آیا خواندن قرآن بدون یادگیری قواعد روخوانی امکان‌پذیر است
یک قاری بین‌المللی معتقد است کودکان می‌توانند بدون پشت سر گذاشتن دوره‌های روخوانی و روانخوانی، قرآن را یاد بگیرند؛ به شرطی که کلام الهی را همواره بشنوند و تلاوت کنند.
به گزارش ایکنا، ایرنا نوشت: مدتی پیش مستندی با عنوان تو بر کدام نمط، قرآن‌خوانی؟ در ایرنا منتشر شد که در این فیلم برخی کارشناسان به بیان دیدگاه‌های خود درباره وضعیت آموزش روخوانی قرآن در کشور و راه‌های بهبود بخشیدن به وضعیت موجود پرداختند. حالا فرصتی دست داد تا به مرور برخی از مطالب تخصصی این مستند بپردازیم تا هم کارشناسان و معلمان قرآنی با دیدگاه‌های مختلف آشنا شوند و هم فعالان حوزه آموزش قرآن در مساجد و پایگاه‌های مردمی به نکات ریز و درشتی توجه کنند که ممکن است راهگشا باشد.
در گذشته‌ای نه چندان دور به بهانه برگزاری هزارمین کرسی تلاوت روزانه اذان گاهی در مسجد امام خمینی(ره) بازار تهران، با یک چهره قرآنی به نام حجت الاسلام سیدمحمدجواد موسوی درچه ای آشنا شدیم و در مستند اخیر هم پای نظرات او نشستیم که او، علاوه بر بیان تجربیاتش به ذکر خاطراتی پرداخت. بیش از ۳۰ سال است که موسوی درچه‌ای در شهرری و همچنین ورامین با برگزاری کلاس های قرائت قرآن، صدها شاگرد پرورش داده که برخی از آنان رتبه های ملی و بین المللی را کسب کرده و برخی هم بی سر و صدا در گوشه ای از این مملکت مشغول آموزش قرآن به کودکان و نوجوانان هستند. خودش می گوید آمار شاگردانش از دستش در رفته و فقط چند نفر را به عنوان نمونه معرفی کرد که در قرائت قرآن همچون ستاره‌هایی در آسمان تلاوت به شمار می روند.
موسوی درچه‌ای که خود را سرباز قرآنی رهبر انقلاب به ویژه در جهاد تبیین می داند، در ۳۰ سال گذشته هر صبح جمعه تا ساعت ۱۲ برای قرآن آموزان کلاس می گذارد و در میان تدریسش به اتفاق های فرهنگی و گزارش هفتگی و به ویژه تبیین صحبت‌های قرآنی رهبر معظم انقلاب می‌پردازد.
این قاری قرآن گفت: همیشه می‌گویم اگر سه جا از نظر قرآنی آباد شود، بسیاری از افراد جذب قرآن می شوند. یکی خانه، یکی مسجد و دیگری مدرسه است و هر سه مورد در آیات و روایات بر آن تاکید شده است. محیط خانه اولین بستر است و هر کسی در محیط خانواده می تواند یاد بگیرد و ما باید محیط را در همین سه بخش خانه، مدرسه و مسجد به گونه‌ای قرار دهیم که فضای شنیدن و استماع قرآن فراهم باشد و این سه محیط تکمیل کننده یکدیگر است. ممکن است پدر و مادر تخصص قرآنی نداشته باشند و البته آنها هم می توانند فضای خانه را قرآنی کنند. مثلا من در منزل با فرزندانم اینگونه هستم. یعنی قبل از اذان صدای تلویزیون را زیاد می کنیم تا قرآن در منزل پخش شود.
وی از پیگیری‌هایش برای پخش تلاوت های زنده در مکان های مقدس به عنوان یکی از برنامه های خود از اوایل دهه ۷۰ یاد کرد و گفت: موضوع تلاوت های زنده را با برخی قاریان در حرم حضرت عبدالعظیم شروع کردیم که قرآن می خواندند و اذان می گفتند. وقتی مدرسه می رفتم و از رادیو یا تلویزیون اذان پخش می‌شد، مادرم آن را خاموش می کرد و می گفت خودتان اذان بگویید و چنین فضایی در منزل ایجاد می‌شد. این برنامه سال ها به عنوان ندای ملکوت در حرم اجرا شد و زمانی که مادرم در بستر بیماری بود، گفتم آرزوی شما محقق شد و او می گفت اگر رئیس جمهور شوم، می گویم رادیو و تلویزیون، اذان را به صورت زنده پخش کند.
موسوی درچه‌ای در پاسخ به این سوال که آیا بدون گذراندن دوره‌های روخوانی هم می توان قرآن را یاد گرفت، گفت: بله. سوره حمد و توحید را همه بلدند. از کجا یاد گرفتند؟ شنیدند. کلمات سوره حمد تفاوتی با سایر آیات و کلمات ندارد و شاید مشکل تر هم باشد ولی چون ما دیگر آیات را نشنیده‌ایم، فکر می‌کنیم سخت است. البته نمی گویم روخوانی نباشد. بلکه اساس آموزش باید بر اساس استماع و گوش کردن باشد. اگر دوره های آموزشی بدون شنیدن باشد، فایده ای ندارد.
وی از نقش مدرسه در یادگیری قرآن سخن گفت و افزود: وظیفه معلمان مدارس، آموزش دادن است و یکی از این آموزش‌ها قرآن است. متاسفانه به قرآن کم توجهی می شود. معمولا بسیاری از معلمانی که قرآن آموزش می دهند، شاید خودشان قرآنی نباشند. مثلا معلم ورزش یا ریاضی در کلاس قرآن حضور می یابد و تدریس می کند. می‌گویند موضوعی فرعی است در حالی که آموزش قرآن یک مسئله تخصصی است و معلم باید بتواند صحیح و معمولی بخواند تا دانش آموزان جذب شوند.
این استاد قرائت افزود: میلیون‌ها دانش‌آموز در طول سال‌ها و در دوران تحصیل می توانند قرآن را فرا بگیرند. همین قرآنی که یک معلم قاری در حد معمولی که زیبا قرآن می خواند، باعث تربیت ده ها دانش‌آموز قرآنی می شود. حتی اگر درس خاصی پای تخته ندهد و وارد ترجمه و مفاهیم هم نشود، دانش‌آموزان به قرآن علاقه مند می‌شوند.
وی ادامه داد: اگر قاری قرآن در کلاس درس، فقط قرآن را صحیح بخواند و دانش‌آموزان، تکرار کنند، دیگر نیازی به روخوانی و سایر کلاس‌ها نیست. از دوران کودکی این تجربه را دارم که روخوانی و روانخوانی را همین گونه یاد گرفتم و فرزندانم نیز همین گونه یاد گرفته اند. پسر بزرگم حافظ کل قرآن است و دو فرزند دیگرم که در کلاس های ابتدایی هستند، در مدرسه خود موفق هستند و عبارت های قرآنی را به خوبی می‌خوانند در حالی که کلاس روخوانی هم نرفتند.
موسوی درچه‌ای افزود: وقتی معلم فرزندم پرسید که فرزندم چگونه قرآن را یاد گرفته، گفتم در منزل به صورت دائم، تلاوت قرآن گوش می‌کند، در خودرو هم که هستیم رادیو قرآن را روشن می‌کنیم. لذا وقتی کلمه قرآنی را ببیند، تعجب نمی کند و اگر یک کلمه را هم نتوانست بخواند، کافی است یک بار بشنود. چون این کارها نشده، دانش‌آموزان و حتی بزرگترها با تکرار هم نمی توانند یاد بگیرند.
وی اضافه کرد: روخوانی قرآن شامل حروف و حرکات است که دانش‌آموزان با آن آشنا هستند ولی چون حروف ناخوانا داریم و تفاوت مهمی بین زبان فارسی و عربی است، این موضوع یک مقدار کار را برای دانش‌آموزان سخت می کند. البته سبک آموزش در این زمینه مهم است. آموزش و پرورش قرآن های کم علامت را در اختیار دانش آموزان قرار داده ولی من موافق نیستم. چون وقتی دانش آموزان آن قرآن را یاد می گیرند، زمانی که در مسجد قرآن های دیگر را می‌بینند به مشکل برخورد می‌کنند ولی مشکل ما این است که کم می شنویم. باید ارتباط بین صوت و تصویر را ایجاد کنیم. اگر یک بار آیه را ببینیم، متوجه می شویم این عبارت با این تصویر، همان چیزی است که شنیدیم.
این قاری بین‌المللی درباره استفاده از رسم الخط قرآن‌های عثمان طه برای آموزش روخوانی گفت: ما دو نوع مخاطب داریم. یک مخاطب نوجوانان و دانش آموزان هستند که مشکلی ندارند ولی مخاطب دوم افرادی هستند که با قرآن های قدیمی یاد گرفته اند و یک مقدار کار برای آنها سخت می شود. باز هم می گویم مشکل اساسی ما این است که شنیدن و خواندن در برنامه روزانه ما نیست و این موضوع باید برای همه فرهنگ شود. اگر قرار باشد بعد از نماز کاری انجام دهیم که در راستای عبادت باشد، بدون شک مهمترین عبادت، خواندن قرآن است و به گونه ای تکمیل کننده یکدیگر است. چون در نماز ما با خدا صحبت می‌کنیم و در تلاوت قرآن خدا با ما صحبت می کند.
وی به یکی از تجربه های خود برای آموزش قرآن اشاره کرد و گفت: ما در مسجد صدوق در شهرری هر شب به غیر از تلاوت های اذانگاهی و کرسی های تلاوت، یک صفحه قرائت می‌کنیم و توضیحاتی را به عنوان تدبر مطرح می‌کنم ولی آخرین آیه را همخوانی می کنیم. این نوع تمرین در شب‌های اول برای نمازگزاران مثل افراد مسن، مشکل بود ولی با تکرار آیات، الان تقاضا می کنند به جای یک آیه نصف صفحه را بخوانیم. الان نمازگزاران چه کوچک و چه بزرگ همه همخوانی می کنند و آیات سخت را به راحتی تلاوت می‌کنند و حتی برخی نکات تجویدی را بدون این که به صورت کلاسی یاد گرفته باشند، رعایت می کنند.
موسوی‌درچه‌ای درباره سهم فضای مجازی در آموزش قرآن گفت: الان باید گفت فضای حقیقی؛ چون همه در آن حضور دارند. باید توجه کنیم که تاثیر کار زنده با فضای مجازی تفاوت دارد. تلاوت زنده با تلاوت رادیو و تلویزیون تفاوت دارد. در برخی مساجد حتی تعقیبات نماز را از تلویزیون پخش می‌کنند در حالی که تاثیر دعا و تعقیبات زنده بسیار بیشتر است.
انتهای پیام
