دچار مبالغه‌گویی در تبلیغ آموزه‌های قرآنی نشویم

مرتضی مختاری، مدرس دانشگاه و داور مسابقات قرآن اوقاف، در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی، قرآن را کتاب هدایت برای عموم انسان‌ها دانست و گفت: هرچند متقین و مؤمنین مخاطب خاص قرآن بوده و از این کتاب الهی بهره‌گیری بیشتری دارند، اما این مصحف شریف، کتابی برای هدایت همه مردم است و خداوند دستور تبیین آن را بیان فرمودند تا اینکه قوه تفکر انسان برای تشخیص راه از بیراهه برانگیخته شود.

وی افزود: از این رو باید دایره فعالیت‌ها در این حوزه بیشتر و عام‌تر باشد و مؤلفه مخاطب‌شناسی مورد اهمیت واقع شود. در جوامع اسلامی به ویژه ایران به اماکن مقدس همچون مساجد و بقاع متبرکه توجه خاص می‌شود، اما در کنار این توجه باید مروج آموزه‌های قرآنی بود. 

استفاده از پیام‌های غیرمستقیم در حوزه تبلیغ از دیگر شاخصه‌هایی است که مختاری به آن اشاره کرد و افزود: امام صادق(ع) در حدیثی فرمودند: «کونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَیرِ أَلْسِنَتِکمْ، با غيرزبان خويش مردم را (به كيش و مذهب خود) دعوت كنید». این امر نشان‌دهنده این است که بهره‌گیری از دعوت غیرزبانی یا غیرمستقیم، راهبردی اساسی است که باید در نظر گرفت. اینکه در چه عرصه‌هایی و چگونه باید به قرآن دعوت کرد، نیاز به بازشناسی دارد. در پرداختن به امور اجتماعی، هنری، فرهنگی و حتی صنعتی و کشاورزی می‌توان آموزه‌های الهی را اصل قرار داد و با نگاه مدیریتی مفاهیم عالی قرآن را پیاده‌سازی و نهادینه کرد.

ضرورت به روز بودن ابزارهای ترویج قرآن

این مدرس دانشگاه با تأکید براینکه همزمان با تحولات اجتماعی، رشد و گسترش جوامع، ابزارهای تبلیغ و ترویج قرآن نیز باید به‌روزرسانی شود، ادامه داد: یکی از ضروریات تبلیغ دین و مضامین الهی گسترش مفاهیم دینی و قرآنی در سایر کشورهاست. باید بپذیریم که تعداد مبلغان و مدرسان دینی که بتوانند با مردم سایر کشورها ارتباط برقرار کند بسیار کم است و لازم است در این زمینه کار شود. البته برخی از مدارس علمیه، دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه نگاهی به این بخش دارند، اما کفایت نمی‌کند.

مختاری جوانان، به ویژه جوانان قرآنی را به فراگیری زبان‌های رایج و زنده دنیا تشویق کرد و گفت: جوانان برای ترویج مبانی این مصحف شریف در جهان باید غیر از زبان مادری به زبان‌های خارجه همچون انگلیسی، عربی و سایر زبان‌های پرمخاطب دنیا مسلط باشند؛ چراکه بدین روش می‌توان مفاهیم آیات را تبلیغ و به گوش مردم رساند.

وی هنر به ویژه هنر سینما، تئاتر، تلویزیون را یکی از ابزارهای مهم تبلیغ و ترویج کلام وحی معرفی کرد و گفت: خوشبختانه اقداماتی در این حوزه صورت گرفته است که باید رشد پیدا کند. می‌توان با بهره‌گیری از قصص قرآنی مفاهیم را استخراج و با جاذبه‌هایی که در هنر فیلم‌سازی نهفته است، آموزه‌های دینی را در جامعه نهادینه کرد.

جاذبه هنر تلاوت

مختاری هنر تلاوت قرآن را به واسطه داشتن لحن موسیقایی خاص دارای جاذبه‌های منحصربه‌فرد دانست و ادامه داد: با تلاوت‌های فاخر قاریان و حافظان در مساجد و محافل قرآن می‌توان ایجاد جاذبه کرد. همچنین با پخش تلاوت‌های زیبا از صدا‌و‌سیما می‌توان هنر تلاوت را به نسل کودک، نوجوان، جوان و خانواده‌ها معرفی کرد.

وی با اشاره به اینکه چشاندن حلاوت و شیرینی مفاهیم قرآن و تدبر در آیات الهی یکی از اساسی‌ترین مؤلفه‌ها در حوزه ترویجی و تبلیغی بین خانواده‌ها است، بیان کرد: مفاهیم اخلاقی، تربیتی، احکام معاملات، کسب و کار و ... تاحدی در جامعه مورد غفلت قرار گرفته است که با برگزاری جلسات و همایش‌های اثرگذار می‌توان این مهم را مدنظر قرار داد. درست است که اقداماتی نیز در این بخش صورت گرفته است، اما ضروری است افرادی که قدرت و توان فعالیت در این زمینه را دارند وارد و قدم مؤثرتری بردارند.

این داور قرآنی با استناد به منویات مقام معظم رهبری در خصوص ارتباط‌گیری با جوانان و نوجوانان، ادامه داد: باید دقت شود که برقراری ارتباط براساس «لسان قوم» باشد. مضمون سخن نبی مکرم اسلام(ص) این است که تمامی انبیای الهی با مردم براساس لسان قوم سخن می‌گفتند و این امر بدان معناست که باید با اقشار و اصناف مختلف متناسب با سطح خود سخن گفت و آنان را به توحید و حق دعوت کرد. تحقق این مهم مستلزم مخاطب‌شناسی و آشنایی با نیاز مخاطب است.

مفاهیم الهی به درستی بیان شود

مختاری با بیان اینکه زمینه حضور جوانان و نوجوانان در مساجد و اجتماعات مذهبی را باید فراهم کرد، اضافه کرد: ممکن است قدری حضور قشر جوان در مساجد را کمرنگ‌تر از قشر میانسال داشته باشیم که این امر وظیفه ما را به دعوت جامعه هدف برای حضور در مساجد بیشتر می‌کند. هرچند حضور قشر نوجوان و جوان در مراسم اعتکاف امسال بسیار چشمگیر بود، اما باید با اقدامات اثرگذار این حضور را در صف نمازهای جماعت پررنگ‌تر کنیم.

وی در پایان با تأکید بر اینکه برای موفقیت در تبلیغ و ترویج آموزه‌های قرآنی باید به جهاد تبیین بازگشته و مفاهیم، مضامین، بایدها و نبایدها، اوامر و نواهی آموزه‌های دینی و دستورالعمل‌های قرآنی را برای نسل نوجوان و جوان تبیین کرد، ادامه داد: همین که مفاهیم الهی به درستی بیان شود کافی است؛ قرار بر این نیست دچار مبالغه‌گویی و غلو شده و مطالبی بیان کنیم که مراد الهی نیست. بدون تردید اگر مطالب و نیازها به خوبی شناسایی و با ابزار مناسب، بیان شیوا، روش‌های غیرمستقیم همچون ابزارهای ورزش و هنر منتقل شود قطعاً آثار آن را در مباحث فرهنگی و اجتماعی و حرکت جامعه به سمت سعادت شاهد خواهیم بود.