آداب زیارت اربعین در کلام امام صادق(ع)

حجت‌الاسلام مصطفی محجوب‌زاده، معاون تهذیب حوزه علمیه آیت‌الله قاضی دزفول، در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، درباره آثار و عظمت زیارت اربعین گفت: از امام حسن عسکری(ع) روایت معروفی وجود دارد که حضرت برای مؤمن چند نشانه بر می‌شمارند و یکی از مهم ترین نشانه‌ها را زیارت اربعین حسینی معرفی می‌کنند.

وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر شاهد حضور مردم در حماسه اربعین حسینی هستیم، گفت: در این حماسه مغناطیس وجود حضرت اباعبدالله الحسین(ع) تمام مردم جهان را در یک نقطه جمع کرده است و آنجا را تبدیل به کانون معنویت و ظلم ستیزی می‌کند.

محجوب‌زاده با بیان اینکه اربعین حسینی مانند دیگر زیارت‌ها فضيلت بسیار دارد و دارای آداب و نکاتی است که باید رعایت شود گفت: بهترین منبع برای استخراج این آداب، روایت‌ها هستند. اگر کسی قصد زیارت دارد باید نکاتی را رعایت کند و از امام صادق(ع) نقل شده که می‌فرمايند: «حُسْنُ الصَّحَابَهِ لِمَنْ یَصْحَبُک» یعنی لازم است که با همسفرت خوش‌رفتار باشی. این اولین ادب از آداب زیارت است. کسانی که اخلاق خوبی ندارند، از خیلی توفیق‌ها باز می‌مانند و در بسیاری مواقع موفق نمی‌شوند. بداخلاقی در سفر هم اوقات انسان را تلخ و سفر را سخت می‌کند.

مدیر کانون فرهنگی شهدای کربلا ادامه داد: بنابراین اولین نکته‌ای که امام صادق(ع) برای زائر امام حسین(ع) بیان می‌کنند خوش‌اخلاقی است و کسی که بداخلاق باشد نمی‌تواند توشه‌ای از سفرش داشته باشد.

محجوب‌زاده ادامه داد: دومین ادب که امام صادق(ع) بر آن تأکید فرمودند این است: «قِلَّهُ الْکَلَامِ إِلَّا بِخَیْر» یعنی لازم است كم سخن بگويى و جز خوبى چيزى بر زبان نرانى. امیر المؤمنین(ع) در خطبه ۹۳ نهج‌البلاغه، معروف به خطبه همام صفات زیادی را برای متقین بیان می‌کنند ک اولین صفت‌ این است: «و منطقهم الصواب» یعنی نطق و کلامشان در نهایت درستی و صواب است. امام صادق(ع) هم در این سخن می‌فرمایند که اهل خیر زیاد صحبت نمی‌کنند و اگر هم صحبت کنند، در جهت خیر است.

معاون تهذیب حوزه علمیه آیت‌الله قاضی دزفول افزود: پس باید در زیارت مخصوصا در زیارت‌های گروهی، کم صحبت شود، زیرا شیطان در این مدت تمام تلاشش را می‌کند که ثواب زیارت را از انسان بگیرد. انسان مومن باید آگاه و دقت لازم را داشته باشد.

وی با اشاره به سومین مورد از آداب زیارت گفت: امام صادق(ع) فرموند «کَثْرَهُ ذِکْرِ الله» لازم است بسیار زیاد خدا را یاد کنیم. باید در زیارت، برای خودمان برنامه‌ای داشته باشیم که در مسیر چه اذکاری بگوییم، به عنوان مثال: زیارت عاشورا را در نماز صبح بخواند. انسان باید خود را در طول مسیر مشغول ذکر کند.

محجوب زاده ادامه داد: چهارمین مورد از آداب زیارت اربعین با توجه به روایت امام صادق(ع) «نَظَافَهُ الثِّیَاب» است، یعنی لازم است که جامه شما تمیز باشد. پنجمین مورد غسل است: «الْغُسْلُ قَبْلَ أَنْ تَأْتِیَ الْحَائِر» یعنی لازم است قبل از اینکه به حائر حسینی برسند غسل کنند و مورد دیگر این است که حضرت فرمودند: «وَيَلْزَمُكَ الْخُشوعُ» لازم است خاشع و متواضع باشیم.

به گفته مدیر کانون فرهنگی شهدای کربلا، هفتمین مورد از آداب زیارت از نظر امام صادق(ع)، «كَثرَةُ الصَّلوٰةِ وَ الصَّلوةُ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد،» یعنی نماز زیاد بخوانید که باعث خشوع شده و هشتمین مورد درود بر محمد(ص) و خاندانشان است. 

محجوب‌زاده در پایان بیان کرد: نهمین مورد از آداب زیارت به فرموده امام صادق(ع) «التَّوْقِیرُ لِأَخْذِ مَا لَیْسَ لَک‏» یعنی لازم است از برداشتن آنچه که مال تو نیست خودداری کنی و آخرین مورد از آداب زیارت اربعین در روایت امام صادق(ع) «یلْزَمُکَ أَنْ تَغُضَّ بَصَرَک‏» یعنی لازم است که چشمت را بر حرام ببندی. که گاهی اوقات یک نگاه حرام به گفته عرفا چهل سال سلوک معنوی انسان را عقب می‌اندازد. بنابراین شایسته است که زائر حضرت اباعبدالله(ع) این آداب را رعایت کند تا مستحق آمرزیدگى خداوند و دریافت رحمت و خشنودى خدا شود.