وجود برداشت‌های قرآنی در کلام مولانا/ اوج اشعار عارفانه در غزلیات مولوی به چشم می‌خورد
گروه هنر: چگونگی استفاده از آیات واحادیث و نحوه چگونه بیان این مقدسات دینی در آثار مولانا مورد تحلیل و بررسی بسیاری از نویسندگان قرار گرفته است، ازاین رو موارد زیادی در مورد قرآن موضوعی در کلام مولانا به چشم می‌خورد.
علی‌اکبر کمالی‌نهاد، دبیر اتحادیه انجمن‌های معلمان ادبیات فارسی استان مرکزی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از استان مرکزی، در مورد بزرگداشت مولوی، این شاعر بلندآوازه ایران زمین را یکی از شعرای به نام و مورد احترام نه تنها ملت ایران، بلکه سایر ملل دنیا معرفی کرد.
وی با بیان این مطلب که مولانا دارای شخصیت جهانی بوده می‌توان از وی به‌عنوان یک متفکر و اندیشمند بزرگ تاریخ ایران نام برد، اضافه کرد: بدون شک مولانا یکی از چهره‌هایی است که نه‌تنها در ادبیات فارسی ایران بلکه در ادبیات جهان دارای ویژگی‌های خاصی بوده و از نظر اندیشمند بودن، عمق فکری و دامنه مفاهیمی که در اشعار وی وجود دارد او را نسبت به شعرای دیگر ممتاز کرده است.
کمالی‌نهاد در ادامه ضمن اشاره به اینکه سال‌ها است که در مورد مثنوی مولانا فکر شده و شرح‌های مختلف نیز براین کتاب عرفانی نگارش شده است، اظهار کرد: کسانی که این شرح‌هایی بر مثنوی شش دفتری مولانا نوشتند انسان‌های بزرگی بودند که اشعار او را از لحاظ مختلف و در زمینه‌های متفاوت مورد تحلیل و واکاوی قرار دادند.
این مدرس دانشگاه در ادامه دامنه اطلاعات و مفاهیمی مندرج در آثار مولانا به‌ویژه مثنوی را بسیار گسترده و وسیع توصیف کرد و افزود: مولانا در نهایت دقت از الفاظ و تعابیر شاعرانه در اشعار خویش استفاده کرده است که همین عامل نقطه قوتی برای اشعار اوست تا افراد را به خواندن و تفکر در این اشعار وادار کند.
کمالی‌نهاد در بخشی دیگر از سخنان خویش به غزلیات مولانا نیز اشاره کرد و گفت: ما در غزلیات از زیباترین انواع غزلیات برخورداریم، اعلام کرد: از اوایل دوره عراقی به‌واسطه جو حاکم بر جامعه آن روز شعرا که کم کم به سمت غزل گرایش پیدا کرده و جامعه مقداری به درون گرایی روی آورد چراکه بر اساس حکومت‌های روی کار آمده این موقعیت پیش آمد ازاین رو شعرا به قالب همچون غزل روی آوردند تا درونیات، احساسات و عواطف خویش را در آن بگنجانند.
خلق نقطه اوج اشعار عارفانه در غزل فارسی توسط مولانا
وی سنایی را آغازگر بیان مباحثی همچون عرفان، سلوک الی‌الله، رسیدن به خدا، تزکیه درون و پاکی نفس مطرح و اضافه کرد: با وارد شدن سنایی در این وادی دو قرن بعد فردی با نام مولانا ظهور کرده و این روش شعر پارسی را به اوج رساند یعنی عرفان را به صورت عمیق و لایه لایه در اشعار خویش به‌ویژه غزلیات وارده کرده و نقطه اوج اشعار عارفانه در غزل فارسی را خلق می‌کند.
کمالی‌نهاد در ادامه غزلیات مولانا را دارای مضامین موزون و موسیقی احساسی خواند و اظهار کرد: غزلیات مولانا با توجه به دارا بودن ریتم و موسیقی زیبا و منحصربه‌فرد از کلامی بسیار زیبا و مفهومی برخوردارست که انسان را به تفکر واداشته و ارتباط با معشوق و معبود را رقم می زند؛ ازاین رو زیباترین و بهترین اوزان شعری را می‌توان در غزلیات مولوی به وضوح مشاهده کرد.
مثنوی معنوی؛ شاهکار مولانا
این مدرس دانشگاه اراک درادامه به تشریح شاهکار مولانا(مثنوی معنوی) پرداخت و تصریح کرد: مولانا مثنوی را به درخواست مرید خویش، حسام الدین چلبی نگارش می کند چراکه قصد دارد برای راهنمایی مریدان کتابی در باب سلوک عرفانی، روش رسیدن به خدا و معرفت نفس مباحثی را عنوان کند که برای همیشه جاودان بماند؛ ازاین رو با نگارش 18 بیت ابتدایی مثنوی با عنوان نی‌نامه عصاره و چیکده‌ای از همه اندیشه عرفانی را بیان می‌کند.
کمالی‌نهاد اظهار کرد: مولانا از همان ابتدا شرح فراغ خود را از پیشگاه یار بیان کرده و با آغاز مثنوی تمامی مباحث مرتبط با عرفان و سیر و سلوک عاشاقانه برای رسیدن به معبود را ارائه می‌دهد، بنابراین با مطالعه در آثار مولوی می‌توان دریافت که این شاعر نام آشنای پارسی گوی در مباحثی همچون عرفان و رسیدن به خدا از منبع عمیقی مثل قرآن و تمامی این اندیشه‌های اسلامی استفاده کرده است.
وی درادامه با بیان این مطلب که مولانا تمامی اندیشه‌هایی دینی و اسلامی را از قرآن، احادیث نبی مکرم اسلام(ص)، اوصیای الهی و روایات به دست آمده الهام گرفته است، اضافه کرد: وی در آثار خویش به طرق مختلف در قالب داستان‌های زیبا آموزنده مباحث دینی و اسلامی را بیان کرده است.
کمالی‌نهاد در بخشی از سخنان خویش بااشاره به اینکه مولانا پیمانه‌ای به نام قصه را گرفته و در این پیمانه اندیشه‌های دینی اسلامی را گنجانده و پیام‌های اخلاقی خود را در قالب زیباترین و تعلیمی‌ترین آموزه‌های انسانی به جامعه بشری ارائه می‌دهد؛ گفت: با توجه یان شاخصه‌ای که در اشعار این شاعر بلندآوازه ایران وجود دارد اشعار او به‌عنوان منبع تغذیه فکری و اندیشه‌ای سایر نویسندگان جهان را تحت تأثیر قرار داده است.
وی ادامه داد: تمام این موارد عنوان شده باعث می‌شود که مولانا یک چهره جهانی و مطرح پیدا کرده و بسیاری از بزرگان ادبیات جهان تحت تأثیر قرار گرفته و اذعان دارند که مولانا دارای چه عظمت و شکوهی در ادبیات جهان است.
تأثیر آموزه‌های دینی و اندیشه‌های اسلامی در کلام مولانا
کمالی‌نهاد با بیان این مطلب که مولانا به‌عنوان یک مسلمان تحت تأثیر آموزه‌های دینی و اندیشه‌های اسلامی قرار داشته و در کلام خود به این مطالب اذعان دارد، اضافه کرد: در مورد تأثیرپذیری مولانا از قرآن، آیات و احادیث نبوی کتاب‌ها به نگاش درآمده است چراکه استفاده بسیار دقیق از این آیات و احادیث بر زیبایی اشعار او می‌افزاید.
وی ادامه داد: در آثار مولانا چگونگی استفاده از آیات واحادیث و نحوه چگونه بیان این مقدسات دینی مورد تحلیل و بررسی بسیاری از نویسندگان قرار گرفته است ازاین رو موارد زیادی در مورد قرآن موضوعی در کلام مولانا به چشم می‌خورد که برداشت‌ها، دریافت‌های قرآنی و انگیزه‌های قرآنی در آثار او وارد شده و به نظم درآمده است.
این مدرس دانشگاه اراک در پایان، اضافه کرد: مولانا در این اوصاف انسانی است که تحت تأثیر اتفاقات به وجود آمده دارای انگیزه‌هایی است که با بقیه فرق دارد چراکه آشنایی او با شمس تبریزی وی را در وادی عرفان ناب قرار می‌دهد بنابراین ناتمام ماندن مثنوی و سکوت مولانا این مسئله در ذهن نقش می‌‌بندد که مسائلی که با عمیق شدن در مثنوی و کلام مولانا و بسیاری از آموزه‌های که برداشت می‌کنیم به‌عنوان آموزه‌های فرهنگ، آموزش مدنیت و انسانیت در جامعه امروزی که دشمن از آن به نفع خویش استفاده می‌کند را داشته باشند.
