ضرورت تبادل تجربیات آموزش قرآن در فضای مجازی

اسفند 98 زمزمه‌ها در خصوص شیوع بیماری کرونا در کشور به گوش رسید، مردم از همان زمان دچار ترس و دلهره شدند و مسئولان برای مبارزه با این بیماری ناشناخته دستورالعمل‌هایی صادر کردند. پس از تعطیلی بخش‌ها و صنوف غیرضرور عوامل فعال در آن مجموعه سعی کردند که از طریق دیگر جبران مافات کنند؛ از این رو در این مدت شاهد رونق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بودیم. فعالیت‌های قرآنی نیز در این مدت روی دیگری از سکه را تجربه کرد. با تغییر شرایط، مدیران مؤسسات فعال به فکر تغییر روش آموزش افتادند و فضای مجازی را بهترین روش برای ادامه حرکت در مسیر قرآن دیدند.

در این میان برخی مؤسسات و خانه‌های قرآن خود دست به کار شده و فعالیت خود را از همان شبکه‌های اجتماعی با ایجاد کانال یا گروه قرآنی آغاز کردند و موفقیت‌هایی نیز به دست آمد، اما برخی دیگر نتوانستند از این فضا بهره لازم را ببرند و مؤسسه آنان تعطیل یا نیمه‌تعطیل شد. در این میان مربیانی نیز بودند که توانستند از این فضا برای آموزش استفاده کنند و حتی قرآن‌آموزانی از استان‌های دیگر داشته باشند و این اقبال فقط به واسطه فضای مجازی و بهره‌مندی از این ظرفیت ایجاد شده بود.

اعظم تشیعی‌فرد، داور و مربی قرآن از همان مربیانی است که فعالیت خود را در فضای مجازی دنبال کرده و بنا به گفته خود حاضر نیست کلاس حضوری برگزار کند؛ چراکه خروجی کار در این فضا مثبت است و رضایت جامعه هدف را به دنبال دارد. برای آشنایی با رویکرد این مربی قرآن، با او گفت‌و‌گویی انجام شده است که در ادامه می‌خوانید:

اعظم تشیعی‌فرد در این رابطه گفت: شیوع بیماری کرونا ضربات جبران‌ناپذیری را به بدنه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی به ویژه قرآنی زد، اما در کنار این صدمات برخی صنوف مانند پوشاک، مراکز خرید و ... توانستند با بهره‌گیری از فضای مجازی نه تنها آسیب‌های وارده را جبران کنند، بلکه به موفقیت‌های مطلوبی در حوزه فروش دست یابند.

وی با اشاره به آغاز فعالیت‌های خود در فضای مجازی از سال 98، اظهار کرد: در آن سال با دارالقرآن شرکت نفت همکاری می‌کردم و قبل از اینکه جلسات قرآن از سوی مسئولان تعطیل اعلام شود، در فضای مجازی اقدام به برگزاری دوره‌های مجازی کردم و قریب به 20 نفر را آموزش می‌دادم.

استقبال قرآن‌آموزان از کلاس‌های مجازی

تشیعی‌فرد به استقبال خوب خانواده‌ها و قرآن‌آموزان از دوره‌های مجازی اشاره و ادامه داد: قرار بر این نیست که اگر از فضای مجازی و امتیازهای آن صحبت می‌کنیم منکر اثرات جلسات حضوری باشیم؛ چراکه هریک از این ظرفیت‌ها به جای خود باید استفاده شود و استفاده از هرکدام نافی ظرفیت دیگری نیست.

این مربی قرآن اضافه کرد: قرآن‌آموزان با استفاده از فضای مجازی می‌توانستند هر زمان که بخواهند از آموزش‌ها برخوردار باشند، به طور مثال اگر دانش‌آموزی مسافرت رود از حضور در کلاس حضوری محروم می‌شود، اما اگر فضای آموزش مجازی باشد می‌تواند در مسافرت هم آموزش خود را ادامه داده و از این فضا دور نماند. قرآن‌آموز فعال در فضای مجازی می‌تواند هر ساعت از شبانه‌روز که بخواهد آموزش را دریافت و سؤالات خود را مطرح کند.

وی خروجی دوره‌های مجازی را مثبت ارزیابی کرد و گفت: با مشاهده اثرات مثبت آن سعی کردم دوره آمادگی متسابقان سپاه و سایر دستگاه‌ها را نیز بدین شکل برگزار کنم، پس از مدتی فعالیت در این فضا متوجه شدم متسابقان با وجود مجازی بودن هم رضایت کامل دارند و هم فراگیری آنان به بهترین شکل انجام می‌شود، از سوی دیگر چون شرکت‌کنندگان اکثراً از بانوان هستند با استفاده از این ظرفیت راحت‌تر به کارهای منزل می‌رسند.

مقاومت در برابر برگزاری کلاس‌های مجازی

تشیعی‌فرد در ادامه سخنان خود به مقاومت برخی مسئولان امور فرهنگی و قرآنی دستگاه‌ها به برگزاری دوره‌های آمادگی متسابقان در فضای مجازی اشاره و تشریح کرد: آنان بر این باور بودند که فضای مجازی کاربرد اصولی برای آموزش ندارد و نمی‌تواند خروجی خوب و مطلوبی را رقم زند، اما با اصرار من و مشاهده نتیجه قابل قبول دوره‌ها در همین فضا ادامه پیدا می‌کرد. اگر قرآن‌آموز یا متسابق هدفش تمرین باشد، حضوری یا مجازی بودن برایش معنایی ندارد.

وی با بیان اینکه 98 درصد کلاس‌هایش مجازی است، ادامه داد: کلاس‌های بنده یک جلسه در هفته حضوری برگزار می‌شود. قرآن‌آموزان و خانواده‌های آنان از نتیجه به دست آمده کاملاً راضی هستند و به نظر می‌رسد اگر فقط یک مرتبه در ماه هم جلسه حضوری برگزار شود کافی است. جلسات مجازی و حضوری مکمل یکدیگر هستند و برگزاری هر دوی آنها ما را به کسب نتیجه مطلوب نزدیک‌تر می‌کند.

این داور بین‌المللی به قدرت فضای مجازی و گستردگی این فضا برای ادامه فعالیت‌های قرآنی اشاره کرد و افزود: توسعه فضای مجازی باعث شده است که بنده فراگیرانی به پیشنهاد خودشان از استان‌های کهکیلویه‌و‌بویراحمد، سمنان، لرستان و ... داشته باشم و این اتفاق فقط به یمن فضای مجازی فراهم شده است. مربیان و اساتید استان ظرفیت و مهارت کافی برای آموزش دارند و مسئولان باید فضای آموزشی در فضای مجازی برایشان تأمین کنند.

اطلاعات مربیان به‌روز باشد

وی با بیان اینکه مدیران قرآنی باید در کنار فضای حضوری از فضای مجازی بازنمانند، اظهار کرد: برخی مدیران قرآنی اعتقادی به استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای آموزش ندارند و این اصرار قابل توجیه نیست، شاید یکی از دلایل به‌روز نبودن اطلاعات آنان از این بستر است که مسئولان باید این ظرفیت را برای مدیران فراهم کنند و فقط به برگزاری چند جلسه آموزش سواد رسانه‌ای اکتفا نکند؛ چراکه اطلاعات مربیان و مدیران باید همواره به‌روز باشد.

تشیعی‌فرد افزود: آموزش گروه‌های سنی 4 تا 50 ساله را به صورت مجازی انجام می‌دهم و تحت هیچ شرایطی دوره آموزشی حضوری نمی‌پذیرم، البته برگزاری یک جلسه در ماه مطلوب است؛ چراکه قرآن‌آموز در کنار آموزش فنون باید تربیت قرآنی را نیز بیاموزد که فضای مجازی خالی از این مهم است یا شاید کمتر در این فضا به تربیت و اخلاق می‌توان پرداخت. با برگزاری دوره‌های حضوری روابط اجتماعی آنان نیز تقویت می‌شود.

وی در پایان با بیان این برخی از اساتید علاقه‌ای به فعالیت در فضای مجازی ندارند، اظهار کرد: بدون شک اگر خروجی جلسات قرآنی در فضای مجازی قابل قبول نبود از برگزاری این دوره‌ها در این فضا خودداری کرده و به فضای حضوری روی می‌آوردم، هیچ‌گاه نباید بر اقدامی بدون خروجی اصرار داشت؛ بنابراین بهتر است همگی در کنار هم‌دست به فعالیتی بزنیم که اثرات مثبت آن شامل همه مخاطبان باشد.

آموزش قرآن در فضای مجازی یا حضوری ادامه دارد و مربیان، اساتید و مدیران قرآنی با استفاده از این دو فضا می‌توانند گوی سبقت را از سایر رقبای خود بربایند. امثال خانم تشیعی‌فرد در استان و کشور کم نداریم، اما باید از تجربیات این افراد بهره‌مندی بهینه شود. فعالیت‌های قرآنی جریان تازه‌ای را شروع کرده است و برای تداوم این جریان‌سازی نیاز به زیرساخت‌های مختلف فکری، فیزیکی، نرم‌افزاری و سخت‌افزاری است؛ از این رو مسئولان قرآنی باید این فضا را برای آنان فراهم کنند. ارتقای سواد رسانه‌ای و به‌روز کردن دانش رسانه‌ای ضرورت مهمی است که تا حدودی از سوی ادارات قرآنی انجام شده، اما لازم است افزایش پیدا کند و استمرار داشته باشد.

امروز مدیران مؤسسات و خانه‌های قرآنی دچار دغدغه‌های بسیار هستند و این دغدغه‌ها کاملاً بجا و مهم است و می‌طلبد مسئولان امر از جمله فرهنگ و ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی، مدیرکل دفتر فرهنگی و اجتماعی استانداری در حد توان در راستای رفع مشکلات مدیران مؤسسات گام بردارند. البته اقداماتی هم صورت گرفته است، اما از گوشه و کنار خبر می‌رسد که مصوبات خیلی هم اجرا نمی‌شود و نمونه آن را می‌توان در مصاحبه حسین محمدی‌هزاوه با تیتر «دغدغه مالی؛ مانع خلاقیت و نوآوری مدیران مؤسسات قرآنی» مشاهده کرد.