ابعاد «زیارت در سیره و سنت رسول خدا(ص)» بررسی شد

به گزارش ایکنا از قم، آیت‌الله سیدمحمد غروی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سیزدهمین دوره مدرسه شبهه‌پژوهی که به مناسبت اربعین حسینی از سوی مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه روز گذشته، 18 شهریورماه برگزار و از طریق تلویزیون اینترنتی پاسخ پخش شد، طی درسی با عنوان «زیارت در سیره و سنت رسول خدا» به بررسی ابعاد مختلف زیارت در آموزه‌های رسول اکرم(ص) پرداخت و گفت: یکی از سنت‌هایی که از پیامبر(ص) و همچنین از ائمه معصومین(ع) به ما رسیده زیارت است؛ زیارت به معنای دیدار بوده و این دیدار می‌تواند در دوران حیات و ممات فرد صورت گیرد.

وی افزود: زیارت مؤمن و اولیای الهی در دوران حیات‌شان ممکن است برای برخی اعجاب‌آور نباشد؛ چراکه مؤمن حرمت ویژه‌ای برایش وجود دارد. اما سخن در ارتباط با زیارت اولیای الهی در زمانی است که شخص از دنیا رفته‌ است. این موضوع گاهی برای بعضی افراد فهم نمی‌شود.

غروی اظهار کرد: بعضا تصور می‌شود کسی که از دنیا رفته است دیگر حیاتی نداشته و به سمت قبر او رفته و زیارت کردن او هیچ فایده‌ای ندارد؛ این در حالی است که اگر این افراد حقیقت مطلب در مورد مرگ را درست درک می‌کردند، این شبهه‌افکنی‌ها را مطرح نمی‌کردند.

وی مرگ را بنا به آیات قرآن یک توفی و انتقال از عالمی به عالم دیگر دانست و گفت: حقیقت مرگ این است که روح انسان از جسم او گرفته شده و به عالم دیگری منتقل می‌شود. برخی افراد که انسان‌های خوبی بوده‌اند، نعمت‌های خوبی برایشان فراهم می‌شود و برخی دیگر سرگردان می‌مانند و عده‌ای هم دچار عذاب خواهند شد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم برخی از آیات مرتبط با موضوع مرگ را برشمرد و تصریح کرد: در آیات قرآن کریم داریم بعضی افراد مشغول گناه و معصیت هستند تا اینکه مرگ آن‌ها فرا می‌رسد و وقتی که به عالم دیگر منتقل شدند از آنان پرسیده می‌شود که چرا این‌گونه بودید. آنان در پاسخ می‌گویند ما مستضعف بودیم و نمی‌توانستیم دین خود را حفظ کنیم. اما این پاسخ از آن افراد قابل قبول نبوده و بازخواست خواهند شد.

وی با اشاره به اینکه جسم انسان فانی بوده و روح او جاودان می‌ماند، افزود: روح اصولاً یک علقه و ارتباطی با بدن خودش دارد. زیرا در طول عمر فرد با این بدن زندگی کرده و با مرگ این ارتباط به‌طور کلی از بین نمی‌رود. در روایات داریم که با آمدن افراد سر قبر فردی که از دنیا رفته و سلام کردن به او، شخص مرده سلام آنان را می‌شنود و با رفتن افراد ناراحت می‌شود.

دیدار برادر مؤمن انسان را زائر خدا می‌کند

غروی بیان کرد: در روایات داریم کسی که برای ملاقات و دیدار برادر مؤمنش برود از زائران خدا تلقی می‌شود و سزاوار است خداوند کسی را که زائر اوست مورد اکرام قرار بدهد.

وی گفت: در رابطه با کسانی که از دنیا رفته‌اند رسول خدا(ص) می‌فرمایند: «مَن أتانِی زائرا کُنتُ شَفِیعَهُ یَومَ القِیامَةِ؛ کسی که بیاید مرا زیارت کند من شفیع او در روز قیامت هستم.» همچنین حضرت رسول(ص) می‌فرمایند: «مَنْ سَلَّمَ عَلَیَّ فِی شَیْ‏ءٍ مِنَ الْأَرْضِ أُبْلِغْتُهُ، وَ مَنْ سَلَّمَ عَلَیَّ عِنْدَ الْقَبْرِ سَمِعْتُهُ؛ هرکسی درود و سلام به من بفرستد این سلام او به من می‌رسد و کسی که در زمانی که من در قبر هستم به من سلام بفرستد من آن را می‌شنوم.»

این استاد درس خارج حوزه علمیه قم اظهار کرد: در بیانی دیگر رسول خدا دارد که امام حسن(ع) از او سؤال می‌کند: جزای کسی که شما را زیارت کند، چیست؟ حضرت در پاسخ به امام حسن(ع) می‌فرماید: «یَا بُنَیَّ مَنْ زَارَنِی حَیّاً وَ مَیِّتاً أَوْ زَارَ أَبَاکَ أَوْ زَارَ أَخَاکَ أَوْ زَارَکَ کَانَ حَقّاً عَلَیَّ أَنْ أَزُورَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ فَأُخَلِّصَهُ مِنْ ذُنُوبِهِ؛ ای فرزندم، هر کس در حال حیات، یا پس از مرگ مرا زیارت کند، یا پدرت یا برادرت یا تو را زیارت کند، بر گردن من حق دارد که روز قیامت او را زیارت کنم و از گناهانش رهایش سازم.»

وی با اشاره به روایتی دیگر از پیامبر اکرم(ص) اضافه کرد: حضرت در روایت دیگری می‌فرمایند: «مَنْ زارَ الْحَسَنَ فی بَقـیعِهِ ثَبَتَ قَدَمُهُ عَلَی الصِّراطِ یَوْمَ تَزِلُّ فیهِ الأَقْدامُ؛ هر کس امام حسن(ع) را در بقیع او زیارت کند، در روزی که قدم‌ها می‌لغزد، گام او بر صراط، استوار خواهد بود.» امام صادق(ع) نیز می‌فرماید: «من زارنا فی مماتنا فکأنما زارنا فی حیاتنا؛ هر کس ما را پس از وفاتمان زیارت کند، گویا ما را در حال حیات، زیارت کرده است.»

در مقابل چه عملی ثواب هزار حج به ما داده می‌شود؟

آیت‌الله غروی ادامه داد: امام صادق(ع) در روایتی دیگر می‌فرماید: «مَن زارَ الحُسینَ علیه السلام عارِفا بِحَقِّهِ کَتَبَ اللّه ُ لَهُ ثوابَ ألفِ حَجَّةٍ مَقبولَةٍ و ألفِ عُمرَةٍ مَقبولَةٍ، و غَفَرَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ و ما تَأخَّرَ؛ هر که حسین(ع) را، با معرفت به حق و مقام او، زیارت کند خداوند ثواب هزار حج پذیرفته و هزار عمره پذیرفته را برایش بنویسد و گناهان گذشته و آینده او را ببخشد.»

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به روایتی از امام صادق(ع) خطاب به حسین بن ثویر بیان کرد: ایشان می‌فرماید: «یَا حُسَیْنُ إِنَّهُ مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع إِنْ کَانَ مَاشِیاً کُتِبَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةٌ وَ مُحِیَ عَنْهُ سَیِّئَةٌ فَإِنْ کَانَ رَاکِباً کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ بِکُلِّ حَافِرٍ حَسَنَةً وَ حَطَّ بِهَا عَنْهُ سَیِّئَةً حَتَّی إِذَا صَارَ فِی اَلْحَائِرِ کَتَبَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْمُفْلِحِینَ اَلْمُنْجِحِینَ حَتَّی إِذَا قَضَی مَنَاسِکَهُ کَتَبَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْفَائِزِینَ حَتَّی إِذَا أَرَادَ اَلاِنْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ لَهُ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ ص یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ لَکَ اِسْتَأْنِفِ اَلْعَمَلَ فَقَدْ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ مَا مَضَی؛ ای حسین به راستی، هر که از خانه‌اش درآید و آهنگ زیارت امام حسین(ع) کند، چون پیاده ره سپارد، خداوند به هر گامی که نهد حسنه‌ای بر او نویسد و گناهی از او می‌زداید و اگر سواره باشد، خداوند بر هر گامی که مرکبش بر می‌دارد، حسنه‌ای برای او نویسد و گناهی از او پاک نماید تا آنگاه که به کربلا رسد که در این صورت خداوند او را در زمره رستگاران کامیاب نویسد و آن هنگام که اعمال زیارت را به‌جا آورد، خداوند او را در زمره پیروزمندان نویسد و چون بر آن شود که باز گردد، فرشته‌ای به نزد او آید و گوید: به راستی، پیامبر(ص) تو را سلام رسانیده و فرموده است: کردارت را از سر گیر که بی‌گمان خداوند گناهان پیشین تو را بخشید.»

وی گفت: چنین چیزی را در مورد زیارت سایر ائمه معصومین(ع) و خانه خدا نیز داریم. اما از باب تأکید اسم امام حسین(ع) بیشتر در روایات دیده می شود.

غروی اظهار کرد: ائمه اطهار(ع) نور واحد هستند؛ اما در روایات داریم که امام هادی(ع) زمانی که بیمار شدند شخصی را برای زیارت قبر امام حسین(ع) فرستاد و از این طریق طلب شفا داشتند. وقتی این سؤال از امام هادی(ع) پرسیده می‌شود که شما خودتان حائر هستید، پس چرا از کسی که به سوی حائر حسینی می‌رود درخواست شفا دارید، می‌فرمایند: رسول خدا(ص) که حرمت او و هر مؤمنی بزرگتر از حرمت خانه‌ خداست، کعبه را طواف می‌کرد و حجرالاسود را می‌بوسید و خدای سبحان به او فرمان داده بود که در عرفه وقوف کند. این‌ها جاهایی هستند که خدا دوست دارد در آنجاها یاد شود؛ من نیز دوست دارم تا در جاهایی که خدا می‌خواهد خوانده شود برایم دعا کنند.

زیارت اربعین؛ بزرگ‌ترین راهکار نگه داشتن نهضت حسینی

وی ضمن بیان آثار زیارت افزود: بسته به زاویه دید ما که می‌تواند مادی یا معنوی باشد، زیارت می‌تواند صرفا یک عمل سمبلیک و یا عملی با آثار و برکات متعالی محسوب شود. زیارت به نحوی احترام به مؤمن بوده و احترام بدن و قبر شخص مؤمن و ولی خدا به دلیل ارتباطش با روح بلند اوست.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: زیارت امامان معصوم(ع) و پیامبر اکرم(ص) جایگاه خاص و ویژه‌ای داشته و غیر از اینکه بیعتی با آنان تلقی می‌شود، آثار متنوعی مانند عنایت آنان را نیز به‌دنبال دارد.

غروی گفت: برای نگه داشتن نهضت حسینی یکی از بزرگترین راهکارها زیارت اربعین است و باید از این ظرفیت استفاده‌های هرچه بیشتر صورت گیرد. در نتیجه زیارت اربعین برکاتی نصیب مردم می‌شود که در هیچ عبادت دیگری وجود نداشته و ویژه این عمل معنوی است.

وی با تأکید بر اینکه اصولاً عقاید انسان‌ها با عمل به آنها به تثبیت می‌رسد، ادامه داد: کسی که برای برگزاری هرچه بهتر مراسم اربعین و سایر مراسم‌ مانند آن تلاش می‌کند، عملاً بُعد عقیدتی خود را تقویت کرده است.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به مسائلی که در طول پیاده‌روی اربعین برای زائران امام حسین(ع) پیش می‌آید، گفت: شخصی که در این سفر معنوی شرکت می‌کند باید صبر بیشتری بورزد، سرمایه‌گذاری مالی کند، حلم داشته باشد، از استراحت خود بزند و این‌ها همه در راه ولایت امام و در راه خدا بوده و دارای اهمیت و آثار سازنده است.

شرکت در پیاده‌روی اربعین؛ قرار دادن دشمنان اسلام در موضع انفعالی

غروی گفت: مجالس امام حسین(ع) و زیارت این چنینی ایشان باعث استواری بیشتر تولی انسان نسبت به ائمه اطهار(ع) و افزایش صبر و شکیبایی او در راه خدا می‌شود. ما در مورد هیچ‌کدام از معصومین اربعین نداریم و در روایات زیارت امام حسین(ع) در اربعین یکی از پنج نشانه مؤمن محسوب شده است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پایان با اشاره به برخی از آثار شرکت در سفر اربعین در تقابل گفتمانی با دشمنان اسلام بیان کرد: شیعه باید حقانیت خود را در رابطه با عزاداری امام حسین(ع) حفظ کرده و با ابزار اربعین دشمنان اسلام را در موضع انفعالی قرار دهد. این حرکت درست مثل حرکتی است که در ایام حج انجام می‌شود و می‌تواند اسلام را بیمه کند. به همین خاطر است که حضور در پیاده‌روی اربعین یکی از نشانه‌های مؤمن برشمرده می‌شود.