شاخصه‌هاى موفقیت در حکومت و مدیریت از نگاه امام علی(ع)
یکی از نهج‌البلاغه‌پژوهان کشور گفت: امیرمؤمنان علی(ع) در بند پایانی عهدنامه مالک اشتر، پس از این که رضایت الهی را هدف غایی حکومت و مدیریت مطرح کرده، پنج معیار اساسی، به عنوان شاخصه‌های موفقیت، در حکومت و مدیریت ارائه کرده است.
به گزارش ایکنا؛ مصطفی دلشاد تهرانی، پژوهشگر نهج‌البلاغه، با انتشار پستی در کانال شخصی خود در شبکه اجتماعی تلگرام نوشت:
بسم الله الرحمن الرحیم
امیرمؤمنان علی(ع) در بند پایانی عهدنامه مالک اشتر، پس از این که رضایت الهی را هدف غایی حکومت و مدیریت مطرح کرده، پنج معیار اساسی، به عنوان شاخصه‌های موفقیت، در حکومت و مدیریت ارائه کرده است.
۱. «مِنَ الاِْقَامَةِ عَلَى الْعُذْرِ الْوَاضِحِ إِلَیْهِ وَ إِلَى خَلْقِهِ»
برپا‌داشتن عذر آشکار به درگاه خدا و پیشگاه مردمان
یعنی در یک حکومت و مدیریت موفق، هر تصمیم، برنامه و اقدام به گونه‌اى است که کاملاً قابل دفاع است، هم در محکمه الهى و هم در محکمه مردمان؛ هرکار به گونه‌اى تدبیر مى‌شود که خدا و مردم آن را بپذیرند؛ هیچ کارى بدون حجت و دلیل انجام نمى‌شود. آن هم حجت و دلیل محکمه‌پسند. یعنی نصب افراد، عزل اشخاص، هزینه‌کردن دارایی‌ها، رفتارها، سلوک، برنامه، همه و همه، ریز و درشت، به گونه‌ای باید انجام بگیرد که در محکمه الهی و محکمه مردمی قابل دفاع باشد.
اگر چنین قاعده‌اى تکیه‌گاه حکومت کردن و مدیریت کردن باشد، هیچ حکومت و مدیریتى به سوى تصمیم‌هاى نابخردانه، بى‌تدبیرى، اقدام‌هاى نادرست، عملکردهاى غیرقانونى و مناسبات و روابط غیرشفاف، نخواهد رفت.
۲. «مَعَ حُسْنِ الثَّنَاءِ فِی الْعِبَادِ»
برپا‌داشتن نیک‌ستایى و نام نیک در میان بندگان
از شاخصه‌هاى حکومت و مدیریت موفق آن است که مردم و اداره‌شوندگان از مجموعه عملکرد‌ها و کارکرد‌ها به گونه‌اى خشنود باشند و احساس رضایت کنند که آنها را به نیکى بستایند؛ آن هم در میان خودشان، نه تحت شرایط خاص و تحت فشار یا از روی ِ روی و ریا.
دولت و سازمان موفق آن است که بتواند نام نیک در میان مردمان و اداره شوندگان برپا سازد؛ و البته لازمه این امر، خردمندى و تدبیرورزى و کفایت درست امور است. چنین نیک ستایى، بهترین وسیله ارتباط و برترین پشتوانه و تکیه‌گاه دولت و سازمان است.
۳. «وَ جَمِیلِ الاَْثَرِ فِی الْبِلاَدِ»
برپا‌داشتن اثر زیبا و برازنده در سرزمین
یعنی حکومت و مدیریتى موفق است که بتواند در فرصتى که در اختیار دارد آثار زیبا و برازنده در حیطه حکومت و مدیریت خود برپا سازد. این آثار زیبا و برازنده همه‌گونه را شامل مى‌شود؛ عمران و آبادى، توسعه و پیشرفت، اخلاق و تربیت، و جز اینها.
۴. «وَ تَمَامِ النِّعْمَةِ»
تمام‌شدن نعمت در حیطه حکومت و مدیریت
یعنی زمامداران و مدیران موفق آنانند که بتوانند زمینه‌اى فراهم کنند که نعمت، در حیطه حکومت و مدیریت‌شان بر مردمان و اداره‌شوندگان تمام شود. این تمام شدن نعمت، همه گونه نعمت را دربرمى‌گیرد؛ مادى و معنوى، فردى و اجتماعى و جز اینها. کاستى‌گرفتن نعمت‌ها، نشانه بى‌تدبیرى، نابخردى و بى‌کفایتى است، و بیانگر عدم موفقیت یک حکومت و مدیریت است.
۵. «وَ تَضْعِیفِ الْکَرَامَةِ»
چند‌برابر کردن کرامت، در حیطه حکومت و مدیریت
شاخصه‌اى مهم از شاخصه‌هاى موفقیت حکومت و مدیریت، سیر صعودى کرامت مردمان و اداره‌شوندگان در حکومت و مدیریت است، آن هم به صورت چند برابر‌شدن. از این رو هرگونه کاستى در حرمت و کرامت مردمان، نشانه ناتوانى در حکومت و مدیریت و ناموفق بودن آن است.
چهره هر حکومت و مدیریت، از نظر میزان توفیق و عدم توفیق، به شدت، تابع میزان حرمت و کرامت مردمان و اداره‌شوندگان است، و معیارى که امیرمؤمنان على(ع) به دست مى‌دهد، معیارى روشن و گریزناپذیر است.
حکومت و مدیریتى که مى‌تواند این شاخصه‌ها را به میدان عمل آورد و تحقق بخشد و به درستى پاس دارد، حکومت و مدیریتى موفق است. امیرمؤمنان علی(ع) در عهدنامه مالک اشتر برای تحقق این پنج معیار و شاخصه اساسی موفقیت در حکومت و مدیریت، مجموعه‌ای راهکار اساسی و عملیاتی ارائه کرده است.
خداوند به ما توفیق فهم عهدنامه مالک اشتر و بهره‌گرفتن از آن و به عمل‌آوردن آموزه‌های آن را عنایت کند. ان شاء‌الله
انتهای پیام
