چگونه با هیجانات خود مقابله کنیم؟

عزیزالله کرامتی‌نژاد، روانشناس و مشاور خانواده در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی اظهار کرد: اگر به ما هیجانی وارد شود و سطح اضطراب بالاتر از سطح هیجان باشد بهتر است رفتار خاصی انجام ندهیم، چراکه ممکن است باعث پشیمانی بعد از انجام آن عمل شود.

وی با بیان اینکه هیجانات از طریق حواس پنجگانه دریافت می‌شوند و سپس وارد سیستم لیمبیک می‌شوند و به ما می‌گویند چگونه باید رفتار کنیم، افزود: مهم این است که بدانیم در موقع هیجان چگونه برخورد کنیم تا بروز ناگهانی یک رفتار یا عمل را باعث نشویم.

این روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه هیجان چهار قسمت شامل برانگیزاننده یا حادثه فعال‌ساز، حواس‌پرتی، باز تعبیر و پاسخ دارد، اظهار کرد: اگر در چالش هر کدام از این موارد دچار شویم، نخواهیم توانست هیجان ایجاد شده را کنترل کنیم.

وی با بیان اینکه خانواده و اجتماع نقش بی‌بدیلی در کنترل و یا بروز این هیجان دارند، تصریح کرد: اسلام با عجله در هر کاری مخالف بوده و پیروانش عقیده دارند بدون فکر عمل کردن پشیمانی به بار می‌آورد؛ بنابراین در مورد هیجان نیز به همین شکل است؛ وقتی ما هیجان خود را با عمل یا گفتاری بروز می‌دهیم یعنی بدون فکر عمل کرده‌ایم.

کرامتی‌نژاد ادامه داد: مطالعه، دیدار با یک دوست قدیمی، ورزش، خواندن چند آیه از قرآن حتی همانقدر که حفظ هستیم در موقع بروز هیجان، خواندن یک نماز مستحبی، قرار گرفتن در یک مکان مذهبی و بودن با افرادی که آرامش بخش زندگی ما هستند، در بروز شادی مورد نظر اسلام و دوری از هیجان کاذب کمک‌کننده خواهد بود.

کنترل شادی و هیجانات برای داشتن یک زندگی اجتماعی

وی افزود: کنترل شادی و هیجانات برای داشتن یک زندگی اجتماعی قانونمند لازم است و این دقیقا همان چیزی است که برای رسیدن به مدینه فاضله به آن نیاز داریم؛ در صورتی که هیجان‌ها بدون فکر و افسارگسیخته باشند، مشکلات، معضلات و تعارضات اجتماعی را سبب خواهند شد و بی‌نظمی اولین معضل است؛ به خاطر داشته باشید هیجان‌ها در صورت کنترل، مفید و در صورت عدم کنترل، مشکل‌زا هستند.

کرامتی‌نژاد تصریح کرد: علامه طباطبایی می‌فرماید: «اسلام نه انسان را از نیروهای غریزی و خواسته‌هایش محروم می‌کند و نه همه توجه را به تقویت جنبه‌های مادی آن معطوف می‌دارد و نه او را از جهتی که در آن زندگی می‌کند جدا می‌کند و نه او را بی‌نیاز از دین و شریعت به حساب می‌آورد»؛ بنابراین اسلام دین دوری از شادی نیست بلکه شادی حقیقی و به دور از مشکل را قبول دارد؛ سروری که در آن همه بخندند نه یک نفر.

وی با بیان اینکه در متون و منابع دینی اسلام به نیازهای طبیعی انسان توجه شده که شادی یکی از آن‌هاست، اظهار کرد: ريشه افراط در شادی در روحيه فخرفروشی و تکبر است؛ آن چنان که خداوند در آیه 18 سوره مبارکه لقمان می‌فرماید: «وَلَا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحًا إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ؛ و از مردم به نخوت رخ برمتاب و در زمين خرامان راه مرو كه خدا خودپسند لافزن را دوست نمى‌دارد.»

این روانشناس و مشاور خانواده بیان کرد: به هر ترتیب اگر نتوانستید هیجان خود را کنترل کنید سریع بنشینید، یک لیوان آب بخورید؛ یک سوره، یک آیه یا یک صلوات بفرستید و اگر دیدید این حالات در مورد هر اتفاقی روی می‌دهد حتما از مشاور و یا روانشناس کمک بگیرید؛ امری که خداوند نیز به آن در آیه 159 سوره آل عمران به این شیوه بیان فرموده که «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ؛ پس به بركت رحمت الهى با آنان نرمخو و پرمهر شدى و اگر تندخو و سختدل بودى قطعا از پيرامون تو پراكنده مى ‏شدند پس از آنان درگذر و برايشان آمرزش بخواه و در كارها با آنان مشورت كن و چون تصميم گرفتى بر خدا توكل كن زيرا خداوند توكل ‏كنندگان را دوست مى‌دارد.»