روزه و قرآن؛ شفیع انسان در قیامت

به گزارش ایکنا از استان مرکزی، یکی از موضوعات مهم اسلامی، مبحث«شفاعت» می‌باشد. کلمه شفاعت از ریشه ثلاثی«شفع» است. فراهیدی در جلد یک العین صفحه ۲۶۰، شفاعت را به معنای زوج و جفت آورده است که در مقابلش کلمه«وتر» به معنای فرد‌ و تک می‌آید. هم چنین راغب اصفهانی معتقد است: شفع و شفاعت هر دو مصدرند به معنای منضم کردن چیزی به چیزی. اما در اصطلاح، شفاعت به معنی پیوستن به دیگری به منظور یاری و کمک رساندن به او می‌باشد و معمولا انضمام به کسی مورد‌نظر است که از نظر حرمت و مقام، بالاتر از شفاعت‌خواه است و شفاعت در قیامت به همین معنا می‌باشد.
شکی در این نیست که شفاعت یک حقیقت واضح و روشن اسلامی است که مسلمانان واقعی هرگز آن را انکار نمی‌کنند، چرا که نص صریح قرآن کریم و تواتر این مطلب در سنت پاک نبوی و روایات ائمه اطهار(ع) دیده می‌شود. همچنین علماء مسلمان بر این کلمه اتفاق‌نظر دارند که شفاعت از اصول اساسی در عقیده اسلامی است، گرچه در جزئیات آن با هم اختلاف دارند.
شفاعت مایه امید، نجات و بازگشت به کارهای شایسته و روزنه‌ای است برای دگرگون‌سازی سرنوشت زندگانی دنیوی و اخروی و چه بسا تبهکارانی که به امید شفاعت به راه راست بازگردند و رابطه خود را با معبود خویش بیش از پیش استحکام بخشند و این در صورتی است که رابطه مزبور را به طور کلی قطع نکرده باشند.
شفاعت اگر درست ارزیابی شود و پیام آن به خوبی از آیات و روایات اقتباس گردد دیگر جایی برای اشکال باقی نخواهد گذاشت و بر خلاف عقل هم نیست، بلکه عقل امکان آن را ثابت می‌کند و از این‌رو دانشمندان اسلام امکان آن را از اصول مسلم اسلام به شمار آورده‌اند، گرچه برخی فرقه‌های اسلامی در تفسیر آن با هم اختلاف نظر دارند، چنان که نظرات آنان در کتاب‌های کلامی به تفصیل ذکر شده است.
درباره مسئله شفاعت آیات متعددی در قرآن کریم ذکر شده است از جمله آیه 255 سوره مبارکه بقره «مَن ذَا الَّذی یَشفَعُ عِندَهُ اِلّا بِاِذنِهِ» که بیانگر این موضوع است که اولا تحقق شفاعت از حتمیات است، ثانیا شفاعت فقط مشروط به اذن و اجازه الهی است، ثالثا اینطور نیست که هر کسی با هر تفکری و با هر شرایطی بتواند شفاعت کند و یا مورد شفاعت قرار بگیرد بلکه هم شافع و هم شفاعت‌خواه باید ویژگی‌هایی در خود داشته باشند که لایق شفاعت شوند و گرنه شفاعت شامل حالشان نمی‌گردد.
شفاعت یعنی واسطه‌گری و میانجیگری و کمک‌رسانی. در مباحث معارفی، یعنی یک موجودی که مقامش بالاتر و قوی‌تر است برای موجود پایین‌تر واسطه‌گری کند و کمک دهد. شفاعت در عالم آخرت، تجسم ارتباطی است که در دنیا با برخی انسان‌ها برقرار کرده‌ایم. اگر کسی در دنیا رابطه محبت و دلبستگی، رابطه پیروی و فرمانبری با کسی برقرار کرده باشد، همین رابطه جذبه و کشش در آخرت به صورت شفاعت و دستگیری یا به سمت بهشت و سعادت و یا جهنم و شقاوت تجسم پیدا می‌کند و این قانون کلی الهی است. «یَومَ نَدعوُ کُلَّ اُناسٍ بِاِمامِهِم»(1) به یاد آرید روزی را که هر گروهی را با پیشوایشان میخوانیم. به قول مولوی :
ذره ذره کاندر این ارض و سماست / جنس خود را همچو کاه و کهرباست
نوریــان مر نوریــان را طــالب‌ اند / نــاریان مر نــاریان را جــاذب انــد
در روایتی از امام صادق(ع) که صحنه محشر را توصیف می‌کنند فرموده‌اند: هر کس با امامش محشور می‌شود به حق باشد یا باطل. ثم يخرج مناد من عند الرّحمن فيقول: يا معشر الخلائق أ ليس العدل من ربّكم ان يولّى كلّ قوم ما كانوا يتولّون‏ في‏ دار الدنيا؛(2) آن‌گاه یک منادی از سوی خدای رحمان خارج می‌شود و می‌گوید: ای گروه خلایق آیا عدالت از سوی پروردگارتان این نیست که هرکس را با همان که در دنیا ولی و سرپرست خود قرار داده بود محشور کند؟
علاوه بر اینکه ذات اقدس پروردگار، پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) از جمله شفاعت‌کنندگان در روز قیامت هستند، بعضی از اعمال انسان نیز در روز جزا به فریادش می‌رسند و او راشفاعت می‌کنند که از جمله این اعمال قرائت قرآن و روزه‌داری می‌باشد.
«قال رسول الله(ص): الصیام و القرآن یشفعان للعبد یوم القیامه ، یقوم الصیام ای ربّ منعته الطعام و الشهوات بالنهار فیشفعنی فیه و یقول القرآن : منعته النوم باللیل فشفعنی فیه.قال فیشفعان؛ پیامبر(ص) فرمودند: روزه و قرآن برای کسی که روزه گرفته است و در شب‌‌‌ها قرآن تلاوت کرده است شفاعت می‌کنند، روزه می‌گوید : پروردگارا! من این شخص را از خوردن غذا و انجام شهوات در روز مانع شدم پس شفاعت مرا درباره او بپذیر و نیز قرآن می‌گوید: من این شخص را از خواب باز داشتم، پس شفاعت مرا درباره او بپذیر. پس شفاعت هر دو درباره او پذیرفته می‌شود.»(3)
پی‌نوشت‌ها:
(1)سوره اسراء، آیه 71.
(2)فیض کاشانی، نوادر الأخبار فيما يتعلق بأصول الدين، ص 350.
(3)طباطبائی، محمد حسین، تفسیرالمیزان، ج 2، ص 174.

انتهای پیام