روش نامناسب در نهی از منکر موجب لجبازی می‌شود
احد فرامرز قراملکی معتقد است که اگر روش نامناسب در امر به معروف داشته باشیم باعث لجبازی می‌شود همچنین نویسنده کتاب مشق ارشاد تاکید دارد: خیلی از عدم موفقیت‌های ما در امر به معروف و نهی از منکر به خاطر آن است که اساسا ارتباطی بین آمر به معروف و ناهی از منکر شکل نمی‌گیرد.
به گزارش ایکنا، مراسم رونمایی از کتاب مشق ارشاد نوشته عبدالله عمادی، 19 آبان با حضور احد فرامرز قراملکی، رئیس سازمان علمی فرهنگی آستان قدس رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا برنجکار، رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث، نویسنده کتاب و جمعی از پژوهشگران از سوی پژوهشگاه قرآن و حدیث وابسته به مؤسسه دارالحدیث برگزار شد.
قراملکی در سخنانی در این مراسم، گفت: ما در صحنه عمل بیشتر نهی از منکری هستیم ولی در نوشتار، عمدتا امر به معروفی هستیم و پژوهشگاه‌های امر به معروف خیلی بیشتر از نهی از منکر است. به تعبیر دیگر در خیابان و محیط‌های زندگی عمدتا درگیر نهی از منکر هستیم.
وی با بیان اینکه این کتاب یک رخنه معرفتی علمی را رصد و این رخنه را با هوشمندی و به مدد معارف اهل بیت(ع) پر کرده است، افزود: از محاسن این کتاب آن است که نویسنده تلاش کرده تا با رویکردی روان‌شناسانه مطالب را بنویسد و ثابت کند اگر امر به معروف و نهی از منکر با رویکرد روان‌شناسی انجام شود بسیار مفیدتر و مؤثرتر خواهد بود.
قراملکی اضافه کرد: امر به معروف و نهی از منکر رویکرد ارتباط‌شناختی دارد، ارتباطات گاهی یک‌سویه و گاهی دوسویه و گاهی تقابلی و فراکنشی است و به جای انتقال پیامِ دعوت به معروف و بازخواندن از منکر، اجتناب از منکر را محقق می‌سازد.
وی با بیان اینکه امیدوارم این نگاه بتواند تحولی در حوزه امر به معروف و نهی از منکر، از گفتمان انتقال پیام به گفتمان ایجاد فعل حسن و اجتناب از فعل گناه را با خود همراه داشته باشد، گفت: ما در ارتباط، بین اقدام و شیوه اقدام تمایز قائل هستیم و این کتاب در ایجاد این تمایز بسیار موفق بوده است.
روش نامناسب در امر به معروف باعث لجبازی می‌شود
رئیس سازمان علمی فرهنگی آستان قدس رضوی بیان کرد: این تمایز را ما از سوره مبارکه بقره شناخته‌ایم؛ قرآن کریم فرموده است: صدقات خود را با منت و آزار باطل نکنید؛ یعنی صدقه خوب است ولی اگر با آزار همراه باشد ابطال خواهد شد و این ابطال در امر به معروف و نهی از منکر نه تنها بیهوده است بلکه به لجبازی و اخلاق‌گریزی هم منتهی خواهد شد.
رئیس مؤسسه علمی فرهنگی پژوهش‌های آستان قدس رضوی بیان کرد: به نظر بنده این کتاب به همراه دو کتاب دیگری که اخیرا در این زمینه منتشر شده است اگر مورد خوانش قرار گرفته بود قطعا ما نیاز نبود اینقدر هزینه برای مسائل اخیر بپردازیم، این به معنای آن است که ما باید راهی پیدا کنیم تا آنهایی که باید این کتاب‌ها را بخوانند و ما با حفظ این کتاب باید دفترچه‌های کوچکی از آن استخراج کنیم و مورد استفاده در جامعه قرار بگیرد.
قراملکی با تاکید بر لزوم تمایز میان وقاحت و صراحت در امر به معروف و نهی از منکر، تصریح کرد: جایی می‌خوهیم مدارا کنیم ولی مرز بین مدارا و مداهنه را نمی‌دانیم کما اینکه مرز بین وقاحت و صراحت را هم نمی‌دانیم و تولید چنین آثاری برای معرفی این مفاهیم و مرز بین آنها مفید است.
وی افزود: امیدوارم نویسنده محترم این کتاب و گروه اخلاق و روان‌شناسی دانشگاه قرآن و حدیث هم این کتاب را آغازی بدانند و آثار کاربردی دیگری تولید کنند و ما هم در پژوهش و هم در اجتماعی‌سازی به آنان کمک خواهیم کرد.
قبل از گشت ارشاد، مشق ارشاد لازم است
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین عباس پسندیده، استاد دانشگاه قرآن و حدیث و رئیس پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی پژوهشگاه قرآن و حدیث، گفت: کتابی که رونمایی شد از آثار پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی اسلامی دانشگاه قرآن و حدیث است و پیشنهاد چاپ این کتاب هم از یادگاران آیت‌لله ری‌شهری بود که ایشان فرمودند که پژوهشی برای امر به معروف و نهی از منکر به خصوص برای خادمان بارگاه مطهر حضرت شاهچراغ و سایر حرم‌ها انجام شود و به همین جهت آقای عمادی کار تدوین این اثر را شروع کرد.
پسندیده بیان کرد: با آستان قدس هماهنگی‌هایی صورت گرفت و نویسنده از نزدیک با مشکلات این کار در حرم حضرت امام رضا(ع) روبرو شد و البته قصد داشتیم تا نویسنده همراه با خادمان حرم مطهر تجربه اجرایی در این کار هم کسب کنند که کتاب کاربردی‌تر شود ولی این بخش مقدور نشد و امیدواریم در آینده انجام شود.
وی افزود: متاسفانه نگاه صرف فقهی به مقوله امر به معروف و نهی از منکر، سبب بروز برخی مشکلات در اجرای آن شده است درحالی که ما معتقدیم قبل از گشت ارشاد باید مشق ارشاد رواج یابد و اگر این محقق شود خیلی از مشکلات سامان خواهد یافت.
امر به معروف باید متقاعدکننده باشد
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی شریعتی‌تبار، مدیر گروه فقه سازمان علمی فرهنگی آستان قدس رضوی در سخنانی گفت: در زمینه امر به معروف و نهی از منکر آثار زیادی تولید شده است؛ در فقه هم به عنوان یک باب مطرح است؛ در علم کلام هم این دو فریضه مطرح شده است و بزرگانی مانند خواجه نصیر در تجرید به آن پرداخته‌اند؛ در اخلاق و کتب اخلاقی هم به عنوان محور تربیت اخلاقی مطرح است و در فقه سیاست و اجتماع و حکومت هم جایگاه خاص خود را دارد.
شریعتی‌تبار اظهار کرد: در روایات بر این دو فریضه بسیار تاکید شده است و به تعبیر امام حسین(ع) اگر این فریضه درست عمل شود به برکت آن همه فرایض استقامت پیدا خواهد کرد ولی باز متاسفانه این موضوع در کشور غریب و مظلوم است و حق آن درست ادا نشده است و این کتاب از این جهت که گامی در راستای غربت‌زدایی برداشته واقعا جایگاه ارزشمندی دارد.
وی افزود: اگر شریعت این همه بر اهمیت این فریضه تاکید دارد به خاطر اثرگذاری بسیار زیاد آن است، فقها فرموده‌اند که یکی از شرایط آن، احتمال تاثیرگذاری است نه به این معنا که چون اثرگذار نیست از آن دست برداریم بلکه باید زمینه تاثیرگذاری را فراهم کنیم و وسع خودمان را برای تحقق آن افزایش دهیم.
شریعتی‌تبار اضافه کرد: اگر بخواهیم این دو فریضه اثرگذار باشد و شاهد خیرات و برکات آن باشیم و آثار زیانبار آن رخت بربندد هم متصدیان باید یکسری ویژگی‌هایی داشته باشند که کارشان مؤثر باشد و هم روش آن باید متقاعدکننده باشد.
نگاه کاهی و کوهی به فریضتین
عبدالله عمادی، نویسنده این اثر هم در سخنانی بیان کرد: ما احساس کردیم خلایی در بحث امر به معروف وجود دارد و ما با شناسایی این خلا وارد نوشتن این کتاب شدیم و معتقدم چنین رویکردی به امر به معروف باید در قالب آثار دیگر و پایان‌نامه‌های متعدد تداوم داشته باشد تا گفتمان آن توسعه یابد.
عمادی اظهار کرد: به نظر بنده در آموزش امر به معروف و نهی از منکر گرفتار دو نگاه کاهی و کوهی و نگاه ساده‌انگارانه و صعب‌اندیشانه هستیم، یعنی برخی فکر می‌کنند کاری ندارد و تذکری می‌دهیم و تمام است و از طرفی برخی هم تصور می‌کنند کاری بسیار پیچیده و دشوار است و کار هر کسی نیست و باید فعالیت جهادی داشته باشیم ولی کتاب مشق ارشاد تلاش کرده که این دو نگاه را تلطیف و تعدیل کند.
نویسنده کتاب مشق ارشاد بیان کرد: متقاعدسازی در ماهیت امر به معروف و نهی از منکر خوابیده است زیرا واژه امر و نهی در ادبیات عرب به معنای طلب است بنابراین مطلق قول و فعلی که این برانگیختگی را ایجاد و پیام آن طلب باشد شامل آن است.
وی با بیان اینکه برخی به غلط فکر می‌کنند امر و نهی یعنی دستور دادن و این رویکرد باید اصلاح شود و به متقاعدسازی رو بیاوریم، تاکید کرد: فقها هم شرط آن را اثرگذاری بیان کرده‌اند و باید برای اثرگذاری روش علمی داشته باشیم لذا باید با رویکرد روان‌شناسانه به آن اقدام کنیم، از این رو در ابتدا نیازمند افرادی هستیم که قدرت اقناع‌کنندگی دارند و چنین فردی باید یکسری منش‌ها و ویژگی‌هایی داشته باشد.
عمادی با بیان اینکه برای یافتن این ویژگی‌ها و مباحث دیگر یکسری مصاحبه‌ها انجام شده است، تصریح کرد: ما در عرصه تربیت نیروی مناسب برای این کار، ضعف زیادی داریم و اگر بگویم نیروی مناسب نداریم غلو نکرده‌ام، در جبهه کفر و ضلال به راحتی آدم‌ها را برای اهدافشان می‌خرند و جلب می‌کنند و ما هم باید کادرسازی کرده و دوره‌های تربیت هدایتگر را شکل دهیم.
عمادی بیان کرد: ما برای موفقیت در امر به معروف و نهی از منکر نیازمند انسان‌های باصفا و صادق و خوش اخلاق، خردمند و مقتدر هستیم که در کتاب به صورت مفصل به آن پرداخته شده است همچنین به محتوایی اقناعی نیاز داریم که باز در کتاب تفصیل داده شده است.
وی تاکید کرد: خیلی از عدم موفقیت‌های ما در امر به معروف و نهی از منکر به خاطر آن است که اساسا ارتباطی بین آمر به معروف و ناهی از منکر شکل نمی‌گیرد در حالی که این ارتباط نقش پیش‌اقناعی دارد.
انتهای پیام
