Kur’an-ı Kerim’e göre düzen ve disiplin

IQNA - Kur'an-ı Kerim, tabiat dünyasındaki tekvini düzene değinmesinin yanısıra insanı düzen ve disipline teşvik eden düzen ve disiplini sağlayan bir dizi davranış, değer ve emirlere davet eder.

Kur’an-ı Kerim’de iki tür düzenden söz edilir: Yaratılışla ilgili olan Tekvini ve yasama ile ilgili olan Teşrii düzen. Her şeyden önce yaratılışın temeli düzene dayalıdır ve her şeyin kusursuz bir tasarımı vardır. “.. her şeyi yaratan, yarattığına belli bir ölçüye göre düzen veren Allah’tır. “ (Furkân : 2) tekvini düzenle insanın ilişkisi onun Allah’ın yeryüzündeki halifesi olmasından kaynaklanır. Buna göre insanın İlahi vasıfları kazanması gerekir. Bu yüzden onun hayatında hikmetin, nizamın ve düzenin akması gerekir.

İkincisi yani teşrii düzen ise insan hayatını iki açıdan etkileyen İslam şeriatındaki düzendir. Birincisi, Müslümanların işlerinde düzen ve planlama konusunda şeriatın doğrudan sunduğu tavsiye ve emirlerdir. Diğeri ise Müslümanları kesin bir planlama ve özel düzen altına sokan İslami hükümlerin bütünüdür. Diğer bir deyişle bir insan hayatını İslam öğretilerine göre düzenlerse, konuşma ve davranışlarının İslam planına uygun olmasını sağlamaya çalışırsa düşünce ve davranışları da düzen bulur.

Kur'an-ı Kerim, müminlerine her zaman sınırı aşmamalarını ve İlahi hükümlere uymalarını tavsiye eder. “ Bunlar Allah’ın koyduğu kurallardır, öyleyse onları çiğnemeyin. Her kim Allah’ın koyduğu kuralları çiğnerse işte onlar zalimlerin ta kendileridir.” (Bakara : 229)

Diğer örnek ise namaz gibi ibadetler için belirlenen vakitlerdir: “Gündüzün güneşin gün ortasını aşmasından gecenin karanlığına kadar namazı kıl; bir de sabah namazını; çünkü sabah namazı şahitlidir.” (İsrâ : 78)

Aynı halde Allah oruç için mübarek Ramazan ayını belirlemiştir. “Oruç gecesinde kadınlarınızla birleşmek size helâl kılındı. Onlar sizin için elbisedir, siz de onlar için elbisesiniz. Sizin kendinizi sıkıntıya sokmakta olduğunuzu Allah bilmiş, tövbenizi kabul etmiş ve sizi bağışlamıştır. Şimdi artık onlarla birleşin ve Allah’ın sizin için yazdığını isteyin. Fecrin beyaz ipi siyah ipinden sizin için ayırt edilir hale gelinceye kadar yiyin için, sonra orucu geceye kadar tamamlayın. Mescidlerde ibadete çekilmişken kadınlarla cinsel ilişkide bulunmayın. Bunlar Allah’ın koyduğu sınırlardır; sakın bu sınırlara yaklaşmayın. Allah âyetlerini insanlar için işte böyle açıklar. Umulur ki sakınırlar.” (Bakara : 187)

Müminler sosyal konularda da düzenli ve koordineli davranırlar ve önemli konularda tüm işlerini ancak toplum liderinin izniyle yaparlar. Böyle davranışlarda bulunmayan kimseler gerçek müminlerden sayılmaz.  “Müminler ancak Allah’a ve resulüne iman edenlerdir ve onunla ortak bir iş için toplanmış iken kendisinden izin almadan çekip gitmeyenlerdir. “ (Nûr : 62)

Hz Ali Muhammed b. Ebi Bekir’e şöyle söyledi: Namazı tayin edilen vaktinde kıl; işin yokken öne alıp acele etmeye, meşgulken de vaktinden ertelemeye kalkışma, yapacağın her şeyin namazına bağlı olduğunu bil. (Nehcü’l Belağa, Mektupar, 27)

Bu yüzden günlük namazları vaktinde kılmak gün içerisinde insanın aktivitelerini düzenlemesine yardımcı olur. Namazın farzlarını, amel, zikir ve davranışlarını sırasına göre öğrenerek hareket etmek de insan zihninde tertip ve düzen sağlamasına yardımcı olur. Cemaatle namaz kılmak bile bir bakıma düzen, disiplin ve koordinasyon alıştırmasıdır.