مسابقات قرآن رنگ تشریفات به خود گرفته است

حبیب‌الله صابری‌نسب، پیشکسوت قرآن و مدرس دانشگاه، در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی، با اشاره به آیه 12 سوره مبارکه لیل که می‌فرماید: «إِنَّ عَلَيْنَا لَلْهُدَىٰ، و البته بر ماست که (خلق را) هدایت کنیم» استناد کرد و گفت: فعالان قرآن مبلغ و مروج قرآن هستند و باید از فرصتی که خداوند در اختیار آنان نهاده به بهترین شکل استفاده کنند.

وی با اشاره به پیروزی انقلاب و اهداف تعریف شده نظام بر پایه تبیین احکام دینی و قرآنی، افزود: انقلاب ما استوار بر موازین قرآن، سنت و عترت بود و وجه‌تمایز بسیار با سایر انقلاب‌ها دارد.

بیشتر بخوانید:

• دچار مبالغه‌گویی در تبلیغ آموزه‌های قرآنی نشویم

صابری‌نسب تصریح کرد: اولین، مهم‌ترین و اصلی‌ترین ابزار در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب برای رونق فعالیت‌های قرآنی برگزاری مسابقات در تمام مقاطع تحصیلی با قید مفاهیم و محتوا بود و با بهره‌گیری از این روش موفقیت‌های بسیار نیز کسب شد. در آن سال‌ها نوجوانان برای شرکت در رویدادهای مختلف بسیار علاقه‌مند بودند و از هر فرصتی برای آموزش و ارتقای سطح خود استفاده می‌کردند.

این پیشکسوت قرآن مربیان تربیتی را بازوان قوی برای ترویج فرهنگ قرآنی در مدارس دانست و بیان کرد: اجرای برنامه‌های صبحگاهی در قالب‌های مختلف انگیزه بسیار را در دانش‌آموزان ایجاد می‌کرد، اما متأسفانه اجرای این برنامه‌ها با شیوع کرونا کمرنگ و در برخی مدارس حذف شد. اجرای برنامه‌های مختلف در مدارس راهی برای ایجاد انگیزه بود و در سال‌های اخیر این ابزارها در اماکن آموزشی فراموش شده است.

تبلیغ مبانی قرآنی در رسانه ملی

صابری‌نسب با اشاره به اینکه پرداختن به امور دینی و قرآنی سال‌های ابتدایی انقلاب در رسانه‌ها همچون رسانه ملی بسیار پررنگ‌تر بود، اضافه کرد: امروز رسانه ملی فارغ از فعالیت‌های قرآنی برنامه‌های خود را پیش می‌برد و تبلیغ مبانی قرآنی در این شبکه‌ها فقط به گزارش خبری کوتاه از مسابقات و گفت‌و‌گوهای مناسبتی با حافظان و قاریان محدود شده و تمام ارجاعات به شبکه قرآن است.

وی برگزاری اردوهای زیارتی، سیاحتی و دیدار با مقام معظم رهبری را از دیگر ابزارهای تشویق نوجوانان و هدایت آنان به سمت آموزش قرآن برشمرد و اظهار کرد: این ابزارها دارای جایگاه ویژه‌ای بود و توانست افراد بسیاری را جذب کند. با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی و علوم نوین، روش‌های آموزشی و جذب قرآن‌آموزان نیز دستخوش تغییرات شد و با توسعه فضای مجازی جلسات حضوری، جای خود را به دوره‌های مجازی داد.

صابری‌نسب آشنایی نوجوانان و جوانان با مفاهیم قرآن را هدف مربیان و اساتید فعال در این حوزه دانست و اضافه کرد: سیاست‌های ترویجی بر اساس توسعه مبانی قرآن تعریف شد و تاکنون نیز این سیاست‌ها در حال اجراست. در سال‌های اخیر دشمن تبلیغات خود را آشکارتر از قبل پیش برد و لازم بود ما نیز فعالیت‌های قرآنی را با همان جدیتی که آغاز کرده بودیم، هدفمندتر و قدرتمندتر از قبل پیش بریم، اما متأسفانه با گذشت زمان فعالیت‌ها از حالت جدی بودن خارج و رویکرد نمایشی به خود گرفت و کمرنگ شد.

شهرت‌طلبی آفت فعالیت‌های قرآنی است

این مدرس دانشگاه در ادامه گفت: ما مربیان و اساتید قرآن باید تحریک عواطف، احساسات، قوای عقلی، ادراکی، پرسش از مخاطب را جدی می‌گرفتیم، اما متأسفانه تشویق و تهدید را جدی نگرفته و در نتیجه کار با آفت‌هایی از جمله شهرت‌طلبی، طلب وجه در قبال تلاوت، عامل نبودن به آیات الهی، خلف وعده، بی‌توجهی به مباحث مربوط به مخاطب، تعصب‌های بی‌جا، نداشتن برنامه‌های کوتاه مدت و بلندمدت، نداشتن تشکیلات واحد قرآنی، نبودن حمایت مادی و معنوی مواجه شدیم که این موارد را باید در ترویج‌ها لحاظ کنیم.

وی ادامه داد: اگر برنامه‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی قرآن همچون سال‌های ابتدایی انقلاب با جدیت پیش می‌رفت و پیام‌های این کتاب آسمانی با در نظر گرفتن ذائقه مخاطب در زندگی و جامعه نهادینه می‌شد، قطعاً امروز دچار آسیب‌های متعدد نشده بودیم. فضای مجازی برای توسعه و اشاعه فرهنگ قرآنی دارای کمبودهایی است که باید برطرف شود. در بخش محتوا نیز ضعیف کار شده است که کارشناسان و اساتید باید در این حوزه وارد عمل شوند.

صابری‌نسب با بیان اینکه مسابقات در سال‌های اول پیروزی انقلاب ابزاری برای رونق فعالیت‌های قرآنی بود و امروز این مسابقات همچون مسابقات اوقاف جنبه تشریفاتی به خود گرفته است، گفت: اینکه تعداد بسیاری داور بنشینند و قاری و حافظ تلاوت کرده و آنان امتیاز دهند، روش صحیحی نیست، بهتر است بخش اعظم هزینه‌کردهای مسابقات صرف امور آموزشی شود تا بازتاب خوبی شاهد باشیم. باید بپذیریم که مسابقات قرآن امروز بازتابی برای جذب مخاطب ندارند، در صورتیکه یکی از اهداف برگزاری مسابقات جذب مخاطب بود.

وی ادامه داد: محصول ابزارهای نوین قرآنی باید آموزش و توسعه آموزه‌های الهی در خانواده و جامعه باشد. کارهای مفاهیمی در حوزه قرآن و نهج‌البلاغه کمتر انجام می‌شود، بدون تردید اگر مضامین الهی به بطن خانواده وارد شود جامعه‌ای عاری از معضلات اجتماعی و فرهنگی خواهیم داشت. متأسفانه از ظرفیت و مهارت هنرمندان قرآن به عنوان ابزار قوی استفاده نمی‌شود، در صورتیکه اگر به هنرمندان در طیف‌های گسترده بیشتر بها داده شود، قطعاً می‌توان نوجوانان و جوانان بیشتری را جذب قرآن کرد.    

جایگاه فعالیت‌‌های قرآنی در فضای مجازی

وی با طرح این پرسش که فضای مجازی چه میزان با قرآن عجین است؟ اظهار کرد: دشمن با استفاده از این فضا هجمه‌های بسیار وارد کرد و مقام معظم رهبری بارها در این خصوص تذکر و هشدار دادند. تفسیر قرآن باید عمومی باشد تا همه اقشار بتوانند متناسب با نیاز خود از آن بهره‌مند شوند. در دهه اخیر ابزارهای ترویج قرآن آن‌طور که باید و شاید هدفمند و با برنامه مورد بهره‌برداری قرار نگرفته و هدایت نشده است و وظیفه ادارات قرآنی اوقاف، ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی، مؤسسات قرآنی، آموزش و پرورش، حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌هاست که در این زمینه جدی‌تر وارد عمل شوند.

صابری‌نسب ادامه داد: ابزارهای دهه 60 و 70 با وجود اینکه کمتر بود، اما بسیار قوی‌تر از ابزارهای امروز کارایی داشت. امروز با وجود ابزارها و امکانات متعدد به دلایلی همچون کمبود بودجه، مشکلات مالی، مباحث اقتصادی، عدم برنامه‌ریزی‌های دقیق، عدم مدیریت و توجه کافی و لازم، فعالیت‌های قرآنی سطحی و مقطعی انجام می‌شود. حتی برنامه‌های فاخر و اثرگذار برای ماه مبارک رمضان از سوی دستگاه‌ها هدف‌گذاری نشده است و یک هفته مانده به رمضان برپایی جلسات ترتیل‌خوانی در مساجد و بقاع متبرکه یا تشریح آیات با دعوت از کارشناس علوم دینی و قرآنی را در دستور کار قرار می دهند که این برنامه‌ها کافی نبوده و شایسته رسانه ملی نظام نیست.

وی بیان کرد: ابزارها در دهه‌های اخیر بسیار پیشرفته کرده است، اما از نظر محتوا، کیفیت و اجرای برنامه‌های اثرگذار عقب ماندیم. لازم است مهارت‌آفرینی را برای فراگیران جدی گرفته و گسترش دهیم. قاریان و حافظان در خطابه، مشاوره و راهنمای قرآنی مهارت کافی ندارند و این فقدان مهارت را می‌توان با برگزاری دوره‌های آموزشی جبران کرد. جوانان قرآنی باید به مبانی خودسازی توجه کرده و مهارت مخاطب‌شناسی را در خود پرورش دهند.

صابری‌نسب در بخش پایانی سخنان خود با بیان اینکه زیرساخت‌های توسعه و ترویج فرهنگ قرآنی در جامعه وجود دارد و مسئولان باید به مؤلفه‌های تعریف شده دقت کنند، ادامه داد: ایجاد اتحاد بین جامعه قرآنی از اهمیت بسیاری برخوردار است و متأسفانه در طول این سال‌ها نتوانستیم انجمن قرآنی 5 هزار نفری در استان به مرکزیت اراک داشته باشیم تا بتوانیم برنامه‌ها را بهتر پیش بریم. برگزاری جلسات و کرسی‌های تلاوت در مساجد خوب است، اما کافی نیست، مسئولان برای اجرای فعالیت‌های قرآنی در مساجد قالب تعریف کرده و هدفمند پیش روند تا منتج به مهارت‌آفرینی شود.