کظم امام کاظم(ع)، راهبردی اجتماعی است

حمید صادقی، کارشناس ارشد تاریخ اسلام و پژوهشگر علوم دینی، در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی‌ گفت: امام موسی کاظم(ع) در سال 127 یا 128 (ه.ق) همزمان با انتقال قدرت از امویان به عباسیان متولد و در سال 148 پس از شهادت امام جعفر صادق(ع) به امامت رسیدند و پس از 35 سال امامت در زندان سندی بن شاهک در سال 183(ق) به شهادت رسید.

وی با اشاره به اینکه فضای باز سیاسی دوران زندگی امام باقر(ع) و امام صادق(ع)، در زمان امامت امام موسی کاظم(ع) به پایان رسیده بود، ادامه داد: در دوران زندگی امام کاظم(ع) فضای نشر فرهنگ دینی و فقه علوی با مضیقه‌هایی مواجه بود، اما با وجود تمام تنگناهای سیاسی آن حضرت رسالت خود را به بهترین شکل ممکن انجام رساندند.

صادقی با بیان اینکه رسالت سنگین نشر فرهنگ علوی با وجود فشار سیاسی آن دوران به ویژه در موقعیت زندان ویژگی بارز زندگی امام موسی(ع) است که آن حضرت در انجام مأموریت خود کوتاهی نکردند، اضافه کرد: ایشان حتی در زندان از سد تحریم‌ها و فشارها با فرصت‌سازی عبور کرده و تلاش ایشان در هدایت زندانبانان و ارسال نامه به بیرون از زندان باعث شد تا در نهایت به شهادت برسند.

وی تحمل، صبر و بردباری در مقابل مشکلات و سختی‌ها را یکی از ویژگی‌های بارز امام کاظم(ع) برشمرد و بیان کرد: اهمیت صبر در مصائب و مشکلات در اسلام به حدی بالاست که از آن به عنوان زینت ایمان یاد می‌شود. در آیات بسیاری از کلام وحی نیز به صبر در برابر گرفتاری‌ها توصیه بسیار شده و این مهم در آموزه های دینی بسیار مورد تأکیدست.

صادقی اهمیت توجه به صبر و افزایش تاب‌آوری در جامعه را متذکر شد و افزود: صابران در پیشگاه خداوند از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. در واقع صابران افرادی هستند که در مقابل سختی‌ها، فشارها و از دست دادن‌ها پایدار هستند و واکنش‌های دور از عقل و شرع انجام نمی‌دهند.

این پژوهشگر علوم دینی با اشاره به این مطلب که واژه صبر حدود 70 بار در قرآن بیان شده است، اظهار کرد: امام صادق(ع) در خصوص توجه و اهمیت دادن به صبر بیان فرموده است: «نسبت صبر به ایمان، همانند نسبت سر به بدن است؛ همان گونه که اگر سر از بدن جدا شود، بدن می‌میرد، وقتی شکیبایی از ایمان جدا شود، ایمان از میان می‌رود». مولا علی(ع) نیز در این باره می‌فرمایند: «شکیبایی، بهترین زینت ایمان و شریف‌ترین اخلاق انسان است». البته نمونه‌های صبر را در زندگی انبیای الهی همچون نبی مکرم اسلام(ص)، حضرت ایوب(ع)، حضرت یعقوب(ع) و ... بسیار مطالعه کرده‌ایم.

صادقی پرهیز از شتاب‌زدگی را به جوانان توصیه کرد و با تأکید براینکه عجله در انجام امور مانع صبوری است، ادامه داد: شتاب‌زدگی یکی از ویژگی‌های طبیعی انسان است و تقریباً همه انسان‌ها کم و بیش این ویژگی را دارند، اما لازم است انسان با تمرین و ممارست هیجانات درونی را کنترل کرده تا بتواند بر امیال درونی غلبه کند. در واقع شتاب‌زندگی زمانی ایجاد می‌شود که قادر به واکنش منطقی در موقعیتی خاص نیستیم و شتاب و عصبانیت در چنین لحظه‌ای ما را از هدف دور می‌کند.

وی اضافه کرد: تعریف الگو برای نسل امروز و آموزش مبانی اعتقادی همچون صبر بسیار اهمیت دارد. نباید نوجوان امروز را رها شده در فضای مجازی تنها گذاشت. اگر گوشه‌ای از زندگی ائمه اطهار(ع) با بهترین، به روزترین و جذاب‌ترین ابزار یعنی ابزار هنر در اختیار آنان قرار گیرد، قطعا اهداف و چشم‌اندازها محقق خواهد شد. زندگی معصومین همچون امام موسی(ع) ما را با ویژگی‌های بارز انسانی همچون صبر، کظم‌غیظ، داشتن مدیریت زمان و ... آشنا می‌کند. البته این شناخت باید پیوسته صورت گیرد و اقدامات مقطعی اثر چندانی نخواهد داشت.

صادقی با اشاره به اینکه در مواجهه با جوانان و نوجوانان باید از سبک رفتاری و گفتاری امام موسی(ع) بهره گرفت، تصریح کرد: گفت‌و‌گو با رعایت راهبردهای اخلاق‌مدارانه یکی از مهم‌ترین اقدامات آن حضرت در مقابل با سایرین به ویزه مخالفان بود و در شرایط امروز جامعه که دشمن از همه سو به ما هجمه وارد می‌کند، گفت‌و‌گو بهترین روش تعامل است به شرط آنکه برای بحث موضوع و اهداف مشخص باشد و برنامه‌ریزی شده پیش رویم.

وی با تأکید براینکه در ادبیات سیاسی و دینی استفاده از راهبرد صبر می‌تواند ما را به اهداف برساند، ادامه داد: کظم‌غیظ یا فروخوردن خشم امام کاظم(ع)، علاوه براینکه یگی از ویژگی‌های بارز ایشان به شمار می‌آید، از سوی دیگر وجه اجتماعی داشت و در بسیاری از امور کارگشا بود. امروز به مسئله‌ای شبیه به کظم اجتماعی نیاز داریم و عملی شدن آن مستلزم آن است که گوشه چشمی به سیره ائمه اطهار(ع) همچون این امام همام داشته باشیم. صبر امام در برابر مشکلات باعث شد تا شیعیان شاهد اتفاقات بزرگ باشند.