وضعیت محافل و مؤسسات قرآنی قزوین در پساکرونا
با شیوع کرونا مشاغل فرهنگی و هنری آسیب‌هایی بسیار دیدند و مؤسسات قرآنی مردمی که بیشترین درآمدشان از برگزاری کلاس‌های آموزشی بود نیز با رکود و بحران روبه‌رو شدند. اکنون پس از گذشت سه سال و با کنترل این ویروس به سراغ فعالان قرآنی قزوین رفتیم تا وضعیت مؤسسات و محافل قرآنی شهر را جویا شویم.
از اسفند سال ۹۹ که ایران نیز مانند همه جهان درگیر کرونا شد، سبک زندگی مردم تغییر کرد، کسب‌و‌کارها نیز با مشکل مواجه شد به گونه‌ای که بسیاری از افراد شغل خود را از دست دادند و برخی نیز به کسب‌و‌کارهای دیگر مانند فضای مجازی روی آوردند تا شاید بتوانند بخشی از خسارت‌های خود را جبران کنند. در این میان مشاغل فرهنگی و هنری آسیب‌هایی بسیار دیدند و مؤسسات قرآنی مردمی که بیشترین درآمدشان از برگزاری کلاس‌های آموزشی بود نیز با رکود و بحران روبه‌رو شدند به گونه‌ای که فعالیت برخی از این مؤسسات رو به تعطیلی رفت و محافل قرآنی نیز به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی فعالیت خود را تعطیل کردند، حال پس از سه سال از آغاز شیوع کرونا و کنترل این ویروس به سراغ فعالان قرآنی قزوین رفتیم تا وضعیت مؤسسات و محافل قرآنی شهر را جویا شویم.
مصطفی فضلعلی، مدیر مؤسسه قرآنی «بیان» و رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه مؤسسات قرآنی استان قزوین در گفت‌وگو با ایکنا در خصوص حل و هوای مؤسسات و محافل قرآنی در روزگار کنونی، گفت: فضای قرآنی موجود در قزوین با شرایط ایده‌آل فاصله دارد و به لحاظ کمی، آمار موجود با میزان قابل‌انتظار سازگاری ندارد. بسیاری از خانواده‌های متدین و مذهبی استقبال کمی از فعالیت‌های قرآنی دارند و استقبال از هیئت مذهبی و مراسم عزاداری بیشتر از برنامه‌های قرآنی است؛ متأسفانه خانواده‌های مذهبی نمی‌توانند به‌درستی فعالیت‌های خود را مدیریت و فرزندان خود را به سمت برنامه‌های قرآنی هدایت کنند.
وی اضافه کرد: در ۲ سال اخیر به دلیل شرایط کرونایی و تبلیغات سوء دشمنان، استقبال برخی از خانواده‌ها برای حضور در برنامه‌های قرآنی کاهش پیدا کرد، اما در این مدت افرادی هم بودند که به ساحت مقدس قرآن کریم ارادت داشتند و میدان را خالی نکردند. هرچند که در زمان اپیدمی کرونا جو عمومی به سمت تعطیلی محافل قرآنی رفت؛ اما فعالیت‌های قرآنی تعطیل نشد و با آموزش‌های مجازی ادامه پیدا کرد. حتی محفل جزء‌خوانی نونهالان و نوجوانان به‌صورت حضوری در آستان مقدس آمنه خاتون برگزار شد و سایر محافل جزء‌خوانی نیز در سطح دیگر بقاع متبرکه دایر بود و علاقه‌مندان در آن حضور پیدا کردند.
فضلعلی تصریح کرد: مشکلات زیادی در جامعه قرآنی وجود دارد ولی مهم‌ترین مشکل این است که آموزه‌های قرآن کریم توسط جامعه قرآنی مغفول واقع شده است و توجه بیش‌ازحد به حد آواها، الحان و جهت‌گیری نسل جوان به سمت مسابقات قرآنی باعث شده از معارف قرآن کریم غافل شویم و در حقیقت جامعه قرآنی در عملکرد کردن به این آموزه‌ها دچار نقص است.
وی افزود: آموزش‌وپرورش می‌تواند در آموزش قرآنی مؤثر باشد چون دانش‌آموزان ۱۲ سال و هرسال ۹ ماه در اختیار آموزش‌وپرورش قرار دارند، مسئولان باید از فرصت ۱۲ سالی که تربیت فرزندان ما را بر عهده‌دارند به بهترین نحو استفاده کنند. متأسفانه فعالیت‌های مفید و مثبت آموزش‌وپرورش طی ۱۲ سال در کلیه حوزه‌ها نظیر، اخلاقی، اعتقادی، شاید به یک سال هم نرسد. بنده فرهنگی هستم، عمده طرح‌ها و برنامه‌های ابلاغی به مدارس بیهوده است و صرفاً جنبه آماری دارد؛ عمده این برنامه‌ها طرح‌هایی است که تنها جنبه نمادین دارد و بودجه مختصری به خود اختصاص می‌دهد یا برای رفع تکلیف مسئولان است.
مدیر مؤسسه قرآنی بیان گفت: در مؤسسات قرآنی دانش‌آموزان با یک سال آموزش به روان‌خوانی قرآن کریم تسلط پیدا می‌کنند درحالی‌که این اتفاق طی ۱۲ سال آموزش به دانش‌آموزان در مدارس نمی‌افتد.
وی ادامه داد: در شهر قزوین چندین دوره محافل انس با قرآن کریم ویژه نوجوانان برگزار کردیم و محافل انس با قرآن کریم «قافله نور» نیز توسط برخی از نهادها برگزار می‌شود.
فضلعلی خاطرنشان کرد: تلاوت قرآن اثر خود را روی قاریان می‌گذارد و حاضران در این جلسه با افراد قرآنی ارتباط برقرار می‌کنند، هرچقدر بتوانیم این محافل را توسعه دهیم، تأثیرگذاری بیشتری روی جامعه خواهد داشت و با حداقل امکانات می‌توان یک محفل قرآنی برگزار کرد. توقع ما از دولت انقلابی بیشتر از آن چیزی بود که تا به امروز حاصل‌شده است، برنامه‌های اجرایی زمان‌بر است و همه به این موضوع واقف هستیم اما در خصوص مسائل اخلاقی و اعتقادی افت شدیدی را در جامعه ملاحظه می‌کنیم.
مدیر مؤسسه قرآنی بیان در پایان سخنانش خاطرنشان کرد: نگرانی اصلی ما این است که خانواده‌ها چقدر می‌توانند پای اعتقاداتشان بمانند و چقدر باید ناهنجاری‌ها را تحمل کنند؟ باید این دغدغه‌ها را در جامعه بازتاب داد و به گوش مسئولان رساند تا نسبت به این مسائل حساس باشند.
روخوانی و روان‌خوانی قرآن را در جامعه رواج دهیم
علی آقاحسینی، قاری قرآن کریم که ۳۰ سال در مسجد پیغمبریه جلسه هفتگی قرآن کریم دارد، در گفت‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: جو قرآنی شهر نسبت به دهه ۷۰ خیلی ضعیف و کم رونق شده است؛ هرچند مؤسسات قرآنی و مراکز قرآنی فعالیت‌های جزئی دارند ولی شور و هیجان و علاقه‌مندی به حضور در مجالس قرآنی کمرنگ شده است. محافل قرآنی در دوران کرونا تعطیل بود و همین آسیب‌هایی را برای فضای قرآنی داشت و نعمت حضور در محافل قرآنی از علاقه‌مندان گرفته شد.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از مردم حتی در روخوانی قرآن مشکل دارند، همه ما مسلمان هستیم ولی متأسفانه گاهی نمی‌توانیم درست آن را بخوانیم. درجه نخست باید روخوانی، روان‌خوانی و پرداختن به معنای ساده قرآن کریم را در جامعه رواج دهیم و سپس وارد مقوله حفظ، تحقیق، ترتیل و دیگر مباحث تخصصی قرآن شویم.
این قاری قرآن اضافه کرد: مردم باید نسبت به معنای تحت‌اللفظی قرآن کریم تسلط پیدا کنند تا بدانند که با چه کتابی روبه‌رو هستند و زندگی خود را بر اساس آن برنامه‌ریزی کنند و ما در این مقوله دچار مشکل هستیم.
آقاحسینی ادامه داد: عدم توجه به برنامه‌ها و محافل قرآنی ازجمله مشکلات جامعه قرآنی است، مسئولین تا دعوت نشوند در مجالس قرآنی حضور پیدا نمی‌کنند، شما کدام جلسه قرآنی را سراغ دارید که مسئولین بدون دعوت در آن حضور پیدا کنند؟ هنگام دعوت مسئولین برای آنان بنر چاپ می‌کنند تا اگر مسئولی فرصت کرد در محفلی شرکت کند. مسئولین استان به‌صورت سرزده وارد مجالس قرآنی نمی‌شوند و توجهی به این عرصه ندارند؛ حضور مسئولین در این‌گونه جلسات باعث دلگرمی جامعه قرآنی خواهد شد و خواهند دانست که مسئولین پیگیر مباحث قرآنی شهر هستند.
وی بیان کرد: به نظرم برنامه‌ریزی برای آموزش قرآن در مدارس انجام‌شده است برنامه‌ریزی دقیق و درستی نیست و دانش‌آموزان را از قرآن دور می‌کنند، آموزش قرآن برای مقطع ابتدایی سخت است و دانش‌آموز سوم ابتدایی باید بتواند تمام قرآن را بخواند، سوره تغابن را برای دانش‌آموز کلاس سوم و چهارم قرار دادند درحالی‌که نونهال در این سن با این کلمات آشنا نیست و برایش سنگین است.
این قاری قرآن کریم تصریح کرد: متولیان آموزش کشور به‌قدری قرآن را برای دوران ابتدایی سخت و سنگین گرفتند که دانش‌آموز از قرآن فراری می‌شود، به‌جای آموزش‌های سخت باید قصص قرآنی جالب و جذاب را با آیات کوچک به دانش‌آموزان بیاموزیم. مسئولین باید دید خود را به این سمت ببرند که دانش‌آموز به این کتاب آسمانی به‌مانند کتاب ریاضی و امثال آن نگاه نکند و خسته نشود، دانش‌آموزان باید با این کتاب مأنوس شوند و ارتباط برقرار کنند.
وی در خصوص محافل مردمی گفت: ما در مدرسه، دبیرستان و دانشگاه قاری نشدیم بلکه در محافل مردمی قاری شدیم، باید به محافل مردمی خودجوش توجه شود و اجازه دهند مردم محافل خودشان را اداره کنند، مسئولین باید اجازه دهند این محافل رونق پیدا کنند و هیئت‌امنای مساجد برای برگزاری محفل قرآنی در مسجد سختگیری نکنند. باید محافل قرآنی را افزایش دهیم تا مردم از روی علاقه در آن حضور یابند و از سویی دیگر از این محافل حمایت مالی شود تا قرآن آموزان مورد تشویق قرار گیرند.
آقاحسینی بیان کرد: آرزوی ما این است روزی برسد که حداقل مردم در منازل خود روزی یک از صفحه قرآن کریم را بدون غلط و ترجمه بخوانند و روز خود را با آیات و کلمات قرآن کریم متبرک کنند.
طی دهه اخیر مؤسسات قرآنی همواره از عدم توجه مسئولین گلایه‌مند بودند، آنان با مشکلات عدیده‌ای همچون عدم تخصیص بودجه کافی و عدم‌حمایت مسئولان دست و پنجه نرم کردند و در نهایت بسیاری از مؤسسات به دلیل افزایش اجاره‌بها در سال‌های اخیر به ویژه در شیوع کرونا تعطیل شدند.
کرونا و کمرنگی محافل قرآنی
سلیمان بهاری، مدیر مؤسسه مدینة‌الرسول، ازجمله مدیرانی است که طی این سال‌ها با مشکلات عدیده‌ای در تأمین فضای فیزیکی مؤسسه مواجه بوده است اما باوجود این مشکلات قاریان و حافظان متعددی را تربیت و تحویل جامعه قرآنی داده است؛ وی به ایکنا گفت: برخی از مساجد برای برگزاری محافل قرآنی در مساجد هزینه دریافت می‌کنند برای همین به جلسات خانگی قرآن کریم روی آوردیم. پس از کرونا جلسات قرآنی کمرنگ شد. کرونا باعث شد جلسات قرآنی که از ۲۵ سال پیش در مساجد مختلف برگزار می‌شد تعطیل شود.
وی خاطرنشان کرد: مؤسسات قرآنی فضای فیزیکی ندارند و دریافتی با هزینه کرد آنان متناسب نیست و هیچ‌یک از دستگاه‌های اجرایی از آنان حمایت نمی‌کنند حتی برای مهیا کردن فضای فیزیکی با مدارس وارد رایزنی شدیم.
مدیر مؤسسه مدینة‌الرسول بیان کرد: در ۸ سال گذشته هیچ حمایتی از مؤسسات قرآنی صورت نگرفت اما انتظار داریم که از مؤسسات قرآنی حمایت کنند ولی طی یک سال اخیر عملاً هیچ‌گونه توجهی نسبت به مؤسسات قرآنی ندیدیم. در دوران کرونا دوره‌های آموزشی یک سال تعطیل شد، تا پیش از شیوع کرونا در فصل تابستان حدود ۴۰۰ قرآن آموز داشتیم اما این رقم در تابستان سال جاری به ۱۵۰ نفر رسید.
بهاری توضیح داد: متأسفانه خیلی از مؤسسات قرآنی تعطیل شدند، یک مؤسسه قرآنی حداقل باید ماهانه ۱۰ میلیون تومان اجاره پرداخت کند، مگر یک مؤسسه چقدر دریافت می‌کند که بخواهد ۱۰ میلیون اجاره پرداخت کند. برای آموزش قرآن هزینه‌های پایینی دریافت می‌شود مؤسسه مدینة‌الرسول یک موسسه تخصصی است اما ماهانه ۲۰۰ هزار تومان هزینه دریافت می‌کنیم، اگر بخواهیم هزینه دوره را افزایش دهیم ریزش قرآن‌آموزان را شاهد خواهیم بود لذا هزینه دریافتی را افزایش نمی‌دهیم. درعین‌حال وضعیت معیشتی خانواده‌ها مطلوب نیست و مؤسسات نیز مدارا می‌کنند اما پس از مدتی اگر حمایتی از این مؤسسات صورت نگیرد از چرخه خارج خواهند شد.
وی تصریح کرد: بهتر است خیرین مؤسسات را برای تأمین فضای فیزیکی یاری کنند تا مؤسسات نیز هزینه کمتری از قرآن آموزان دریافت کنند، با تبلیغات جذب قرآن آموزان افزایش خواهد یافت اما متأسفانه هیچ‌کس قدمی در این مسیر برنمی‌دارد، سازمان تبلیغات اسلامی، استانداری، فرهنگ و ارشاد اسلامی و فرمانداری هیچ‌کدام حمایت نمی‌کنند و تنها می‌گویند از ظرفیت خیرین استفاده کنیم و در عمل هیچ خبری نیست.
مدیر موسسه مدینة‌الرسول که از عدم مشارکت خیرین گلایه‌مند است، اشاره کرد: خیرین هم تمایلی برای ورود به عرصه آموزش قرآن کریم ندارند و برخی از خیرین دنبال مدرسه‌سازی هستند تا از معافیت مالیاتی استفاده کنند یا دنبال احداث مراکز درمانی هستند. در نماز جمعه باید به مسائل اصلی اشاره شود اما در نماز جمعه از مؤسسات قرآنی سخنی گفته نمی‌شود و فرهنگ‌سازی نشده است که خیرین در این بخش ورود پیدا کنند.
وی افزود: در دیگر استان‌های کشور از مؤسسات قرآنی حمایت می‌کنند اما در قزوین تنها مراکزی مانند مهد قرآن توانسته از مشارکت خیرین استفاده کنند البته این مشارکت به دلیل شناخت از مسئولان مؤسسه است، چون مهد قرآن خدمت رایگان ارائه می‌دهد خیرین به آن‌ها کمک می‌کنند در عمل هم بودجه‌ها به سمت مهد قرآن سوق پیدا می‌کند؛ بزرگان شهر باید فرهنگ‌سازی کنند و از نحوه عملکرد و فعالیت مؤسسات قرآنی سخن بگویند.
بهاری به دستاوردهای مؤسسه مدینة‌الرسول اشاره کرد و گفت: از این موسسه برای تلاوت به لبنان و سوریه اعزام داشتیم و برنامه زیادی هم داریم اما کار به‌جایی رسیده است که دیگر باید تعطیل کنیم. مشکلات را برای همه تشریح کردیم اما دریغ از اینکه حتی یک نفر بگوید که برای حل مشکل شما اقدام کردیم چون مسئولین دغدغه قرآن ندارند.
وی بیان کرد: آموزش‌وپرورش برنامه خاصی برای آموزش قرآن ندارد و حتی ۸۰ درصد معلمان نمی‌توانند قرآن را روخوانی کنند لذا دانش‌آموزان قادر به روخوانی نیستند؛ گفته می‌شود باید ۱۰ میلیون حافظ قرآنی داشته باشیم اما این اتفاق نخواهد افتاد چون برای تربیت آنان باید امکانات و تخصص به کار گرفته شود.
مدیر مؤسسه مدینة‌الرسول متذکر شد: جامعه ما می‌گوید قرآن بالای سر ما جا دارد اما در عمل عکس آن عمل می‌کنند، تا زمانی که مردم ندانند قرآن چه می‌گوید دغدغه آن را نخواهند داشت.
بهاری در خصوص محافل قرآنی نیز گفت: محافل قرآنی مانند مُسکن است، سال گذشته ستاد اقامه نماز برای محافل قرآنی پای‌کار آمد و محافلی را برگزار کرد اما این محافل باید خروجی داشته باشند و افرادی را به قرآن علاقه‌مند کنند، حتی جذب خیرین قرآنی می‌تواند در محافل قرآنی اتفاق بیفتد. محفل قرآنی باید با پیگیری همراه باشد تا نتیجه مطلوب داشته باشد.
فضای فعالیت قرآنی فراهم نیست
وی اشاره کرد: از مسئولین انتظار می‌رود تا با مؤسسات قرآنی نشست‌های تخصصی داشته باشند و مشکلات آنان را بررسی کنند، دولت و نماینده انقلابی با حرف انقلابی نخواهد بود و باید خروجی داشته باشد. تا به امروز عملاً هیچ خروجی از مسئولین مشاهده نکردیم. مسئولین به تنها چیزی که فکر نمی‌کنند برنامه‌های قرآنی است. درمجموع باید بگوییم که در یک سال گذشته کوچک‌ترین قدمی برای قرآن برداشته نشده است. انتظار نداشتیم دولت فضایی به ما تخصیص دهد اما می‌توانست برای فرهنگ‌سازی گام بردارد اما از فرهنگ‌سازی و کمک خبری نیست.
مدیر مؤسسه مدینة‌الرسول در پایان خاطرنشان کرد: در یک مدرسه اتاقی برای مؤسسه گرفته بودند که آن‌هم گفتند باید خالی کنیم چون برای کلاس فضا کم دارند و برای فضای فیزیکی با چالش مواجه شدیم. فضا برای انجام فعالیت‌های قرآنی فراهم نیست و مسئولین دغدغه لازم ندارند و با شعار به جایی نخواهیم رسید و در این شرایط مدیران تنها به حفظ صندلی خود فکر می‌کنند.
فعالان قرآنی باوجود انواع مشکلات دست از آموزش قرآن کریم نکشیدند اما مسئولان برای رونق مؤسسات و محافل قرآنی باید حمایت‌های مادی و معنوی لازم را انجام دهند تا جامعه قرآنی با دلگرمی گام‌های بلندی برای فرهنگ‌سازی، آموزش و ترویج معارف قرآنی در جامعه بردارند.
گزارش از سیده‌زهرا حسینی فلاح
انتهای پیام
