بانک مرکزی پاکستان و تغییر نمای کلی نظام بانکداری

به گزارش ایکنا به نقل از Business Recorder، بانک دولتی پاکستان (SBP) مسئول فرآیند صدور مجوزهای بانکداری دیجیتال در پاکستان است. این بانک تاکنون حدود 20 درخواست دریافت کرده و احتمالاً صدور 5 تا 7 مجوز در دور اول در دستور کار SBP قرار دارد.
اهداف اصلی بانک‌های دیجیتال، ارتقای شمول مالی، ارائه اعتبار به افراد محروم از خدمات بانکی، ارائه خدمات مالی دیجیتالی مقرون‌ به‌ صرفه، تشویق استفاده از فن‌آوری مالی‌ (فین‌تک) و نوآوری در بانکداری، جذب مشتری و توسعه کلی اکوسیستم دیجیتال است.
به عبارت ساده، SBP می‌خواهد بانک‌های دیجیتال صاحب بانکداری کامل و بدون شعبه باشند، یعنی از بانکداری مبتنی بر روابط متعارف در پاکستان خارج شوند. این روند از زمان تصدی دولت قبلی آغاز شده و اکنون به دلیل تغییر در مدیریت ارشد، زمان‌بندی‌ها به تأخیر افتاده است.
این سؤال برای بسیاری وجود دارد که چه کسی باید این مجوزها را دریافت کند، و این چه ارزشی را برای خدمت به اهداف اعلام شده SBP اضافه می‌کند؟

پنج گروهی که به دنبال مجوز هستند

متقاضیان این مجوزها انواع مختلفی دارند. یکی بانک‌های تجاری متعارف موجود است. دوم صنعت فین‌تک موجود در پاکستان است. سوم، شرکت‌های مخابراتی هستند که از پایگاه‌ بزرگ مصرف‌کننده خود در خدمات مالی دیجیتال استفاده می‌کنند و چهارم بانک‌های بین‌المللی و پنجمین فین‌تک بین‌المللی هستند.
SBP می‌تواند بهترین و مناسب‌ترین متقاضیان را برای صدور این مجوزها بیابد. بانک‌های تجاری متوسط و بزرگ اولین بانک‌هایی هستند که SBP آنها را کنار گذاشته است. این بانک‌ها در حال حاضر به سمت خدمات مالی دیجیتال در مجوز موجود خود حرکت می‌کنند. بزرگترین خط برچسب مدیر عامل بانک این است که بانک یک شرکت فناوری با مجوز بانکی است. اگر چنین باشد، بانک (و سایرین) باید هزینه صدور مجوز الکترونیک را صرف دستیابی به فناوری و ارتقای سطح دسترسی کنند.

بانک‌های متعارف با پنجره‌های اسلامی یا دارای مجوز بانکداری اسلامی خاص فقط تلاش می‌کنند تا سهمی از بازار داشته باشند. از سوی دیگر، سابقه موفقیت بانک میزان (به عنوان موفقترین بانک اسلامی پاکستان) و سایر بانک‌های اسلامی هستند که برای همین هدف ساخته شده‌اند.
به همین دلیل است که SBP باید در صدور مجوزهای بانکداری دیجیتال برای بانک‌های موجود سختگیر باشد. برخی درخواست این مجوزها را کرده و همزمان با این بانک‌ها در خدمات مالی دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کنند.
در ردیف دوم فین‌تک‌های موجود در پاکستان مانند Haball، NayaPay، Keenu وFinja وجود دارند که به دنبال دریافت مجوزهای SBP هستند. آنها به صورت طبیعی رشد و بیشتر آنها با بانک‌های بزرگ داخلی و خارجی کار می‌کنند.
ردیف سوم مخابرات است. دو شرکت مخابراتی پاکستان (Easypaisa و JazzCash) کارهای پیشگامانه‌ای در ارتقای خدمات مالی دیجیتال انجام داده‌اند و راه حل‌های پرداخت را برای گروه بزرگی از جمعیت محروم از نظر مالی ارائه کرده‌اند. این دو شرکت موفق شده‌اند از پایگاه بزرگ موجود از مشتریان تلفن همراه خود برای ارائه خدمات مالی استفاده کنند.

JazzCash ،‌ 16.2 میلیون کاربر با حدود 3 تریلیون روپیه (13.266 میلیارد دلار) پرداخت درون شبکه‌ای دارد و Easypaisa با تعداد کاربران فعال ماهانه در حدود 10.5 میلیون نفر و دارای حجم تراکنش‌های حدود 2.5 تریلیون روپیه (11.2 میلیارد دلار) چندان عقب نیست.
هر دو به سرعت با سیستم پرداخت فوری پاکستان(RAAST) ارتباط برقرار می‌کنند. یکی از مزایای این بخش این است که هر دو به عنوان بخشی از بانک تأمین مالی خرد اداره می‌شوند، بنابراین با مقررات SBP آشنا هستند. داشتن مجوز کامل تضمین می‌کند که آنها می‌توانند سریع‌تر به جلو حرکت کنند و موفقیت فعلی خود را توسعه دهند.
آنها پایگاه داده غنی برای شروع دارند. علاوه بر این شبکه بانکداری بدون شعبه خود را دارند، البته بیشتر در بخش پرداخت. تنها چیزی که این شرکت‌های مخابراتی نیاز دارند مجوز مناسب از سوی SBP برای استفاده از کار سخت خود برای ارائه وام و سایر خدمات مالی است.

مسیر توسعه بانکداری دیجیتال

دسته چهارم و پنجم بانک‌های بین‌المللی و فین‌تک‌های فعال در حوزه بین‌المللی هستند. این گروه مزایای متعددی دارند یکی اینکه اینها سرمایه گذاری مستقیم خارجی را در زمانی که کشور نیاز مبرمی به تأمین مالی خارجی بدون سود دارد، بیاورند. برای مثال Dbank سرمایه‌گذاری در شرکت مالی آمریکایی Sequoia انجام داده TymeBank با موفقیتی که در آفریقای جنوبی داشت اکنون وارد فیلیپین شده است. این شرکت‌ها می‌توانند از این تجربه برای غنی‌سازی بانکداری دیجیتال در پاکستان استفاده کنند. نمونه دیگر Opay، یک فین‌تک جهانی با تجربه فعالیت در آفریقا و آسیا است.

این شرکت کارهای خوبی در نیجریه و مصر انجام داده و فعالیت خود را در پاکستان آغاز کرده است. این می‌تواند انتخاب خوبی برای SBP در دسته بانکداری دیجیتال باشد. برخی از این بازیگران فین‌تک از اقتصادهای پیچیده‌ای مانند برزیل، آفریقای جنوبی، نیجریه و دیگران تجربه کسب می‌کنند.

این شرکت‌ها در حوزه فعالیت خود سرمایه‌گذاری‌های خوبی را جذب کرده و فناوری آنها آزمایش شده و مطمئن است. این برای اکوسیستم مالی دیجیتال کلی سودمند است. بانکداری دیجیتال برای حل معمای شمول مالی در پاکستان مهم است. بسیاری دیگر از اقتصادهای نوظهور از مسیر دیجیتال استفاده کرده‌اند. پاکستان نمی‌تواند متفاوت باشد.

در هفتاد و پنج سال گذشته، بانک‌های معمولی موفقیت محدودی در این حوزه (بانکداری دیجیتال) کسب کرده‌اند. با این همه تمام نظام بانکی نیاز به بازنگری دارد. بازیکنان جدید با بازوی دیجیتالی قوی و طرز فکر متفاوت می‌توانند ارزش زیادی به کاری که بانک‌های موجود انجام می‌دهند اضافه کنند.

ترجمه گزارش از محمدحسن گودرزی