200 دلار باشد، بیش از 2.8  میلیون دلار ارز در این مسافرت‌ها از کشور خارج و به ارمنستان برده شده است. با این مبلغ می‌توان حدود یک میلیون دوز واکسن آسترازنکا خریداری کرد. در واقع در حالی 14 هزار ایرانی در ارمنستان واکسن تزریق کردند که با استفاده از منابع آن، یک میلیون ایرانی می‌توانستند از این امکان برخوردار شوند.

لطمه اقتصادی وارد شده بابت سفر به کشورهای همسایه بخشی از این جریان است اما بخش تأسف‌بارتر آن است که واکسن کم و دیر می‌رسد و کشورهایی همچون ارمنستان در باغ سبز به ایرانی‌هایی نشان می‌دهند که شب‌ها حتی جای خواب هم در آن کشور ندارند و باید به اجبار 10 روز در آنجا بمانند و شب‌ها را در خیابان به صبح برسانند.

به قلم علیرضا اصغرزاده