راهکار‌های پیشگیری از مواجهه ناخواسته با محتوای مستهجن اینترنتی

به گزارش خبرنگار ایکنا، پنجمین وبینار سواد رسانه‌ای با عنوان «تهدیدات فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان» به همت حمید اردویی، عضو انجمن سواد رسانه‌ای ایران، شب گذشته ششم آبان برگزار شد.

اردویی در این وبینار به تبیین فضای مجازی و تهدیدات آن برای کودکان و نوجوان پرداخت و گفت: طبق تحقیق، کودکان زیر ۵ سال تقریباً در سراسر جهان پیش از راه رفتن و سخن گفتن، ضربه زدن به صفحه‌های لمسی تبلت و تلفن‌های هوشمند را یاد می‌گیرند که برخی والدین آن را به هوش کودکان خود نسبت می‌دهند، در حالی که این کار را تقلید می‌کنند.

وی افزود: با توجه به شیوع کرونا، به ناچار تلفن هوشمند در دسترس دانش‌آموزان قرار گرفت؛ از این رو ۹۵ درصد نوجوانان ۱۲ تا ۱۷ سال به اینترنت دسترسی دارند و ۸۰ درصد نوجوانانی که از اینترنت استفاده می‌کنند، عضو شبکه‌های اجتماعی هستند. بخش مهمی از وقت کاربران با انواع بازی‌های رایانه‌ای پر می‌شود و به دلیل عدم مهارت و آشنایی والدین با محتوای باز‌ها و نحوه انتخاب بازی برای فرزندان، آسیب‌های بسیار جدی کودکان و نوجوانان را تهدید می‌کند، زیرا ۵۸ درصد آن‌ها بازی‌ رایانه‌ای می‌کنند.

اردویی در ادامه به آسیب‌های ناشی از بازی‌های رایانه‌ای پرداخت و گفت: آسیب‌های جسمانی، روانی – تربیتی مانند تقویت حس پرخاشگری و انزواطلبی، تنبل شدن ذهن، تأثیر منفی در روابط خانوادگی و افت تحصیلی از جمله آسیب‌های بازی‌های رایانه‌ای محسوب می‌شود. 

خطر قلدری و مزاحمت اینترنتی

این کارشناس رسانه با اشاره به خطر قلدری و مزاحمت اینترنتی، اظهار کرد: هر نوع اذیت و آزار تکرارشونده در فضای مجازی از سوی همکلاس و همسالان کودک و نوجوان را قلدری و آزار اینترنتی می‌گویند که اغلب این آزار‌ها در شبکه‌های اجتماعی و یا به صورت ایمیلی اتفاق افتاده است. همچنین این موضوع بسیاری از نوجوانانی که اقدام به بازی‌های آنلاین می‌کنند را بیشتر در معرض این آزار‌ها قرار می‌دهد.

وی با اشاره به راه‌های پیشگیری از قلدری اینترنتی، بیان کرد: والدین باید از نرم‌افزار‌های کنترل بر روی موبایل، تبلت و رایانه فرزند خود استفاده کنند و بر روی تمام وسایل ارتباطی فرزند خود تنظیمات ایمن‌سازی مرورگر را انجام دهند تا بتوانند وب‌سایت‌ها را براساس نام و موضوع مسدود کنند. همچنین تنظیمات امنیتی لازم را به کودکان بیاموزند و تأکید کنند که در صورت مواجهه با قلدری اینترنتی والدین خود را آگاه و نیز ارتباط خود را قطع کنند. 

اردویی گفت: اگر فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان امن‌سازی نشود، آن‌ها به راحتی می‌توانند به محتوای غیرمجاز دسترسی پیدا کنند و یا بزرگسالانی با عنوان درندگان سایبری هستند که معمولاً با هدف سوء استفاده جنسی و اخلاقی وارد رایانه یا موبایل کودکان و نوجوانان می‌شوند. این افراد با جمع‌آوری اطلاعات شخصی کودکان و نوجوانان در فضای مجازی، دست به اخاذی، اغفال، آدم‌ربایی و... در فضای واقعی می‌کنند.

از هر ۱۰ نوجوان ۸ نفر در معرض خطر سوء استفاده جنسی آنلاین

وی با بیان اینکه یونیسف اعلام کرده از هر ۱۰ نوجوان، ۸ نفر در معرض خطر سوء استفاده جنسی آنلاین هستند، افزود: به منظور پیشگیری از خطر درندگان سایبری، والدین باید با فرزندان خود درباره درندگان سایبری صحبت کنند و به آن‌ها آگاهی دهند. به فرزندان خود یاد دهند که به ایمیل و پیام‌های افراد ناشناس پاسخ ندهند. همچنین در صورت مشکوک شدن به افراد بلافاصله والدین را مطلع کنند و هرگز به اشخاصی که نمی‌شناسند اجازه تماشای تصویر آنلاین خود را از طریق وب ندهند.

اردویی تصریح کرد: خطر مواجهه ناخواسته با محتوای مستهجن برای کودکان و نوجوانان به دلیل دسترسی به اینترنت و یا بازی‌های آنلاین و پیامرسان‌های شبکه‌های اجتماعی وجود دارد؛ بنابراین در دسترس بودن محتوا‌هایی مانند سایت‌های پورن، سایت‌های خشونت‌آمیز و سایر سایت‌هایی با محتوای مخصوص بزرگسالان می‌تواند به بلوغ زودرس، مشکلات روحی و شروع رفتار جنسی در فرزندان منتهی شود.

این کارشناس سواد رسانه‌ای ادامه داد: اینترنت با فیلتر بدون نظارت هم قابل اطمینان نیست، زیرا محتوای غیراخلاقی و مجرمانه نظیر فروش مواد مخدر در ایران در پیامرسان‌ها به ویژه اینستاگرام به سهولت قابل دسترسی است. با وجود اینکه اینستاگرام بسیاری از هشتگ‌های مربوط به خرید و فروش مواد مخدر را یافته و بلاک کرده است، جلوگیری از آن‌ها تقریباً امری غیرممکن است، چون خریداران و فروشندگان در هر لحظه قادر به تولید هشتگ‌های جدید هستند.

پیشگیری از مواجهه ناخواسته با محتوای مستهجن

وی اظهار کرد: گفت‌وگوی جدی با فرزندان درباره مقررات و محدوده رفتار آن‌ها در اینترنت، آموزش به فرزندان درباره خطر این گونه سایت‌ها، نصب نرم‌افزار‌های کنترل والدین و انجام تنظیمات امنیتی ضد سایت‌های مستهجن بر روی رایانه و موبایل، مراقبت از نصب نکردن فیلترشکن بر روی یارانه و کامپیوتر و استفاده از اینترنت پاک از جمله راهکار‌های پیشگیری از مواجهه ناخواسته با محتوای مستهجن است.

اردویی درباره سرقت اطلاعات نیز بیان کرد: سرقت اطلاعات زمانی رخ می‌دهد که یک مجرم سایبری، اطلاعات شخصی مانند نام، نشانی، کلمه عبور و یا اطلاعات مالی را از قربانیان ناشناس به دست می‌آورد و این اطلاعات را می‌فروشد و یا برای جرم به کار می‌برد. مجرمان سایبری می‌توانند از این اطلاعات برای ارسال پیام‌های تهدیدآمیز، هک کردن حساب‌های اینترنتی افراد مانند حساب‌های بانکی، شایعه‌سازی و یا جعل هویت و انجام جرم استفاده کنند. 

وی در پایان گفت: والدین در راستای پیشگیری از خطر سرقت اطلاعات به فرزندانتان بیاموزید تا از اطلاعات مهم خود مانند مشخصات شناسنامه‌ای، مشخصات والدین و اعضای دیگر خانواده، اطلاعات حساب‌های بانکی و کارت عابر بانک، آدرس محل سکونت و آدرس مدرسه محافظت کنند. علاوه بر این، روش ایمن‌سازی حساب‌های اینترنتی را به فرزندان بیاموزند و از وارد کردن اطلاعات واقعی خود در سایت‌های سرگرمی و غیرضروری خودداری و نیز زمان حضور در اینترنت را برای آن‌ها محدود و به صورت آفلاین فعالیت کنند.