نسخه حضرت علی(ع) برای خانه تکانی دل
حبیب‌الله صابری‌نسب، پژوهشگر نهج‌البلاغه با اشاره به اینکه تغییر در فصول باید سرآغازی برای تحول درونی انسان باشد، به تشریح آثار خانه تکانی دل از منظر امیرالمؤمنین(ع) و کلام الهی پرداخت.
حبیب‌الله صابری‌نسب، پژوهشگر و مدرس دانشگاه، در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی، به گذر عمر و سپری شدن روزها اشاره کرد و گفت: سال‌ها می‌گذرد و مردم به واسطه رسم و سنت‌های دیرین با نزدیک شدن به فصل بهار به خانه تکانی منازل پرداخته و غبار آلودگی را می‌زدایند، اما شاید بیشتر انسان‌ها از زدودن زنگا‌های دنیوی از دل و افکار غافلند.
وی با طرح این سؤال که چه میزان به رشد و تعالی و نزدیک شدن هرچه بیشتر به کمال و معرفت الهی می‌پردازیم و تغییر در بهار چه تحولی در وجود ما ایجاد می‌کند؟ اظهار کرد: بدون شک انسان عاری از گناه و معصیت نیست و ضعف‌هایی وجود ما را فرا گرفته است، اما آیا برای رفع این نقاط ضعف فکر کرده‌ایم؟ آیا تاکنون شب تا صبح به عملکرد خود بیندیشیم و تصمیم بگیریم برای رضای خدا از گناهی برای همیشه دست برداریم.
طرحی نو دراندازیم
صابری‌نسب با اشاره به روزهای پایانی سال، افزود: در سال نو تصمیم بگیریم که طرحی نو دراندازیم و خود را برای طی کردن مسیر کمال با تفاوت‌هایی نسبت به سال قبل و سال‌های قبل از آن آماده کرده تا به سرمنزل مقصود برسیم. برای تعریف برنامه‌ای اصولی باید در تقویت مبانی معرفتی، معنویتی و اخلاقی تلاش جدی داشته باشیم و بهترین کار این است که خطبه 176 نهج‌البلاغه که به «نقد خویشتن» معروف است بپردازیم.
بیشتر بخوانید:
- راه نجات انسان در بیان امیرالمؤمنین(ع)
- دوراندیشی در کلام حضرت علی(ع)
- چگونگی مهارت نفس از نگاه حضرت علی(ع)
- چگونگی کنترل زبان از نگاه نهج‌البلاغه
وی در ادامه توضیحات خود به فرازی از خطبه 176 نهج‌البلاغه «وَ اعْلَمُوا عِبَادَ اللَّهِ، أَنَّ الْمُؤْمِنَ [لَا يُمْسِي وَ لَا يُصْبِحُ] لَا يُصْبِحُ وَ لَا يُمْسِي إِلَّا وَ نَفْسُهُ ظَنُونٌ عِنْدَهُ، فَلَا يَزَالُ زَارِياً عَلَيْهَا وَ مُسْتَزِيداً لَهَا؛ فَكُونُوا كَالسَّابِقِينَ قَبْلَكُمْ وَ الْمَاضِينَ أَمَامَكُمْ، قَوَّضُوا مِنَ الدُّنْيَا تَقْوِيضَ الرَّاحِلِ، وَ طَوَوْهَا طَيَّ الْمَنَازِلِ، بدانيد، اى بندگان خداى، مؤمن شب را به روز و روز را به شب نمى آورد مگر آنكه به نفس خويش بدگمان است و پيوسته بر او عيب مى‌گيرد و از طاعت حق، افزونتر از آنچه به‌جاى آورده، از او مى‌طلبد. پس، همانند كسانى باشيد كه پيش از شما بوده‌اند و آنان كه در برابر شما مردند و چون مسافران خيمه بركندند و رخت به‌جاى ديگر بردند و دنيا را چون كسى كه منازل را طى مى‌كند طى كردند» استناد کرد.
این مدرس دانشگاه افزود: تمام آیات الهی و کلام امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه سمبل خودسازی تا عیوب خود را قبل از عیوب دیگران مشاهده و آنان را برطرف کرده و از مقام «تخلیه» به مقام «تحلیه» دست یابیم که رسیدن به این مرحله مستلزم پاکسازی و خانه تکانی دل است و این امر میّسر نمی‌شود، مگر اینکه با مطالعه و کسب معرفت‌اللهی به بصیرت برسیم.
صابری‌نسب با تأکید بر اینکه گناه و آلودگی عطر انسانیت و کمال را از انسان گرفته و نخستین گام برای ورود در مسیر کمال زندگی به سبک قرآنی و نبوی است، ادامه داد: توبه و طلب استغفار از خداوند متعال باعث زدودن غبار ناپاکی‌ها شده و زمینه رشد فکری و قلبی را فراهم می‌سازد. حضرت علی(ع) در این باره می‌فرمایند: «تَعَطَّرُوا بِالاستِغفارِ لا تَفضَحكُم رَوائحُ الذُّنوبِ، با آمرزش خواهی، خود را معطر کنید تا بوی گناهان شما را رسوا نکند».
ضرورت پاکسازی روحی و روانی
وی در ادامه به آیه 10 و 11 سوره مبارکه نوح، «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً، یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْكُمْ مِدْراراً، وَ یُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنینَ وَ یَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهاراً، به آنها گفتم: «از پروردگار خویش آمرزش بطلبید كه او بسیار آمرزنده است ... تا باران هاى پر بركت آسمان را پى در پى بر شما فرستد، و شما را با اموال و فرزندان فراوان كمك كند و باغ هاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختیارتان قرار دهد» استناد کرد و گفت: انسان باید بداند باب توبه و استغفار برایش همواره باز است و خداوند مشتاقانه برای بازگشت بندگان مؤمن خود به معرفت‌اللهی به او فرصت دوباره زیستن می‌دهد؛ از این رو باید قدر تمام لحظات زندگی که همچون ابر در حال گذر هستند را دانسته و برای پاکسازی روحی و روانی فکری کنیم.
صابری‌نسب به فرازی از نامه حضرت علی(ع) به فرزندشان امام حسن(ع) معروف به نامه 31، : «وَ أَمِتْهُ [قَلْبَکَ] بِالزَّهَادَةِ» «و به پرهیزگارى و پارسایى بمیران» اشاره کرد و افزود: زهد و پارسایی، لازمه‌ای برای خانه تکانی دل است و مولاعلی(ع) در حکمت 415 نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «فِی صِفَةِ الدُّنْیَا: تَغُرُّ وَ تَضُرُّ وَ تَمُرُّ؛ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَمْ یَرْضَهَا ثَوَاباً لِأَوْلِیَائِهِ، وَ لَا عِقَاباً لِأَعْدَائِهِ؛ وَ إِنَّ أَهْلَ الدُّنْیَا کَرَکْبٍ، بَیْنَا هُمْ حَلُّوا إِذْ صَاحَ بِهِمْ سَائِقُهُمْ، فَارْتَحَلُوا، دنیا مى فریبد و زیان مى رساند و مى گذرد. خداى سبحان، دنیا را نه پاداش دوستان خود قرار داده و نه شکنجه و عذاب دشمنان خود، مردم دنیا چون کاروانیانى هستند که تا فرود آیند و بار بگشایند، سالار کاروان، بانگ رحیل در دهد و بناچار، کوچ کنند.»
صابری‌نسب با بیان این مطلب که برای زدودن غبار کینه از دل باید مهارت کسب کرد و این مهارت با حرکت در مسیر اهل‌بیت(ع) به‌دست می‌آید، ادامه داد: نبی مکرم اسلام در حدیثی می‌فرمایند: «تَهادَوا فَإِنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائِنِ؛ به یكدیگر هدیه بدهید، زیرا كینه‌ها را از بین مى‌برد». توجه به این حدیث شریف راه کسب معارف را برای ما سهل‌تر می‌کند؛ چراکه نقشه راهی را پیشرو داریم می‌توان از آن بهره برد.
بخشش و احسان راه پاک کردن گناه
کسب مهارت برای بخشش و احسان بدون انتظار از دیگر مواردی است که صابری‌نسب برای زدودن غبار گناه از دل بیان کرد و افزود: اگر انسان عملی را فقط برای رضای خداوند متعال انجام دهد، قطعاً پاداش ان را خداوند به او ارزانی خواهد داشت که نمونه‌های بارز آن را در جامعه همچون بخشش قاتلان از سوی خانواده مقتول و ... شاهدیم. این افراد به سخن خداوند متعال که در آیه 22 سوره مبارکه «نور» فرموده است: «وَ لْیَعْفُوا وَ لْیَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ، و باید عفو كنند و گذشت نمایند. مگر دوست ندارید كه خدا بر شما ببخشاید؟ و خدا آمرزنده مهربان است» ایمان راسخ دارند.
این مدرس دانشگاه در پایان گفت: همانگونه که خانه تکانی دل حائز اهمیت است از خانه‌تکانی فکر و اندیشه نباید غفلت کرد. که نخستین و مهم‌ترین کار در این زمینه استغفار است. متأسفانه جوانان با اینکه با اثرات این فریضه الهی آشنا هستند، اما کمتر به آن اهتمام داشته و توجه می‌کنند. مولا علی(ع) می‌فرماید: «اگر پیش از همه کارهایت درباره آن بیندیشی، سرانجام و عاقبت تو در هر امری نیکو خواهد بود»؛ از این رو داشتن فکری الهی انسان را در مسیر قلبی سلیم قرار داده و باعث می‌شود اگر قلبی دچار زنگار و گناه است از کینه خالی و به مقام کمال نزدیک شود.
انتهای پیام
