دانشجویان پیگیر طهارت اقتصادی و اداری باشند/ نقش جنبش دانشجویی در توسعه نهاد دانشگاه

 

 

فراتر از مسئله سیاسی‌بازی که به تعبیر رهبر معظم انقلاب، سم مهلک دانشگاه است اما بینش سیاسی یکی از لوازم حرکت سازنده دانشجویی است. معتقدم جنبش دانشجویی سه رسالت اساسی دارد که شامل خودسازی، جامعه‌سازی و تمدن‌سازی است و این ظرفیت در فرهنگ و آموزه‌های غنی اسلامی وجود دارد که بتوان بر آن اساس نسبت به تحقق این رسالت‌ها اقدام کرد. این نکته مهمی است چراکه نمی‌توان با فرهنگ‌های رایج در دنیا به این سمت حرکت کرد تا بن بست‌هایی که وجود دارد را برطرف کرد.

 

الوین تافلر در «موج سوم دموکراسی» می‌گوید راهبردهای ما کمانه می‌کند و به آن چیزی که باید برسیم نمی‌رسیم. این نشان می‌دهد که تجربه بلوک شرق و غرب و شعارهای آنها شکست خورده و امروزه این شکست‌ها، کم و بیش عیان شده که نتیجه آن خشونت، تبعیض، فقر و فساد است. اگر معتقدیم دانشگاه مبدأ تحول در کشور است بنابراین دانشجویان پیش‌‌قراولان تحولات تمدن‌ساز هستند. یکی از وظایف دانشگاه و دانشجو، تحول به سمت تمدن‌سازی است چراکه دانشگاه بدون دانشجو، فرض نمی‌شود.

 

در نهج‌البلاغه گفته شده کار مهمی که پیامبر اسلام(ص) در جامعه جاهلی انجام داد این بود که آموزه‌هایی ارائه داد که هم در بعد نرم‌افزاری و هم سخت‌افزاری درخشید. امام علی(ع) می‌فرماید؛ مردم در بدترین دین و در بدترین وضعیت سکونت و شهرنشینی بودند اما پیامبر(ص) فرهنگ و دین آنها را اصلاح کرد و به برکت این آموزه‌ها به اوج رسیدند. از لوازم دیگر تحقق این سه مؤلفه این است که دانشجو، نه خوش خیال و نه دلسرد باشد بلکه باید  میان خوف و رجاء تلاش کند، یعنی نه چالش‌های میدانی و ترکش‌های دشمن، دانشجو را دلسرد کند و نه آرمانگرایی افراطی منجر به مغرور شدن وی شود و وی را از حرکتی که باید انجام دهد باز بدارد بلکه باید تلاش مؤمنانه انجام دهد چراکه این تلاش راه برون‌رفت از چالش‌های موجود و دوری از آرمانگرایی افراطی است.

 

خداوند به خاطر سعی هاجر، آب زمزم را از دل زمین جوشاند نه به خاطر قابلیت‌های زمین. خداوند به سعی و تلاش و جهاد دانشجو توجه می‌کند و نتیجه آن را می‌دهد لذا نگاه امیدوارانه و اعتماد به رب، اهمیت بسیاری دارد. در قرآن کریم به نقل از حضرت موسی آمده است که فرمود: «قَالَ كَلَّا إِنَّ مَعِيَ رَبِّي سَيَهْدِينِ؛ موسی گفت: هرگز چنین نیست، خدا با من است و مرا به یقین راهنمایی خواهد کرد» (شعراء/62) واقعیت این است که شکافی میان واقع‌گرایی و آرمانگرایی وجود دارد که این شکاف با تلاش مؤمنانه پر می‌شود.

 

بحث دیگر این است که براساس آنچه در گام دوم انقلاب ترسیم شده، جوانان محور تحقق نظام پیشرفته اسلامی در ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی و ... هستند و قلمداد کردن دانشجو به عنوان قطب و محور پیشرفت، بسیار حائز اهمیت است. البته این هدف جز با ورود مسئولانه دانشجو به عرصه‌هایی محقق می‌شود که شامل علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و فسادستیزی، استقلال و آزادی، عزت، مرزبندی‌ها و دشمن‌شناسی‌ها و سبک زندگی است. اگر دانشجو بخواهد با آسیب‌ها مقابله کند و موجبات عزت و پیشرفت کشور را رقم بزند راه ورود به این مؤلفه‌ها این موارد هستند.

 

 

دانشجو به معنای کسی است که دنبال علم و دانش است. این دانشجو به خاطر بهره‌مندی از علم و دانش همانند یک سلطان، قدرتمند است. در روایات هم آمده است: «إذا تَغَيَّرَ السُّلطانُ تَغَيَّرَ الزمانُ» یعنی وقتی سلطان تغییر می‌کند زمانه نیز تغییر می‌کند. یک معنای سلطان، حاکم است اما یک معنای آن می‌تواند وسیله و ابزار قدرت باشد که موجب سلطنت و استیلا می‌شود. وقتی دانشجو این قدرت را به دست بیاورد می‌تواند زمانه را تغییر دهد و به سمت جامعه‌سازی و حتی تمدن‌سازی حرکت کند.

 

رهبر معظم انقلاب فرمودند من تا آخرین نفس در حوزه علم و پژوهش کم نمی‌گذارم و از آن حمایت می‌کنم. این سخن رسالت‌های زیادی برای دانشجو تعریف می‌کند. از سوی دیگر باید معنویت هم وجود داشته باشد چراکه معنویت و اخلاق، نرم‌افزارِ اقدامات اساسی دانشجویی هستند. حرکت در مسیر آرمان‌های امام و شهدا به دانشجو جهت می‌دهد. همچنین منجر به جهش خلاقیت و ابتکار می‌شود. از سوی دیگر کار جهادی به فعالیت دانشجو سرعت می‌دهد. 

 

محور دیگری که دانشجو می‌‌تواند در بیانیه گام دوم نقش آفرینی کند در حوزه اقتصاد است. اقتصاد سه مؤلفه تولید، توزیع و مصرف دارد لذا فرهنگ‌سازی دانشجویان برای مصرف بهینه، کمک به توزیع کالا در قالب فعالیت‌های جهادی و نقش‌آفرینی دانشجو در تولید، اهمیت بسیاری دارد. برخی دانشجویان ما نرم‌افزارهایی تولید کرده‌اند که صدها میلیون تومان ارزش دارند لذا دانشجو می‌تواند به شکل هدفمند به اقتصاد کشور کمک کند و در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی گام بردارد.

 

 

در چهار دهه گذشته آن کسانی‌ که فصل جدیدی را در مبارزه با فساد رقم زدند دانشجویان بودند و بایداین فعالیت از سوی آنها ادامه داشته باشد. دانشجو می‌‌تواند در زمینه طهارت اقتصادی و اداری نقش‌آفرین باشد و این گفتمان را ایجاد کند که رمز مشروعیت مسئولان در نظام اسلامی، طهارت اقتصادی است. چراکه دانشجویان می‌توانند راحت‌تر و آزادتر به سوت‌زنی در زمینه مبارزه با فساد بپردازند.

 

ویژگی دیگر دانشجو نقش‌آفرینی در زمینه استقلال و آزادی است. البته لازمه این امر این است که مفهوم استقلال و آزادی را بداند و به هرچیزی که منجر به وابستگی ما به بیگانگان می‌شود حساس باشد. آیه 141 سوره نساء نیز می‌تواند نصب العین دانشجویان باشد که خداوند فرموده است: «الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ۚ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا؛ منافقان آنانی هستند که نگران و مراقب حال شمایند، چنانچه برای شما فتح و ظفری پیش آید (برای اخذ غنیمت) گویند: نه آخر ما با شما بودیم؟ و اگر کافران را فتح و بهره‌ای رسد به آنها گویند: نه ما شما را به اسرار مسلمانان آگاه کردیم و شما را از آسیب مؤمنان نگهداری نمودیم؟! پس خدا فردای قیامت میان شما و آنان حکم کند، و خداوند هیچ‌گاه برای کافران نسبت به اهل ایمان راه تسلّط باز نخواهد کرد».

 

یکی از مؤلفه‌های استقلال این است که دانشجو در کار علمی، مقالات و پژوهش، سعی کند بر اساس میراث و منابع خودش حرکت کند چراکه یکی از نشانه‌های وابستگی او این است که به مواردی همانند مقالات isi افتخار کند. البته دانشجو باید این موارد را هم یاد بگیرد اما همواره شاگرد باقی نماند.

 

نکته دیگر اینکه دانشجویان علاوه بر نقش‌آفرینی در فضای حقیقی همانند مناظرات، سمینارها و گفت‌وگوها باید در فضای مجازی نیز اقدام به ترویج روش مناسب سبک زندگی کنند که به جامعه برای حرکت به سمت تمدن اسلامی کمک می‌کند. ایمان و فرهنگ، جوهره سبک زندگی اسلامی هستند لذا دانشجو باید در مرحله اول خودسازی مؤمنانه را به عنوان جوهره سبک زندگی خود قرار دهد. این سبک زندگی به میزان زیادی در جامعه‌سازی نقش‌آفرین است و جامعه‌سازی بر اساس سبک زندگی مؤمنانه نیز بدون شک منجر به تحقق تمدن اسلامی می‌شود.

 

 

دانشجویان تشکل‌های مختلفی دارند. برای مثال دانشگاه تهران صدها تشکل دارد که می‌توانند پل ارتباطی میان مسئولان و دانشجویان باشند. همچنین می‌توانند گفتمان‌سازی کرده و دردهای دانشجویان را انتقال دهند. همچنین می‌توانند سرپل‌های ارتباطی میان دانشگاه و مسئولان و جامعه باشند. نکته دیگر اینکه در قالب همین تشکل‌ها، دانشجویان می‌توانند اتاق‌های فکر تشکیل دهند و مثلاً برای مقابله با مصرف‌گرایی چاره‌اندیشی کنند.

 

طبق گزارش‌های اعلام‌شده مصرف برق و گاز ایرانیان سه برابر کل اروپاست. این مسئله‌ای بسیار عجیب است. حال سؤال این است که اتاق فکر دانشجویی و مخصوصاً تشکل‌های علمی برای مقابله با این وضعیت چه کاری انجام داده‌اند تا میزان مصرف کاهش پیدا کند. تشکل علمی می‌تواند به مسئولان دانشگاه و کشور برای رفع مشکلات راهکار  ارائه دهد.

 

از سوی دیگر دانشجویان می‌توانند در قالب اردوهای جهادی، نسبت به حل مشکلات کشور کمک کنند. همچنین می‌توانند با تأسیس استارت‌آپ‌ها، به صورت مستقل دور هم جمع شده و شرکت‌هایی را تأسیس کنند و قطعاً دولت هم باید حمایت کند که دانشجویان مستقیماً در حل مشکلات مختلف همانند مشکلات تولیدی نقش‌آفرین باشند.

گفت‌وگو از اکبر ابراهیمی