یاران و راویان خوزستانی امام رضا(ع)

حجت الاسلام و المسلمین امر الله شجاعی‌راد، محقق تاریخ اسلام و عضو پژوهشکده الذریة النبویه در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان درباره ورود امام رضا(ع) به اهواز و رخدادهای آن گفت: حرکت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو یکی از حوادث بزرگ زندگی ایشان بود و در طی این مسیر و منازل مختلف حکایات بسیار شگفت انگیزی رخ داده است. امام رضا(ع) از مدینه به بصره آمد و بعد از آن به سوی اهواز حرکت کرد. ایشان در طول مسیر و اقامت در بین راه بیشترین اقامت را در شهر اهواز داشته‌اند.

وی با اشاره به روایت شیخ صدوق درباره رخدادهای زمان حضور امام در اهواز گفت: خلاصه روایت چنین است که چون آن جناب به اهواز رسیدند، فرمودند: نیشکری برای من جستجو کنید. بعضی از اهل اهواز گفتند: این مرد اعرابی است و نمی‌داند که در فصل تابستان نیشکر یافت نمی‌شود، پس آن جناب فرمودند: جستجو کنید که به زودی آن را بیابید. پس از آن به جمیع نواحی و اطراف فرستادند تا این که زراعت‌کاران اسحق آمدند و گفتند: نزد ما پيدا می‌شود و ما آن را برای بذر که بعد از این زراعت کنیم، ذخیره کرده‌ایم. 

این محقق تاریخ اسلام ادامه داد: ادامه این روایت به عبادت امام و ذکری که ایشان در حال سجود بیان کردند، می‌پردازد و در ادامه آن راوی می‌گوید: چند بار پشت سر آن بزرگوار نماز خواندیم و آن بزرگوار در نمازهای واجب، غیر از حمد و سوره «انٌا انزلناه» در رکعت اول، و حمد و سوره قل هوالله در رکعت دوم سوره دیگری نخواندند.

شجاعی‌راد ادامه داد: حادثه دیگری که در اهواز روی داد بیماری امام (ع) در این شهر بود. ابوهاشم جعفری می‌گوید: به مجلس آن جناب رفتم و خود را به آن حضرت معرفی کردم و اين نخستين ملاقاتی بود که با ایشان انجام دادم. امام رضا(ع) در این هنگام مریض بود و هوا نیز بسیار گرم و فصل تابستان. حضرت فرمود: برای من طبیبی بیاورید، من طبیبی را به بالین آن جناب بردم، حضرت نام گیاهی را برای طبیب برد و خواص آن را بیان داشت. طبیب گفت: من در روی زمین چنین گیاهی را نمی‌شناسم. راوندی صاحب الخرائج، ماجرای نیشکر و گیاه دارویی را در یک ماجرا چنین شرح می‌دهد‌: «طبیب گفت: این گیاه در چنین وقتی یافت نمی‌شود. حضرت فرمود: برایم مقداری نیشکر تهيه کن، پزشک گفت: این سخت‌تر از اولی است، زیرا حالا وقت نیشکر نیست. حضرت رضا(ع) فرمود: نیشکر و داروی گياهی هر دو در همین سرزمین و هم اکنون وجود دارد. از آب شادروان عبور کنید، آسیابی خواهید دید. در آن جا مردی سیاه چهره است از او بپرسید نیشکر و آن گیاه کجا می‌روید. من به آسیاب رفتم و مرد سیاه را دیده و از او پرسیدم او به نیشکرهای پشت سر خود اشاره کرد و هر چه لازم بود برداشتم و برگشتم.» اين جریان را که رجاء بن ابی ضحاک شنید به همراهان خود گفت: اگر بیشتر در این محل اقامت کنیم مردم فریفته او می‌شوند و از آن جا کوچ کرد. حادثه دیگر نیز مربوط به دیدار جعفربن محمد نوفلی با امام هنگام خارج شدن ایشان از اهواز است. 

این استاد حوزه علیمه در بخش دیگری از سخنان خود درباره یاران خوزستانی امام رضا(ع) اظهار کرد: شیخ طوسی در کتاب رجال خود اسامی حدود ۳۲۰ نفر از یاران امام رضا (ع) را ذکر کرده است. محقق عالیقدر علامه عطاردی در مسند الامام الرضا (ع) ۳۱۲ نفر و علامه قرشی در کتاب حیاة الامام علی بن موسی الرضا(ع) تعداد راویان از امام هشتم را ۳۶۷ تن دانسته‌اند. استاد محمد مهدی نجف نویسنده کتاب «الجامع لِرُواة و اصحاب الامام الرضا(ع)» اسامی ۸۳۱ نفر را از منابع مختلف شیعه به عنوان راوی و اصحاب امام رضا(ع) جمع‌آوری کرده است.

وی با بیان اینکه خوزستان از دیرزمان یکی از پایگاه‌های اصلی تشیع و دروازه ورود آن به ایران بوده و از این جهت بسیاری از راویان بزرگ شیعه از این سامان و دیار هستند، گفت: در ادامه تعدادی از راویان خوزستانی حضرت و راویانی که در خوزستان به خدمت ایشان رسیده‌اند را معرفی می‌کنیم. یکی از این افراد جعفر بن محمد نوفلی است که از اصحاب و راویان امام رضا (ع) و از واردین بر امام رضا (ع) در پل اربق رامهرمز درمسیر ایشان به مرو بوده است.

شجاعی‌راد ادامه داد: حسین بن سعید اهوازی، از اصحاب امام رضا و امام جواد و امام هادی (علیهم السلام)، حمدان بن ابراهیم حضینی اهوازی و حمزه بن جعفر ارجانی، از دیگر راویان از امام رضا (ع) هستند.

این پژوهشگر تاریخ گفت: داود بن قاسم بن اسحاق «ابوهاشم جعفری» از اصحاب امام رضا و امام جواد و امام هادی و امام عسکری (علیهم السلام) بود. ایشان از راویان بزرگ شیعه و از سادات جعفری و از واردین بر امام رضا (ع) در اهواز در مسیر ایشان به مرو است.

شجاعی‌راد افزود: دعبل بن علی خزائی، شاعر معروف شیعی که از اصحاب امام کاظم و امام رضا (علیهما السلام) بود نیز از این دیار است. عبدالله بن محمد بن حصین حصینی اهوازی، از اصحاب و روات و خادم امام رضا و امام جواد (علیهما السلام) است. همچنین علی بن مهزیار اهوازی که از اصحاب امام رضا و امام جواد و امام هادی و امام حسن عسکری (علیهم السلام) یاد شده است.

عضو پژوهشکده الذریة النبویه افزود: فضاله بن ایوب ازدی اهوازی، از دیگر اصحاب امام کاظم و امام رضا (علیهما السلام) است. حسن ابومحمد بن جعفر الذکی ملقب به «حراق» ابن الامام علی الهادی بن محمد الجواد بن علی بن موسی الرضا ( علیهم السلام) یکی دیگر از یاران امام است. وی از سادات رضوی و ساکن جندیسابور بود و نسب شریفش با یک واسطه به امام هادی(ع) و با سه واسطه به امام رضا(ع) می‌رسد وی متعلق به قرن سوم هجری است(منتقله الطالبیه، ص 108 – 109).