امام صادق(ع) جایگاه مرجعیت علمی اهل‌بیت(ع) را احیا کرد

امام صادق(ع) امام ششم شیعیان و هشتمین معصومی است که در 17 ربیع‌الاول سال هشتاد و سه (ه.ق) در شهر مدینه متولد شد. مادر ایشان «فاطمه» یا «قربیه» و کنیه‌اش «امّ‌فروه» یا «امّ‌قاسم» بود. مادر این امام همام مانند مادر دیگر امامان معصوم چون حضرت مهدی(ع) از ارج و منزلت بسیاری برخوردار است. ایشان بانویی باتقوا و دارای مقام علمی و دانش بودند، تا جاییکه امام صادق(ع) در شأن مادر خود فرمودند: « مادرم مؤمن و نیکوکار بود و خدا نیکوکاران را دوست دارد». (کلینی،بی تا،ج3،ص134).  

پدرشان امام محمدباقر(ع) هستند که با شهادت ایشان، امام صادق(ع) در سن 31 سالگی و به مدت 34 سال به  امامت رسیدند. یکی از ویژگی‌های منحصر  به فرد امامت ایشان برخلاف دیگر معصومان(ع) آن بود که توانستند آزادانه به تأسیس یک مرکز  فرهنگی همچون دانشگاه اقدام کنند و در این راه جایگاه مرجعیت علمی ائمه اطهار (ع) را احیا کرده و تمدن بشری را برای نسل‌های بعد به ارمغان آوردند.

شاید یکی از دلایل فعالیت آزادانه امام صادق(ع) انتقال حکومت از امویان به عباسیان و مساعد شدن زمینه فعالیت بود؛ چراکه عباسیان برای مشروعیت بخشیدن به حکمرانی خود شعار حمایت از خاندان پاک پیامبر(ص) و گرفتن انتقام خون به ناحق ریخته شده آنان را مطرح کردند. (مجلسی، 1387،  ج24،ص67).

همین مسئله زمینه را فراهم کرد تا امام (ع) از این فرصت نهایت استفاده را برده و بدین صورت با نفوذ معنوی و رفتاری خود در اذهان مردم، توانستند به تربیت شاگردانی برجسته که هرکدام از آنان در یک رشته و گاه در چند رشته مهارت داشتند اقدام کنند که از میان آنان می‌ توان به «زاره» دانشمند حوزه فقه و دیگر دانشمندان نظیر حماد بن عیسی، حماد بن عبدالله، محمد بن مسلم  و.. اشاره  کرد. تعدد یاران ایشان به اندازه‌ای است که می‌توان قریب به 4هزار نفر عنوان کرد. (مفید،1413،ج2،ص179).

علاوه بر اقدامات ایشان در راستای تربیت شاگردان در حوزه فکری، علمی و تجربی، آن حضرت در سخنرانی‌های بسیار شیعیان خود را به  تهذیب و تکامل معنوی دعوت کرده و به این مسئله نیز اهمیت بسیار می‌دادند. ایشان به دعا توجه  بسیار داشتند و به آن نیز اهمیت می‌دادند. دراین رابطه فرمودند: «به دعا  کردن برشما باد که همواره دعاکنید؛ زیرا به غیر آن نمی‌توانید به درگاه خدا نزدیک شوید). (جواد قیومی اصفهانی، 1385،ج4ص123).  ازاین  رو شاید یکی از مهم‌ترین دلایلی که شیعیان و اهل سنت و  دیگر ادیان او را رییس مکتب جعفری می‌شناسند به جهت توفیقات فراوانی است که نسبت به دیگر امامان  در حوزه علم و دانش کسب کردند.

زهرا حاج‌کاظمی، پژوهشگر علوم قرآن و حدیث