مرگ‌اندیشی در قالب صحیح به جامعه منتقل شود

حبیب‌الله صابری‌نسب، مدرس دانشگاه و پژوهشگر نهج‌البلاغه، در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی، با بیان اینکه زندگی هر یک از ما دارای مراحلی است که مرگ یکی از آنان است، گفت: مرگ اندیشی در روایات بسیار وارد شده و مولا علی(ع) نیز بر ضرورت مرگ‌آگاهی و توجه به این مرحله از زندگی تأکید داشته و توصیه فرمودند تا انسان از طریق شناخت درست حقیقت مرگ به شناخت خود و درک معنای زندگی برسد،‌ چراکه فهم نادرست از مرگ، فهم ما از خویشتن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

وی با بیان اینکه راه تقویت باور را باید به نوجوانان و جوانان آموزش داد، افزود: زندگی معنادار و با هدف ازجمله مؤلفه‌های مهم بشر بوده و دیدگاه‌های مختلفی نیز برای آن ذکر شده است. البته باید دقت داشت که تفکر مثبت و مثبت‌اندیشی نسبت به سرنوشت به زندگی انسان معنا می‌بخشد و پوچ‌انگاری و داشتن تفکرات منفی، نگاه بدبینانه‌ای به انسان القا می‌کند.

صابری‌نسب با تأکید بر اینکه مرگ پایان زندگی نیست و انسان برای هدف بزرگ‌تری خلق شده است، تصریح کرد: اگر مرگ، نیستی و پایان حیات زندگی است تحمل درد، رنج و مصائب چه معنایی پیدا می‌کند؟ تقویت نگرش‌های بدبینانه سبب حاکمیت ناامیدی بر روح انسان شده و با این تفکر شاید سرنوشت انسان به خودکشی منتج شود.

توجه به مسئله مرگ آگاهی و معناداری زندگی

وی اضافه کرد: امام علی(ع) در نامه‌ها، خطبه‌ها و کلمات قصار فرازهای زیبایی در خصوص مرگ‌اندیشی بیان فرمودند که این زیبایی‌ها باید در قالب‌های صحیح به جامعه منتقل شود. توجه به مسئله مرگ آگاهی و معناداری زندگی یکی از شاخصه‌های مهم مضامین دینی است که بر پایه این محور مبدأ و معاد از مهم‌ترین و بلندمرتبه‌ترین آموزه‌های دینی به شمار می‌آیند.

خالق اثر «چشمه‌سارهای حکمت» با بیان اینکه در قرآن به دو واژه موت و حیات 115 بار و معاد 1641 مرتبه اشاره شده است، افزود: این آمار نشان می‌دهد که 25.8 درصد آیات الهی مربوط به معاد است و اهمیت به این اصل دین را برای ما گوشزد می‌کند. مرگ انسان را به التهاب و اضطراب می‌کشاند، اما در باور دینی تعبیری جز فنا بودن برای مرگ تعریف شده است.

وی با استناد به حدیثی از نبی مکرم اسلام(ص) که فرمودند: «برای نابودی و فنا خلق نشده، بلکه برای بقا آفریده شده‌اید و با مرگ تنها از جهانی به جهان دیگر منتقل می‌شوید»، اضافه کرد: همچنین حضرت علی(ع) در نامه 23 نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «وَ اللَّهِ مَا فَجَأَنِي مِنَ الْمَوْتِ وَارِدٌ كَرِهْتُهُ وَ لَا طَالِعٌ أَنْكَرْتُهُ، وَ مَا كُنْتُ إِلَّا كَقَارِبٍ وَرَدَ وَ طَالِبٍ وَجَدَ، وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ لِلْأَبْرارِ، به خدا سوگند، چون بميرم، چيزى كه آن را ناخوش دارم، به سراغم نخواهد آمد يا كسى كه ديدارش را نخواسته باشم بر من آشكار نخواهد شد. من همانند تشنه اى هستم كه به طلب آب مى رود و آب مى يابد. آنچه نزد خداوند است براى نيكان بهتر است».

صابری‌نسب به خطبه 5 نهج‌البلاغه «وَ اللَّهِ لَابْنُ أَبِی طَالِبٍ آنَسُ‏ بِالْمَوْتِ مِنَ الطِّفْلِ بِثَدْی أُمِّه، به خدا سوگند، دلبستگى پسر ابو طالب به مرگ از دلبستگى كودک به شیر مادر بيشتر است» اشاره کرد و ادامه داد: ایشان با بیان نقطه نظرات مختلف در رابطه با مرگ به انسان هشدار می‌دهد که این مرحله از زندگی به سراغ همه می‌آید و برای رویارویی با آن باید آماده بود و این آمادگی فقط از طریق حرکت در مسیر قرآن و اهل‌بیت(ع) به دست می‌آید.

مرگ‌اندیشی در نهج‌البلاغه

وی به فرازی دیگر از نامه 23 نهج‌البلاغه که می‌فرماید: «من ديروز يار و مصاحب شما بودم و امروز مايه عبرت شما هستم و فردا از ميان شما مى‌روم. اگر زنده بمانم، خود اختيار خون خود را دارم و اگر بميرم، مرگ ميعادگاه من است. اگر عفو كنم، موجب تقرب من به خداست و براى شما حسنه است. پس عفو كنيد: آيا دوست نداريد كه خدا بيامرزدتان» استناد و اظهار کرد: مرگ‌اندیشی در نهج‌البلاغه دارای جلوه‌های زیبایی است که باید بسط و گسترش پیدا کند.

این مدرس دانشگاه به نامه 53 نهج‌البلاغه با مضمونی همچون: «وَأَنْ یَخْتِمَ لِی وَلَکَ بِالسَّعَادَةِ وَالشَّهَادَةِ، إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ» اشاره کرد و گفت: زمانیکه امام توسط ابن‌ملجم در شب 19 ماه مبارک رمضان ضربت خوردند علاوه بر اینکه فرمودند: «فُزْتُ وَ رَبِّ الْکَعْبَه» آیه 55 سوره مبارکه«طه»: «مِنْهَا خَلَقْنَاكُمْ وَفِيهَا نُعِيدُكُمْ وَمِنْهَا نُخْرِجُكُمْ تَارَةً أُخْرَىٰ، ما شما را هم از این خاک آفریدیم و هم به این خاک بازمی‌گردانیم و هم بار دیگر (روز قیامت) از این خاک بیرون می‌آوریم» را زیر لب زمزمه کردند.

وی ضرورت تقویت آموزه‌های دینی و اعتقادی از جمله توحید و معاد بین نوجوانان و جوانان را متذکر شد و افزود: انبیای الهی برای اثبات این دو مؤلفه آمده‌اند و با وجود نبوت سه اصل معارف دینی پایه‌گذاری می‌شود. اگر باورهای عقلی درست بنیان‌گذاری شود بدون شک باورهای قلبی به خودی خود ایجاد خواهد شد.

صابری‌نسب در پایان گفت: ارائه تصاویر جذاب از پایان کار نیکوکاران، بهشت و نعمت‌های الهی در قرآن، بیان روایات و هشدار از پیامدهای سوء زندگی تبهکاران به نوجوانان لازم است و این آموزش‌ها باید در قالب هنر و با استفاده از ابزارهای مختلف همچون انیمیشن‌های دینی صورت گیرد. ترسیم زندگی نیکوکاران با بهترین روش به رشد انسان کمک و زمینه تجربه زندگی معنادار را فراهم می‌کند.