راه‌های دوری از کبر در کلام امیرالمؤمنین(ع)
پژوهشگر نهج‌البلاغه با بیان اینکه خداوند برای رشد و تعالی روح انسان آنان را با مشکلاتی مواجه می‌سازد که غرور و تکبر را از دل‌هایشان بزداید، به راه‌های پرهیز از کبر از جمله اقامه نماز اشاره کرد.
حبیب‌الله صابری‌نسب، پژوهشگر نهج‌البلاغه و مدرس دانشگاه، در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی، گذشت و صبر را یکی از شاخصه‌های رفتاری مؤمن دانست و گفت: عفو و گذشت سبک و سیره انبیای الهی و کریمان دین است و محدود به دین اسلام نمی‌شود. تمامی انبیای دینی در طول زمان حیات خود به این مسئله تأکید داشته و خود مروج این مهم بودند. سرآمد همه آنان نبی‌مکرم(ص) است که با وجود تحمل سختی بسیار، اما گذشت و صبر را پیشه کردند.
وی با بیان اینکه صبر و گذشت با وجود داشتن قدرت را باید از دوران کودکی به انسان‌ها آموزش داد، افزود: دوران خردسالی، بهترین زمانی است که می‌توان مبانی الهی و دینی را آموخت و الگوسازی کرد. متأسفانه الگوسازی در این زمان با غفلت‌هایی مواجه است و در مهدهای کودک به این امر مهم کمتر توجه می‌شود. ضمیر پاک و بی‌آلایش کودکان پذیرای هر آن چیزی است که ما به آنان می‌آموزیم و دستگاه‌های متولی باید در این حوزه بیش از پیش اهتمام داشته باشند.
بیشتر بخوانید:
- راه نجات انسان در بیان امیرالمؤمنین(ع)
- دوراندیشی در کلام حضرت علی(ع)
- چگونگی مهارت نفس از نگاه حضرت علی(ع)
- چگونگی کنترل زبان از نگاه نهج‌البلاغه
صابری‌نسب به حکمت 11 از نهج‌البلاغه، «اذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّكَ، فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُكْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَيْهِ، چون بر دشمن ظفر يافتى، عفو و گذشت را شكرانه پيروزيت قرار ده» استناد کرد و گفت: شکرگزاری برای داشتن نعمت از جمله شاخصه‌های رفتاری مؤمنان است و همه ما براین باوریم که «شکر نعمت، نعمتت افزون کند» و خداوند در آیه 14 سوره مبارکه «ابراهیم» می‌فرمایند: «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ ۖ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ».
این مدرس دانشگاه در ادامه توضیحات خود بیان کرد: گاه برداشت اشتباه می‌شود که شکر نعمت فقط از طریق پرداخت وجوه مالی اتفاق می‌افتد، در صورتی‌که رفع نیاز مالی نیازمندان یکی از راه‌های شکرگزاری است و شاید اغلب مردم با انواع شکرگزاری آشنا نیستند یا اطلاعات آنان در این زمینه کم است. اساتید حوزه و دانشگاه باید در زمینه‌های انتقال مبانی دینی به عموم مردم اهتمام ویژه‌تری داشته باشند. بیان مفاهیم دینی به زبان ساده و قابل فهم می‌تواند زمینه ورود احکام دین و سیره ائمه معصومین(ع) به زندگی مردم به‌ویژه نوجوانان و جوانان را فراهم کند.
وی قدرت‌طلبی را یکی از آفت‌های شخصیتی بیان و تصریح کرد: حس ریاست، از جمله آفت‌هایی است که به شخصیت وارسته انسانی ضربه وارد کرده و باعث می‌شود انسان از مسیر درست و الهی منحرف شود. فطرت پاک انسان در همه حال باید بیدار باشد و در برابر خواهش‌های نفسانی مقاومت کند. راه‌های مقابله با نفس و وسوسه‌های شیطانی باید آموزش داده شود و همه متولیان امر فرهنگ و قرآن در هر جایگاهی که هستند در این رابطه مسئولند و بیش از همه این مسئولیت برعهده مربیان تعلیم و تربیت در مدارس و اساتید حوزه و دانشگاه است؛ چراکه این افراد بیشتر از سایرین با جوانان و نوجوانان در ارتباط هستند و برقراری ارتباط عاطفی و البته حساب شده می‌تواند راه بروز آسیب‌ها را در آینده سد کند.
صابری‌نسب در ادامه به بخشی از خطه 192 نهج‌البلاغه معروف به خطبه «قاصعه»، «و لكِنَّ اللّه َ يَختَبِرُ عِبادَهُ بِأنواعِ الشَّدائدِ، و يَتَعَبَّدُهُم بِأنواعِ المَجاهِدِ، و يَبتَليهِم بِضُروبِ المَكارِهِ؛ إخراجا لِلتَّكَبُّرِ مِن قُلوبِهِم، و إسكانا لِلتَّذَلُّلِ في نُفوسِهِم، و لِيَجعَلَ ذلكَ أبوابا فُتُحا إلى فَضلِهِ، و أسبابا ذُلُلاً لِعَفوِهِ، داوند همواره بندگان خود را به انواع شداید مواجه می‌کند و اقسام کوششها و مجاهدتها را پیش پای آنها میگذارد، تکالیفی گوناگون برخلاف طبع آسایش طلب آنها بر آنها مقرر میدارد تا غرور و تکبر از دلشان بیرون رود، نفوسشان به عبودیت خدا رام گردد و این وسیلهای است برای اینکه درهای فضل و رحمت پروردگار به‌روی آنها گشوده شود» استناد کرد و گفت: خداوند برای رشد و تعالی روح انسان آنان را با مشکلاتی مواجه می‌سازد که غرور و تکبر را از دل‌هایشان بزداید. در قرآن، احادیث و روایات معصومین(ع) خوانده‌ایم که داشتن کبر و خودپسندی انسان را از خداوند دور می‌کند و بروز مشکلات و مصائب همچون از دست دادن فرزند یا عزیزان می‌تواند یکی از آنان باشد.
این مدرس دانشگاه اقامه نماز و فروتنی در مقابل خداوند متعال و مردم را راه دوری از تکبر بیان و اظهار کرد: اقامه نماز در 5 نوبت، روزنه‌های کبر و خودپسندی را درهم شکسته و اجازه نمی‌دهد انسان از مسیر اصلی منحرف شود. نوع‌دوستی، در میان مردم بودن، محبت به دیگران به‌ویژه دستگیری از نیازمندان از دیگر مواردی است که زمینه دوری از تکبر را فراهم می‌کند.
وی در بخشی از سخنان خود به روحیه گذشت مادران شهدا در دوران دفاع مقدس اشاره کرد و افزود: مادران، چهل سال قبل از فرزندان خود برای حفظ کیان نظام گذشتند و اجر صبر آنان اقتدار ملت ایران بعد از 43 سال است و پاداش آن را جز خداوند متعال کسی نمی‌تواند پرداخت کند. از دیگر انواع گذشت و صبر، می‌توان به گذشت والدینی که فرزند آنان در نزاع‌ها کشته می‌شوند و این افراد در عین داشتن قدرت برای قصاص بر مصیبت پیش آمده صبر کرده و گذشت می‌کنند اشاره کرد و نمونه‌های بارز آن را در جامعه شاهدیم. گذشت در حال داشتن قدرت، عمل بسیار سختی است و فقط خداوند می‌تواند این قدرت را به انسان ببخشد.
صابری‌نسب در پایان به فرازی از حکمت 211 «وَ الصَّبْرُ يُنَاضِلُ الْحِدْثَانَ، صبر با مصائب مى‌جنگد» اشاره کرد و گفت: صبر دارای مراتب و آثار و فواید متعددی است که باید به‌صورت تفصیلی به آن پرداخت و از قهرمانان صبور می‌توان به حضرت ایوب(ع)، حضرت اسماعیل(ع)، حضرت یعقوب(ع)، پیامبران اولوالعزم(ع) و حضرت نوح(ع) اشاره کرد.
انتهای پیام
