حوزه دیپلماسی فرهنگی دچار مشکل است/ دو پیشنهاد برای حضور در المپیک فرهنگی

به گزارش ایکنا، مراسم رونمایی از کتاب «دنیای شیشه‌ای 2»  اکسپوهای جهانی از 1851 میلادی» نوشته علیرضا بهرامی امروز سه‌شنبه 16 آذرماه در سالن رودکی بنیاد رودکی برگزار شد.

در ابتدای این مراسم مهدی افضلی؛ مدیر بنیاد رودکی بیان کرد:‌ محور حضور کشورها در اکسپو اجتماعی، فرهنگی و گردشگری است ولی متأسفانه ما نگاه تجاری به موضوع اکسپو داریم و شرکت‌های تجاری فکر می‌کنند که باید در اکسپو‌ها شرکت کنند. در شیوه‌ مدیریت اکسپو باید اصلاحاتی صورت بگیرد و در دوره‌های بعدی اصلاح شده باشد.

وی ادامه داد: مسئولان امر اکسپو؛ وزارت صمت و شرکت‌های نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران و به طبع آن وزارت ارشادند. همه‌ نهادهای مرتبط حضور دارند ولی آنچه که مهم است به موضوع اکسپو توجه نمی‌شود که فرهنگی است. شعار اکسپو شعار فرهنگی است که ملت‌ها در آنجا حاضر می‌شوند و برای خلق آینده و دستاوردهایی برای اکسپو با هم هم‌اندیشی دارند.

افضلی افزود: هدف این‌گونه جمع‌ها این است که افکار عمومی را آماده کنیم برای آنکه مطالبه‌گر باشند و موضوع اکسپو جدی گرفته شود تا باعث شود که ما در دوره آینده که 5 سال دیگر در ژاپن خواهد بود اکسپو را متناسب با شأن کشورمان که دارای پیشینه بسیار زیادی است برگزار کنیم. متأسفانه ما با چند هزار سال پیشینه متناسب با شأن و جایگاه یک کشور فرهنگی حضور پیدا نمی‌کنیم.

وی خاطرنشان کرد: آقای بهرامی از افراد دغدغه‌مندی هستند که بسیار در این زمینه دغدغه دارد که چند کتاب در این مورد نوشته‌اند. متأسفانه آثار مکتوبی که در رابطه با اکسپو منتشر شده مجموع آنها به پنج عدد نمی‌رسد که این اصلاً خوب نیست چرا که جا داشت که صدها کتاب در رابطه با اکسپو منتشر شده باشد.

نادر کریمیان، پژوهشگر در این مراسم مطرح کرد: جلد دوم کتاب دنیای شیشه‌ای بسیار جذاب و ارزشمند است و می‌تواند پشتوانه‌ای برای حرکت‌های پژوهشی آیندگان باشد که علاقه‌مند به موضوع اکسپو هستند. این کتاب بیشتر اصرار بر دغدغه‌های نویسنده دارد و در پنج فصل به معرفی اکسپوهای جهانی پرداخته و مطالب بسیار جامع و خوبی را پیرامون این نمایشگاه‌ها عرضه کرده است.

وی اظهار کرد:‌ من از کل این کتاب دو مطلب را متوجه شدم؛ اول نشان دادن و تأکید بر اهمیت اکسپوها در سطح جهانی در مبادلات علمی و فرهنگی و دوم، جایگاه ایران در این اکسپوها. این موضوعات خلاصه این کتاب است.

این استاد دانشگاه در رابطه با اکسپو بیان کرد:‌ اکسپو از واژه اکسپوزیشن تشکیل شده که از واژه لاتین است و به معنای خارج شدن و در آمدن از یک فضای بسته به یک فضای باز است. پوزیشن هم که به معنای موقعیت است. معنای آن این است که هر ملتی و کشوری باید از محیط بسته خود خارج شود به خود را در معرض دید دیگر ملت‌های قرار دهد. که اسم بامسمایی است.

کریمیان افزود:‌ ما در گذشته و زمان سامانیان رویدادی مانند همین اکسپو به‌صورت ادبی داشتیم. پیشنهاد من این است که مانند گذشته این اکسپوهای ادبی را داشته باشیم. ما در حوزه دیپلماسی فرهنگی بسیار مشکل داریم و بسیار ضعیف عمل کردیم. خیلی از کشورها در خارج فعال هستند.

وی اظهار در دیپلماسی فرهنگی است که می‌توان دیپلماسی‌های سیاسی و اقتصادی نیز پیش برد. بدون دیپلماسی فرهنگی هیچ  کشوری موفق نیست. زیرساخت‌های اقتصادی و سیاسی را پیش ببرد و اساساً کشورهایی توسعه‌یافته هستند که دیپلماسی فرهنگی آنها قوی‌تر بوده است.

در ادامه علیرضا بهرامی در این مراسم بیان کرد:‌ درباره هریک از حضور ایران در اکسپوهای جهانی ارزیابی، تحلیل و قضاوت مشخصی می‌توان داشت. چهار نوبت حضور در دوره قاجار و تنها یک نوبت حضور در دوران پهلوی و تاکنون هشت نوبت حضور در سال‌های پس از انقلاب است. با توجه به حضور متناوب ۱۷۰ ساله ایران در اکسپوهای جهانی در زمینه مستندنگاری تجربیات خود و دیگران بسیار ضعیف عمل شده است. تجربیاتی که مبانی بسیاری از تصمیم‌گیری‌های بهینه می‌توانست باشد.

وی ادامه داد:‌ به قول بهرام بیضایی این سرزمین نمانده‌ است مگر به جنبش‌های یک تنه در هر عصری و گردآموردن جنبش‌های یک تنه. عمده حرکت‌های ایرانیان در زمینه‌ای دایره‌المعارف نویسی و فعالیت‌های مستندنگاری نیز از همین جنس است.

نویسنده کتاب «دنیای شیشه‌ای 2» افزود:‌ برای این کتاب شش نوبت سفر رفتم. آقای افضلی اگر نبودند هر دو کتاب دنیای شیشه‌ای به چاپ نمی‌رسید. تجربه 11 ساله من در زمینه حضور میدانی و مطالعه درباره اکسپوها گویای این واقعیت است که حضور جمهوری اسلامی ایران در عرصه تاثیرگذاری جهانی از عیوب ساختاری در رنج است که مهم‌ترین آن ضعف مطالعاتی و فقدان توجه لازم به فعالیت‌های مبتنی بر فرهنگ و هنر غنی ایران است.  

این پژوهشگر رسانه و فرهنگ اظهار کرد:‌ بر همین مبنا بر این اعتقادم که دو اقدام عاجل برای بهره‌وری حضور کشورمان در المپیک فرهنگی باید صورت گیرد که اگر چنین نشود و با همین شیوه حضور فعلی تا صد سال دیگر هم دستاوردی بیش از این نخواهیم داشت. این دو پیشنهاد من مشخصاً مربوط به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است که یک، ارائه پیشنهاد رسمی در جهت اعمال تغییراتی برای بهبود ساختار تولی‌گری و مدیریت اجرایی حضور ایران در اکسپوهای مجامع جهانی و تخصصی بین‌المللی که هیچ مانع قانونی هم بر سر آن نیست. دو، تأسیس نهاد یا دفتری دائمی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا مؤسسه‌های تابع با همکاری ارگان‌هایی چون سازمان اسناد ملی و وزارت صمت و... به منظور مطالعه و تحقیق، طراحی و برنامه‌ریزی، مستند نگاری به‌صورت پیوسته و قاعده‌‌مند.

محمود شالویی سرپرست معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مراسم ضمن تشکر از بنیاد رودکی و علیرضا بهرامی برای برگزاری این برنامه رونمایی بیان کرد:‌ ما با بسیاری از کشورهای دنیا موافقت‌نامه‌های فرهنگی داریم که تعداد آن به بیش از ۴۰ کشور می‌رسد که بیش از ۵۰ سال از امضای این موافقت‌نامه‌ها می‌گذرد. باید دید که چه موفقیت‌هایی در این زمینه به دست آمده و تا چه اندازه ما توانسته‌ایم خودمان را معرفی کنیم و از اینگونه مبادلات سود ببریم.

وی ادامه داد: مستندی را دیدم که در آن از تعدادی از افراد نخبه در مسکو سؤال می‌کردند که آیا ایران را می‌شناسید و اطلاعی دارید که اکثراً هیچ شناختی نداشتند و نمی‌دانستند که ایران کجا است. 

شالویی اظهار کرد:‌ در بسیاری از نمایشگاه‌هایی که ما در دنیا برگزار کردیم باید دید که موانع ما در چه چیزی بوده است. خیلی مهم نیست که هزینه هنگفتی کرد باید بیشتر به محتوا پرداخت. ما مصر هستیم تا مسئولیت و مدیریت اکسپو بر عهده اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار بگیرد.

سرپرست معاونت هنری ارشاد افزود: طبق گزارش‌هایی که از نقاط مختلف رسیده است حضور فرهنگی ایران نسبت به سایر کشورهایی که حضور پیدا کردند با توجه به امکانات و فضایی که در اختیار آنها قرار داده بودند حضور به‌مراتب بهتری بوده و به‌مراتب خود را بهتر نشان داده است اگرچه این انتقاد هم وجود داشت که کافی نبوده و این مقدار حضور برای کشوری مثل ایران به‌هیچ‌وجه قابل توجیه نیست.

همچنین، در انتهای این مراسم از کتاب «دنیای شیشه‌ای 2» رونمایی شد.