موزه چهارفصل اراک؛ پلی برای تلفیق قرآن و هنر

همیشه حرف از خلاقیت است و تقریباً خلاقیت‌های محدود که به جذب مخاطب در حوزه‌های فرهنگی ـ قرآنی کمک کند را شاهد نیستیم. کرسی تلاوت، جلسات و محافل قرآنی به مساجد، حسینیه‌ها و منازل محدود شده و از اماکن جذاب و تأثیرگذار برای رونق این فعالیت‌ها در این حوزه غافل هستیم. شاهدیم که جست‌و ‌گریخته مراسم‌ قرآنی در پارک‌ها برگزار می‌شود، اما قطعاً این اقدامات نیز باید استمرار داشته باشد.

ابتکار در ایجاد جذابیت حرف اول را می‌زند؛ چراکه مردم از یکنواختی خسته شده و علاقه‌مند هستند رویدادهای جدید تجربه کنند و لازم است مسئولان و اساتید قرآن در این امر ورود جدی داشته باشند. موزه‌ها از جمله اماکن زیبا و جذاب برای برپایی محافل قرآنی هستند که مورد غفلت قرار گرفته‌اند و کمتر نهاد یا دستگاهی به فکر استفاده از این ظرفیت افتاده است.

اداره کل تبلیغات اسلامی استان مرکزی، اداره امور قرآنی این مجموعه و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی طی ابتکار و اقدامی جالب و خلاقانه در ماه مبارک رمضان از موزه چهارفصل اراک به عنوان محلی برای برپایی جشنواره قرآنی استفاده کرده‌اند. خوشبختانه اجرای این طرح مورد استقبال عموم شهروندان قرار گرفت و حضور بانوان کم‌حجاب در این مکان و استفاده از این فضای معنوی از نقاط بسیار تحسین‌برانگیز بود. خبرگزاری ایکنا با حضور در این مکان و تهیه گزارش بخشی از این رویداد خلاقانه را به تصویر کشیده است که تقدیم مخاطبان می‌شود.

در بدو ورود به موزه متوجه حضور مادران به همراه فرزندانشان شدم که با شوق در حال نقاشی کردن بودند، حس زیبای مادر و فرزندی را می‌شد از چشمان تک تک آن خواند و چه زیبا قرآن توانسته بود این حس زیبا را چندین برابر کند. هما زمانی، مربی خیاطی و فعال در مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت «خاتم‌الاوصیاء» اراک، از جمله بانوانی بود که به همراه دخترش رمیسا ذوالفقاری در این مکان حاضر شده بود که در گفت‌و‌گو با ایکنا از برگزاری این طرح ابراز خرسندی کرد و افزود: اجرای طرح‌های جذاب و خلاقانه به حضور هرچه بیشتر مردم در رویدادهای قرآنی کمک می‌کند و از این عوامل نباید غافل شد.

تصور مردم از مؤسسات و مراکز قرآنی مطلوب نیست

وی به فعالیت‌های انجام شده در مرکز قرآنی «خاتم‌الاوصیاء» اشاره و تصریح کرد: فعالیت‌های این مجموعه برای قرآن‌آموزان خردسال تا بزرگسال در نظر گرفته شده است. بانوان در کنار فعالیت‌های هنری از کلاس‌ها و دوره‌های قرآنی نیز استفاده می‌کنند، البته الزامی برای شرکت همزمان دوره هنری با قرآنی وجود ندارد، اما وقتی بانوان جهت شرکت در کلاس خیاطی مراجعه می‌کنند پس از گذشت مدتی به شرکت در دوره‌های قرآنی مشتاق می‌شوند.

زمانی از دوری نوجوانان و در مجموع نسل جوان نسبت به آموزه‌های قرآنی و دینی گلایه و ابراز تأسف کرد و افزود: تصور عموم مردم از مؤسسات و مراکز قرآنی و مذهبی مطلوب نیست؛ چراکه تصورشان بر این است که با بانوان محجبه و چادری مواجه باشند در صورتیکه هدف از فعالیت قرآنی حضور همه اقشار به‌ویژه بانوان غیرمحجبه است اگر بتوان خانم غیرمحجبه را محجبه کرد هنر کردیم، بانوان معتقد که در مسیر هستند و رعایت می‌کنند.

وی جلوگیری از حضور بانوان با پوشش غیراسلامی در محافل و مجالس قرآن را مورد نقد قرار داد و افزود: جلسات قرآنی برای همه مردم است و نباید گزینشی عمل کرد. گاه شاهد برخورد نامناسب بانوان محجبه با بانوانی که پوشش مناسب ندارند هستیم و همین برخورد به دل‌خوری و در نهایت دین گریزی منتج می‌شود. ما مکلف به پذیرای همه هستیم.

زمانی در خصوص انتخاب موزه چهارفصل به عنوان مکانی برای جشنواره قرآنی اینگونه، گفت: متأسفانه اراک شهر ناشناخته‌ای است و با وجود اینکه شهری فرهنگی است، اما به صنعت معرفی می‌شود. تقریباً اراک بین مردم خودش نیز غریب است و شهروندان از نقاط زیبای آن آگاهی ندارند و همیشه عنوان می‌شود اراک هیچ مکان گردشگری ندارد، البته که صنعت این شهر و استان در کشور زبانزد است، اما نباید از معرفی فضاهای گردشگری غفلت کرد.

وی با اشاره به اینکه حضور در موزه حال انسان را خوب می‌کند و تلفیق هنر و قرآن حال انسان را خوب‌تر می‌کند، اظهار کرد: کاشی‌های رنگارنگ و گل‌های زیبا به انسان حس طراوت می‌بخشد. برگزاری جشنواره قرآنی در موزه به ایجاد حس زیبا کمک می‌کند. استفاده از تمام ظرفیت‌ها به رونق و توسعه فرهنگ قرآنی و ورود آن به بطن خانواده کمک می‌کند.

زمانی ادامه داد: سال‌ها است ساکن اراک هستیم و بارها از جلوی موزه عبور کردیم، اما فقط یک بار از موزه دیدن کردم و از دیدن کاسه سفالی لذت نبردم و امروز برگزاری این جشنواره قرآنی سبب شد که علاوه بر شرکت در جشنواره، موزه زیباتر از قبل به نظرم برسد.

رِمیسا ذوالفقاری، 11 ساله و فرزند هما زمانی، که مشغول رنگ‌آمیزی نقاشی‌اش بود، گفت: بازدید از موزه و اماکن قدیمی را بسیار دوست دارم. برگزاری جشنواره قرانی در موزه برایم بسیار جذاب بود و از عوامل تشکر می‌کنم.

وی ادامه داد: فعالیت قرآنی فقط نباید به تلاوت قرآن محدود شود، کودکان و نوجوانان برای ورود به عرصه تلاوت و حفظ نیاز به برنامه‌های خلاقانه دارند و برگزاری جشنواره‌ها با در نظر گرفتن شرایط سنی و البته استفاده از اماکن مناسب همچون موزه به گرایش آنان به قرآن کمک می‌کند.

استقبال شهروندان اراکی از جشنواره قرآنی

فاطمه نعیمی، مربی قرآن خانه قرآنی امام هادی(ع) اراک، نیز در خصوص برگزاری جشنواره و نمایشگاه قرآنی واقع در موزه چهارفصل اظهار کرد: این جشنواره برای اولین سال با همکاری دو مجموعه اداره کل تبلیغات، اداره امور قرآنی این مجموعه و اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد و خوشبختانه بازخوردهای بسیار خوبی به دنبال داشت.

وی با اشاره به اینکه در این نمایشگاه و جشنواره غرفه‌های پاسخگویی به شبهات، صحت قرائت نماز، خلاقیت و نقاشی ویژه کودکان در نظر گرفته شده بود، تصریح کرد: در این نمایشگاه کودکان و نوجوانان و به ویژه خانواده‌ها با فعالیت‌های قرآنی بیش از پیش آشنا می‌شوند تا بتوان افراد بیشتری را جذب قرآن کرد.

نعیمی استقبال از نمایشگاه را مثبت ارزیایی کرد و افزود: اجرای این طرح مورد توجه عموم شهروندان و مؤسسات قرآنی سطح شهر قرار گرفته است. حداقل روزانه بیشتر از 80 نفر از مراکز قرآنی و آزاد از این نمایشگاه دیدن کرده و برگزاری این نمایشگاه در چنین مکانی برای آنان جالب است. قرآن باعث شد که بومیان اراک که حتی یک بار از موزه بازدید نکرده‌اند علاوه‌ بر نمایشگاه از موزه نیز بازدید کنند.

وی ادامه داد: برخی از مراجعه‌کنندگان که برای بازدید موزه آمده بودند خودشان پیشنهاد دادند که پسرشان حافظ قرآن است و می‌تواند قرآن تلاوت کند. انجام این کار به کشف استعدادها نیز کمک کرد. حتی شاهد بودیم برخی از تلاوت کنندگان که به صورت آزاد مراجعه کردند از قرآن‌آموزان مراکز قرآنی بهتر تلاوت کرده و حافظ نیز بودند. این افراد باید به سمت آموزش تخصصی هدایت شوند که مشاوره‌های لازم برای آنان داده شد.

نعیمی ضرورت استمرار این طرح‌ها در طول سال را یادآور شد و افزود: همکاری و هم‌افزایی دستگاه‌ها قطعاً به توسعه فرهنگ قرآنی منتج می‌شود. برگزاری طرح‌هایی جذاب در مساجد، پارک‌ها و ... که از اماکن پرتردد به‌شمار می‌آیند به اشاعه این فرهنگ کمک می‌کند. بخشی از انس بیشتر مردم با کلام وحی برعهده مسئولان و خود جامعه قرآنی است. بیشتر مردم ماه مبارک رمضان را تنها زمان تلاوت قرآن تصور می‌کنند که این نگاه کاملاً اشتباه است و باید اصلاح شود.

حدیثه میقانی، خانه‌دار، از جمله مراجعه‌کنندگانی بود که به همراه دختر خردسالش در این مکان حضور یافته بود که از برگزاری این طرح ابراز خرسندی کرد و افزود: اجرای این طرح‌ها بسیار جالب است و می‌تواند به ایجاد انگیزه کودکان و نوجوانان کمک کند.

وی ادامه داد: فضا بسیار دلنشین است و تلفیق رنگ کاشی موزه و تلاوت قرآن به انسان حس نشاط می‌بخشد. متأسفانه شاهدیم آنطور که باید به فعالیت‌های قرآنی بها داده نمی‌شود و هم‌افزایی دستگاه‌ها می‌تواند به رونق فعالیت‌ها کمک کند. اماکن گردشگری ازجمله اماکن جذب عموم مردم هستند که نباید به راحتی از ظرفیت‌ها گذشت.

رسانه‌های قرآنی مورد حمایت قرار گیرند

وجود اصحاب رسانه به‌ویژه پیشکسوتان این حوزه در این مکان قرآنی نشان از جذابیت طرح دارد؛ چراکه تاکنون کمتر شاهدیم مدیر رسانه یا خبرنگاری در برنامه‌های قرآنی شرکت کند که حضور نیره یوسفی، مدیر مسئول روزنامه وقایع استان از آن جمله است.

نیره یوسفی از اجرای این طرح استقبال کرد و افزود: برای جذب حداکثری مردم به کلام وحی باید سرمایه‌گذاری کرد و جامعه هدف باید کودکان باشند. اختصاص بخشی از این فضا به نقاشی کودکان به افزایش علاقه آنان کمک می‌کند و اجرای این طرح‌ها می‌تواند در ذهن کودک ماندگار باشد.

وی استفاده از فضاها و اماکن جذاب همچون موزه را زمینه‌ساز رونق فعالیت‌های قرآنی برشمرد و اضافه کرد: متأسفانه از فضاهای موجود بهره‌برداری لازم نمی‌شود. گردشگری مذهبی مورد غفلت قرار گرفته است و کمتر به آن پرداخته می‌شود، در صورتیکه می‌تواند هدف باشد و در واقع جای خالی آن در جامعه احساس می‌شود.

یوسفی ادامه داد: امامزادگان و بقاع متبرکه بهترین مکان برای اشعه فرهنگ قرآنی است به شرط آنکه با جذابیت همراه باشد؛ چراکه این اماکن مقدس در طول سال زائرانی دارند که اگر همان افراد به سمت قرآن هدایت شوند طولی نخواهد کشید که جامعه‌ای قرآنی و الهی خواهیم داشت.

وی با اشاره به اینکه فعالیت رسانه‌ای قرآنی مهجور مانده و فقط به خبرگزاری ایکنا محدود شده است، اظهار کرد: رسانه‌ها از فعالیت‌های قرآنی غافل هستند؛ چراکه اساس دین ما قرآن و اسلام است و باید بیشتر به این مهم پرداخته شود، در صورتیکه اقتصاد و سیاست مبانی قرآنی را تحت‌الشعاع قرار داده است و مسئولان باید به این حوزه توجه ویژه داشته باشند. با توجه به اینکه اغلب رسانه‌ها به موضوعات قرآنی نمی‌پردازند بسیار ضروری است که مسئولان رسانه قرآنی را از نظر امکانات و مالی حمایت کنند.

برنامه‌ریزی طرح‌های قرآنی به ماه رمضان محدود نشود

زهرا رشیدی، مربی مهدقرآن و پیش‌دبستانی شکوفه‌های قرآنی اراک، نیز در خصوص اجرای این طرح گفت: انجام این طرح خلاقانه بسیار زیبا و جذاب است و هم برای قرآن‌آموزان و هم والدین آنان می‌تواند آغازگر مسیری الهی باشد. از اتفاقات زیبای قرآنی نباید به راحتی گذشت. ما به قرآن‌آموزان می‌آموزیم کلاس فقط برای آموزش نیست، بلکه از همین فضا راهی برای عامل به مبانی الهی است.

وی ادامه داد: باید نگاه مردم به مؤسسات، خانه‌ها و مهدهای قرآنی را اصلاح کرد. عموم مردم گمان می‌کنند بچه‌ها در مهد فقط قرآن تلاوت می‌کنند در صورتیکه اصلا اینطور نیست، ما در کنار برگزاری کلاس‌ها دوره‌های مختلف داریم که قرآن‌آموزان از آن بهره‌مند می‌شوند.

رشیدی بیان کرد: بهره‌گیری از اماکن جذاب همچون موزه و پارک برای اشاعه فعالیت قرآنی مفید است و پیشنهاد می‌کنم از این فضاها در سطح استان بیشتر استفاده کنند. به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی این برنامه‌ها و رویدادها نباید فقط به ماه مبارک رمضان محدود شود. ایده خوبی است که قرآن‌آموزان قرآن بخوانند و جایزه بگیرند؛ چراکه انجام این مهم به ایجاد انگیزه کمک می‌کند.

وی از عدم پوشش این طرح قرآنی از صدا و سیما گلایه کرد و افزود: جای خالی قرآن در رسانه احساس می‌شود، برنامه‌ها دارای خروجی مناسب نبوده و سطحی‌نگری در آنان وجود دارد. بنده بیننده شبکه استانی آفتاب هستم، اما متأسفانه تبلیغ یا انعکاسی از این طرح را شاهد نبودم.

محدثه رجبی، دانش‌آموز کلاس دوم، به خبرنگار ایکنا گفت: قرآن را دوست دارم و در حال حاضر روخوانی و روان‌خوانی کار می‌کنم. علاقه دارم قرآن را با صوت زیبا تلاوت کنم و قاری شوم. شنیدم در استان ما قاریان خوبی هستند، اما ما آنان را نمی‌شناسیم اگر این افراد به ما معرفی شوند ما می‌توانیم آنان را الگوی خود قرار دهیم. از 6 سالگی به کلاس قرآن می‌روم و حتما آموزش‌ها را ادامه می‌دهم.

حجت‌الاسلام سعید کاکایی، مبلغ دینی و فعال در مجموعه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی، نیز اظهار کرد: اجرای این طرح بسیار خلاقانه و منحصربفرد است و جا دارد از مسئولان فعال در دو مجموعه تبلیغات اسلامی و گردشگری تشکر کنم.

وی ادامه داد: آشنایی با این فضاها و اماکن که قدمت تاریخی داشته و بیانگر آداب و رسوم گذشتگان هستند برای کودکان بسیار مفید است و اگر محافل قرآنی در این اماکن برگزار شود، قطعاً از برکات خوبی برخوردار خواهد بود. بچه‌ها از سن کودکی بیشتر پذیرای مبانی قرآنی هستند و باید از گروه سنی بیشترین بهره‌برداری را کرد.

برگزاری و اجرای طرح‌های اثرگذار می‌تواند روح و روان کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر مثبت قرار دهد. شاهد بودم در این نمایشگاه خردسالان با چه اشتیاقی در جایگاه در نظر گرفته شده برای تلاوت قرار می‌گرفتند و سوره‌ای هرچند کوتاه و کوچک تلاوت می‌کردند. این امر نشان از عملکرد مثبت دستگاهی قرآنی دارد که با فکری خلاقانه برنامه‌های ماه مبارک رمضان را در گوشه‌ای از مصلا جهت جزءخوانی محدود نکرد، البته که مراسم جزءخوانی بخش مهمی از فعالیت‌های قرآنی این ایام است، اما در کنار این کار مهم باید از ابتکار و خلاقیت نیز بهره برد.

مهم این است که دستگاه‌های قرآنی با قرار گرفتن در کنار هم در سایه همدلی و تعامل بیشتر دست به طرح‌های بزرگ‌تر زده و جمعیت بیشتری از شهروندان را درگیر کنند. موزه چهارفصل قدم اولی است که اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی و اداره کل میراث فرهنگی استان برداشته‌اند و بسیار امیدواریم این طرح‌ها ادامه دار باشد تا در آینده‌ای نه چندان دور قرآن همه ابعاد زندگی را تحت‌الشعاع خود قرار دهد و در همه جا حرف اول را بزند.