مدارس قرآنی؛ پنجره‌ای رو به کشف ناشناخته‌های حفظ

نام مدارس قرآنی از ابتدای دهه 90 به گوش رسید. از همان تاریخ برخی مدارس علاوه بر آموزش دروس به آموزش قرآن نیز می‌پرداختند، اما موفقیت‌های مورد انتظار را کسب نکرده و با انتقادهایی در نحوه آموزش از سوی اساتید قرآن روبه‌رو شدند. برخی از این مدارس رویکرد خود را تغییر داده و به مدارس عادی تبدیل شدند، اما برخی مدارس بار دیگر با هدف دیگری همچون تربیت حفظ قرآن وارد میدان شده که از آن جمله می‌توان به مدرسه قرآنی بقیة‌الله(عج) اراک با مدیریت ابوالفضل صفری، حافظ کل قرآن اشاره کرد. این مدرسه قرآنی در مسیر حفظ به موفقیت‌های چشمگیری رسیده و طرحی نو در آموزش قرآن ایجاد کرده است که گوشه‌ای از فعالیت این مدرسه منتشر می‌شود.

ابوالفضل صفری، حافظ کل قرآن و مدیر مدرسه ابتدایی بقیة‌الله(عج) اراک، در خصوص فعالیت‌های قرآنی انجام شده در این مدرسه قرآنی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از استان مرکزی گفت: دبستان قرآن بقیة‌الله(عج) با 440 دانش‌آموز با 18 کلاس درسی تنها مدرسه قرآنی ابتدایی پسرانه ناحیه یک اراک است. فعالیت‌های این مدرسه همچون سایر مدارس در دو حوزه آموزشی و پرورشی دنبال می‌شود.

بیشتر ببینید:

• یک روز تحصیلی در دبستان قرآنی بقیةالله(عج) اراک

وی در تشریح فعالیت‌های قرآنی این مدرسه اظهار کرد: مقام معظم رهبری در سال 90 فرمایشی در رابطه با تربیت 10 میلیون حافظ داشتند. بنده از دو سال قبل که مدیریت این مدرسه را برعهده گرفتم، سعی کردم مطالبه و درخواست ایشان را به سهم خود جامه عمل پوشانده و مدرسه را به مدرسه‌ای قرآنی تبدیل کنم. از همان سال طرح حفظ قرآن کریم ویژه تمام دانش‌آموزان در دستور کار قرار گرفت.

صفری اجرای طرح یاد شده در این مدرسه را طرحی خودجوش با برنامه‌ریزی شخصی دانست و اضافه کرد: پس از برنامه‌ریزی و اتخاذ تدابیر لازم در این حوزه، کار آغاز شد. آموزگاران ما در این طرح وظیفه مربیگری حفظ را طبق برنامه و آموزش‌های از پیش تعیین شده برعهده دارند. این آموزگاران آموزش‌های دیده شده را در کلاس درس ارائه می‌دهند.

این حافظ کل ادامه داد: قبل‌تر آموزش قرآن دو روز در هفته و فقط روخوانی و روان‌خوانی تدریس می‌شد، اما از دو سال قبل تا امروز آموزش‌ها روزانه است و هر روز زنگ‌های اول این مدرسه به حفظ اختصاص دارد. در‌واقع دانش‌آموزان مدرسه ما از سایر دانش‌آموزان یک ساعت بیشتر در مدرسه حضور دارند. شاید چندین سال قبل کسی فکر نمی‌کرد درسی به نام حفظ قرآن گنجانده شود، اما امروز برنامه کلاسی مدرسه ما به حفظ این مصحف شریف اختصاص دارد. فعالیت‌های قرآنی این مدرسه برای 13 مدرسه قرآنی استان الگوست و امروز در تمام این مدارس کار حفظ صورت می‌گیرد.

وی بیان کرد: این طرح در حال ارائه به وزارت آموزش و پرورش است و قرار شد طرح از سوی وزارتخانه به کشور ارائه شود. البته مدارس قرآنی در سه استان مرکزی، قم و یزد فعال هستند؛ از این‌رو با اجرای موفقیت‌آمیز طرح در مدرسه می‌توان گفت مدرسه بقیة‌الله(عج) در سطح کشور حرف برای گفتن دارد. تا چند سال قبل ادارات و سازمان‌هایی همچون ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی یا اوقاف متولی کار قرآنی بودند، اما با آغاز شدن این طرح می‌توان ادعا کرد آموزش و پرورش نیز متصدی تربیت حافظ قرآن شده است. با عنایت خدا طرح در این دو سال بسیار موفق عمل کرد. تا پایان سال 300 دانش‌آموز جزء 30 کلام وحی را حفظ خواهند شد که جشن این مراسم نیز برگزار خواهد شد.

اجرای طرح حفظ در مدارس سنگین نیست

صفری به مشکلات ابتدای کار اشاره و تصریح کرد: در ابتدای شروع کار با مقاومت‌هایی از سمت اولیا و مجموعه داشتیم، اما با گذشت فقط دو سال کار به‌گونه‌ای پیش می‌رود که خانواده‌ها در این مسیر با ما بسیار همراه بوده و از طرح استقبال خوبی می‌کنند، چراکه اجرای طرح به هیچ عنوان طرح سنگینی نیست که دانش‌آموز ما از قرآن و کار حفظ دلسرد و دلزده شود. دانش‌آموز پایه اول فقط روزی یک آیه و پایه‌های دوم تا ششم نیز روزی دو آیه از جزء 30 را حفظ می‌کند. امتیاز این طرح قابل انجام بودن، استمرار و تداوم آن است. درواقع در صدر فعالیت‌های پرورشی کار حفظ قرآن پیگیری می‌شود.

وی افزود: دانش‌آموز ما در ساعت اول روزی یک یا دو آیه با آموزگار حفظ می‌کند. از ساعت دوم تا ساعت آخر نیز دانش‌آموز پنج دقیقه اول به محض ورود معلم، آیه آموزش دیده را تلاوت می‌کند. در منزل نیز این پیگیری‌ها ادامه دارد و از والدین خواسته‌ایم حفظ با فرزند خود کار نکنند تا خسته نشود فقط مطالبات مدرسه بار دیگر بازگو شود تا این تکرار ملکه ذهن شود.

صفری پرداختن به موضوع حفظ قرآن را کاری پرحجم دانست و اضافه کرد: فعالیت ما در مدارس قرآنی ریل‌گذاری است و دانش‌آموز اجباری به آموختن عربی ندارد. پس از ایجاد علاقه و انگیزه اقدامات در حوزه آموزش تجوید، صوت و لحن بیان خواهد شد. در حال حاضر خیلی زود است که این قواعد را آموزش داد. در کنار مباحث حفظی از آموزش مفاهیم غافل نشده‌ایم.

مدیر مدرسه قرآنی بقیة‌الله(عج) اراک در پاسخ به این پرسش که عدم آشنایی با قواعد قرآن دانش‌آموزان را از حضور در مسابقات قرآن بازمی‌دارد، اظهار کرد: در بخشی از برنامه این آموزش لحاظ شده است. در ادامه تمرین‌ها از دانش‌آموزان خواسته می‌شود که به ترتیل عربی همان سوره گوش دهد. گوش دادن این تلاوت‌ها در منزل باعث می‌شود که به خودی خود دانش‌آموز نکات قواعدی را نیز آموزش می‌بیند. به‌دلیل اینکه کار آموزگار محور است نمی‌توان به معلم فشار آورد، چراکه شاید معلم توانایی و مهارت عربی‌خوانی نداشته باشد، اما آموزش‌ها ویژه آموزگاران آغاز شده تا این افراد بتوانند قرآن را عربی‌تر و فصیح‌تر تلاوت کنند و دانش‌آموز نیز به دنبال آن عربی تکرار کند.

برگزاری دوره‌های توانمندسازی ویژه معلمان

وی از برگزاری دوره‌های توانمندسازی ویژه معلمان خبر داد و گفت: دوره‌های توانمندسازی نیز از قبل در آموزش و پرورش مرسوم بوده است و اجرای طرح نیز در طول سال ادامه دارد. در جلسه شورای معلمان موضوع حفظ یکی از اولویت‌های اصلی است، اما این به آن معنا نیست که ما از سایر وظایف و تکالیف غافلیم. چون اختصاصاً ما در مورد فعالیت‌های قرآنی صحبت می‌کنیم؛ از این‌رو فقط فعالیت‌ها در این بخش تشریح می‌شود. اگر قرار باشد به موضوع حفظ پرداخته شود باید تمام فضای مدرسه به این سمت پیش رود. کار در مدرسه ما با بهترین شیوه و کیفیت پیش می‌رود. آموزگاران ما بهترین آموزگاران ناحیه هستند و امروز به بهترین مربیان قرآن تبدیل شدند.

صفری در رابطه با توسعه و رونق هرچه بیشتر و بهتر مدارس قرآنی در استان و کشور اظهار کرد: مدارس قرآنی، مدارس نوظهور و نوپایی هستند و فقط سه استان مرکزی، قم و یزد از این امتیاز برخوردارند و استان مرکزی بین آنان فعال‌ترین است. امکانات در اختیار ما مطلوب است. مدارس قرآنی دارای امتیازاتی همچون انتخاب معلم با توجه به ظرفیت و توانشان از هر جای استان، پذیرش دانش‌آموز بدون محدوده شهری و برگزاری آزمون ورودی است که سایر مدارس این شاخصه‌ها را ندارند.

وی افزود: در بحث‌های مالی نیز با موافقت دکتر مولوی، رئیس ناحیه وقت که امروز در سمت مدیرکلی قرار گرفتند با طرح‌های ما همکاری لازم صورت می‌گیرد. دانش‌آموزان برای ادامه حرکت در مسیر قرآن نیاز به انگیزه و تشویق دارند. ما پس از حفظ هر سوره یا چند سوره کوچک برای آنان هدیه یا اردوی دسته جمعی در نظر می‌گیریم. تمام حافظانی که در این مسیر قرار دارند و موفق به حفظ کل شدند تشویق را مهم‌ترین عامل ایجاد انگیزه می‌دانند. فعالیت در این مسیر مستلزم هزینه است. می‌دانیم مجموعه و وزارتخانه با مشکلات بودجه‌ای مواجه هستند، لذا امسال این اجازه داده شد تا از اولیا برای تشویق مشارکت بیشتری بگیریم. با عنایت خدا و توجه اداره آموزش و پرورش شرایط برای پیشرفت طرح حفظ قرآن، مباحث مالی و عمرانی فراهم است.

حضور خیرین در حمایت از فعالیت‌های قرآنی مدارس چشمگیر نیست

صفری در خصوص استفاده از ظرفیت خیرین نیز گفت: خیرین بیشتر در ساخت مدارس مشارکت داشته و در این حوزه بسیار خوب عمل می‌کنند، اما مشارکت چشمگیری در فعالیت‌های قرآنی ندارند و این مهم ضعفی است که باید برطرف شود. حتی در حوزه عمرانی نیز به سختی وارد می‌شوند. فعالیت‌های قرآنی در مدارس با توجه به حجم گسترده کودکان و نوجوانان از اهمیت بسیار برخوردار است و می‌طلبد که خیرین در این حوزه ورود جدی‌تری داشته باشند. سازمان‌ها و ارگان‌ها در خیلی از موارد همراه آموزش و پرورش نیستند. در زمان انتصاب‌ها مدیران خود را در فعالیت‌های آموزش و پرورش سهیم می‌دانند، اما بعد از مدتی سخنان به دست فراموشی سپرده می‌شود. تمام سازمان‌ها باید کنار این مجموعه آموزشی باشند. مدارس تنها هستند و آموزش و پرورش نیز برای تأمین نیاز مدارس بودجه محدودی دارد. در سطح استان دو هزار مدرسه وجود دارد و شایسته است نهادها یاری‌گر باشند، اما کمکی وجود ندارد. برخی از دستگاه‌ها نیز همچون اتوبوسرانی ما را در برگزاری اردوها هرچند با دریافت هزینه کمک می‌کند.

وی آموزش و پرورش را یکی از مجموعه‌های مهم در عرصه بین‌المللی دانست و ضرورت توجه حداکثری به این مجوعه را متذکر شد و اظهار کرد: تمام مشکلاتی که در آینده ایجاد خواهد شد به‌دلیل عدم تربیت صحیح دانش‌آموزان امروز در مدارس است. مدارس ظرفیت دارند تا سرنوشت دانش‌آموز یا دانش‌آموزان را تغییر داده و آنان را در مسیر تحول‌آفرینی هدایت کند.

صفری همچنین به پیش‌بینی برنامه‌ها ویژه خانواده دانش‌آموزان اشاره کرد و ادامه داد: آموزش و ارتقای سطح توانمندی و مهارت اولیا از جمله برنامه‌هایی است که وجود دارد. سال گذشته از اساتید قرآنی همچون استاد مختاری برای برخی جلسات با محوریت تربیت اسلامی فرزندان استفاده شد. امسال نیز این برنامه‌ها در زمینه‌های قرآنی و تربیتی به قوت خود باقی است.

وی در مورد طرح تربیت 10 میلیون حافظ قرآن، نیز گفت: باید توجه در حوزه تعلیم و تربیت، آموزش قرآن و فرهنگ‌سازی در بهترین حالت خود صورت گیرد. بخش بسیاری از بودجه‌ها و تمرکزها به سمت آموزش و پرورش معطوف باشد، چراکه این مجموعه جامعه هدف آماده دارد. از دو سال قبل تاکنون 300 دانش‌آموز حافظ جزء 30 کلام وحی در مدرسه ما تربیت شده است و از این تعداد حداقل 280 نفر در مدرسه تربیت شدند. کدامیک از نهادها و ادارات دارای چنین ظرفیتی هستند؟ بهتر است بودجه و تمرکز روی حفظ قرآن به سمت آموزش و پرورش سوق پیدا کند.  

10درصد دانش‌آموزان هر مدرسه به فعالیت‌های قرآنی علاقه دارند

صفری ادامه داد: شایسته است هر مدرسه یک کلاس طرح ویژه حفظ قرآن داشته باشد و اگر این طرح حمایت شود شاهد اتفاقات بسیار خوبی در حوزه حفظ و جریان‌سازی خواهیم شد. اکثر سازمان‌ها فقط به مسابقات اکتفا کردند و تقریباً آموزشی وجود ندارد. به‌طور متوسط 10 درصد دانش‌آموزان مدارس عادی به فعالیت‌های قرآنی علاقه داشته و استعداد کافی برای آموزش نیز وجود دارد. استفاده از این ظرفیت می‌تواند در طول سال طرح بزرگ و قابل توجهی باشد. در اجرای طرح تربیت حافظ آموزش و پرورش باید در رأس هرم باشد، اما در حال حاضر این مجموعه در رده‌های آخر قرار دارد، چراکه برخی دوستان از ظرفیت اقدامات مطلوب در مدارس مطلع نیستند. البته شاید ما نیز در معرفی این ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها کوتاهی کرده‌ایم.

وی با بیان اینکه در استان 14 مدرسه ابتدایی قرآنی فعال هستند و اصل آموزش حفظ باید از مدارس ابتدایی آغاز شود، ادامه داد: در متوسطه اول ناحیه یک و دو اراک مدارس قرآنی وجود دارد و گمان نمی‌کنم شهرستان‌ها این ظرفیت را داشته باشند. توسعه مدارس قرآنی در متوسطه باعث می‌شود که دانش‌آموز در ابتدایی متوقف نمی‌شود. فضای کشور باید فضای آموزش به حفظ برود سایر مدارس را حتی در سطح یک کلاس قرآنی کنیم

صفری اضافه کرد: در ادامه کار قرآنی در مدارس از فعالیت قرآنی در دانشگاه‌ها نیز نباید غافل شد. فعالیت قرآنی فقط محدود به دانشجویان الهیات و علوم قرآنی نیست، بلکه دانشگاه‌ها همچون دانشگاه‌های پزشکی، علوم پایه و... بخشی را برای فعالیت‌های قرآنی ویژه حفظ داشته باشند. بسیاری از کشورها همچون کشورهای آفریقایی به سمت حفظ رفتند، چراکه به نسخه شفابخش بودن این کلام الهی پی بردند. با ورود افراد به حوزه قرآن بسیاری از مشکلات اخلاقی برطرف خواهد شد. مهم داشتن مدرسه قرآنی نیست، مهم داشتن دانش‌آموزی قرآنی است و باید در مدارس عادی دانش‌آموز قرآنی تربیت کنیم.

12 سال تدریس در مدارس قرآنی

خانم رجبی، آموزگار پایه دوم با 18 سال سابقه کار در آموزش و پرورش نیز به خبرنگار ایکنا گفت: در طول این 18 سال، 12 سال خدمت را در مدارس قرآنی فعال بودم. نحوه کار به این صورت است که هر روز ساعت اول دو آیه از قرآن را برای دانش‌آموزان بخش‌خوانی می‌کنم تا بچه‌ها با شیوه درست خواندن آیات آشنا شوند؛ پس از آن نیز به‌صورت گروهی، ردیفی و دسته‌جمعی می‌خوانند. آموزش ما سه بار تکرار است تا در ذهن بماند. برخی از دانش‌آموزان که حافظه بهتری دارند همان موقع حفظ می‌شوند، اما برخی دیگر نیاز است در منازل نیز تمرین کنند.

وی با اشاره به ارتباط مستمر و قوی آموزگاران این مدرسه با خانواده‌ها افزود: آموزش قرآن هم به‌صورت مجازی و هم به‌صورت حضوری در مدارس انجام می‌شود. اگر دانش‌آموزی در مدرسه نتواند آیات را حفظ کند ادامه تمرین‌ها در فضای مجازی شاد انجام می‌شود. سعی داریم با برقراری ارتباط مستمر خانواده‌ها در جریان عملکرد قرآنی فرزندان خود قرار گیرند.

رجبی به علاقه خانواده‌ها به فراگیری آموزش قرآن فرزندانشان اشاره کرد و ادامه داد: والدین برای ثبت‌نام فرزندان خود در این مدرسه علاقه بسیار دارند و از آنجایی که امکان ثبت‌نام برای تمام دانش‌آموزان وجود ندارد آزمون ورودی برگزار می‌شود. امسال چند دانش‌آموز جدیدالورود داشتیم که باید خود را به سطح سایر دانش‌آموزان برسانند تا بتوانند ادامه حفظ را همراه با کلاس ادامه دهند.

برخورداری مدارس قرآنی از محیطی سالم

این آموزگار مدرسه قرآنی محیط این مدارس را محیطی سالم، مذهبی و قرآنی دانست و اظهار کرد: 15 سال قبل دانش‌آموزان بنده امروز دانشجویان موفقی هستند که در رشته‌های پزشکی، مهندسی و... در حال تحصیل هستند. حفظ روی حافظه کودکان و نوجوانان اثرات بسیار مثبت دارد و باعث می‌شود دانش‌آموزان دیروز، افراد موفق امروز باشند. این اثرات مثبت باید به سمع و نظر همه والدین برسد. البته آموزگاران و مربیان دقت کنند که در طی مسیر سخت‌گیر نباشند تا موجب دلزدگی و دلسردی نشود.

رجبی اضافه کرد: کلاس‌های قرآن از شادی و نشاط خاصی برخوردارند تا کودکان دانش‌آموز خسته نشوند. آموزش‌ها باید به دور از هرگونه فشار و سخت‌گیری باشد. پیشرفت دانش‌آموزان با تشویق و جایزه همراه است، چراکه این نونهالان باید انگیزه کافی برای ادامه مسیر را داشته باشند. مهم‌ترین ویژگی حفظ علاوه بر ابعاد معنوی و روحانی، بعد تقویت حافظه است و باعث می‌شود حافظان موفق‌تر از سایرین باشند.

وی در ادامه ضرورت توجه و انگیزه‌بخشی به آموزگاران فعال در مدارس قرآنی را نیز مورد تأکید قرار داد و افزود: بسیاری از معلمان فعال در مدارس قرآنی به‌دلیل حجم بالای کار ماندگار نمی‌شوند و به این علت از معلمانی استفاده می‌شود که علاوه بر توانایی، مهارت کافی در حرفه آموزگاری مهارت و علاقه فعالیت در حوزه قرآن را نیز داشته باشد. کار آموزش به نوبه خود سخت است و در کنار آموزش دروس، آموزش قرآن نیز به آن اضافه می‌شود. در مدارس عادی کار قرآن به این شکل پیش نمی‌رود و حتی برخی از دانش‌آموزان پایه پنجم و ششم توان روخوانی ندارند.

ضرورت آموزش تخصصی قرآن به آموزگاران

رجبی آموزش تخصصی آموزگاران مدارس قرآنی را خواستار شد و ادامه داد: بنده از سوی یکی از مؤسسات قرآن برای آموزش تخصصی اقدام کردم و توانستم بر مهارت و توان خود بیفزایم. انتظار آموزگاران مدارس قرآنی دیده شدن است. معلمان این مدارس قرآنی کاری مضاعف بر سایر معلمان انحام می‌دهند و باید از این جهت مورد تشویق قرار گیرند. وجود جنبه‌های تشویقی هم برای معلمان و هم دانش‌آموزان باعث دلگرمی است.

وی با بیان اینکه دانش‌آموزان پایه‌های اول و دوم باید با بازی‌های قرآنی به حفظ علاقه‌مند می‌شوند به تشریح نحوه فعالیت خود پرداخت و اظهار کرد: به‌طور مثال دانش‌آموزان سوره مبارکه «ناس» که انسان را به کار خوب تشویق می‌کند را حفظ کرده و در عمل از آنان می‌خواهیم عملی خوب و درست را انجام داده و عکس آن کار همچون کمک در منزل، بوسیدن دست پدر و مادر، محافظت از طبیعت و... را برای ما ارسال کند. برای هر سوره متناسب با معنا و مفهوم آنکه از قبل آموزش دیده‌ایم برنامه‌های عملی تعریف می‌کنیم.

رجبی افزود: مسئولان برای افزایش تعداد مدارس قرآنی در سطح استان‌ها و شهرستان‌ها پیگیر باشند، چراکه این مدارس می‌توانند در اشاعه فرهنگ قرآنی بسیار راهگشا باشند. از سوی دیگر خانواده‌ها برای فراگیر شدن فعاایت‌های قرآنی و مذهبی توجیه و آشنا به آثار و برکات آن باشند. به‌طور مثال ثابت شده وضو گرفتن باعث می‌شود اضطراب از طریق چاکراها از بدن خارج و فرد به آرامش برسد. آثار آداب دینی باید برای مردم ملموس شود تا بتوان آنان را به اقامه مبانی و اعقادی تشویق کرد. از طرف دیگر تشویق کودکان و نوجوانان در مقابل کارهای خوب و پسندیده را نباید فراموش کرد.

ورزش؛ یکی از ابزارهای تشویق به حفظ

حدیث قاسمی، آموزگار کلاس پنجم و کارشناس ارشد روانشناسی، در پاسخ به سؤالات خبرنگار ایکنا گفت: با توجه به اینکه مدیریت مدرسه برعهده آقای صفری، حافظ کل قرآن کریم است؛ از این‌رو به تمام ابعاد حفظ اشراف کامل دارند و برنامه‌ریزی جهت انجام کار حفظ از سوی خود مدیر انجام می‌شود. در حال حاضر تمرکز روی جزء سی‌ام کلام وحی است و در ادامه وارد جزء بیست‌و‌نهم خواهیم شد.

وی ادامه داد: هماهنگی و نظارت بر عملکرد آموزگاران و معلمان برعهده معاون مدرسه است و وی فعالیت‌های صورت گرفته را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. معلمان نیز عهده‌دار کار اجرایی هستند. دانش‌آموزان هر روز حفظ جدید را در آموزش دیده و حفظ می‌کنند. به‌طور طبیعی دانش‌آموزان نیاز ندارند در مدرسه کار حفظ داشته باشند، مگر مرور و تمرین برای تثبیت، تا این آیات از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت منتقل شود.

قاسمی ورزش را یکی از ابزارهای تشویق برای آموزش و تثبیت آیات بیان کرد و افزود: با توجه به اینکه ما در مدرسه پسرانه هستیم، از فوتبال استفاده می‌کنیم. به این شکل که برای گل‌زنی چند مانع در نظر می‌گیریم و دانش‌آموزان برای پشت سر گذاردن هر مانع آیه‌ای را تلاوت می‌کنند. انجام این روش حافظه کلامی آنان را نیز تقویت می‌کند. این روش برای محصلان بسیار جذاب است، به‌حدی که حتی حاضر هستند از زنگ ورزش که با معلمی غیر از معلم خودشان است صرف‌نظر کرده و این مسابقه را با آموزگار خود انجام دهند.

وی گفت: برای پایه‌های پایین‌تر این روش با بادکنک انجام می‌شود. به روشی که آیه‌ای را تلاوت کرده و بادکنک را به نفر بعدی می‌دهد، در این زمان موسیقی متناسب هم پخش می‌کنیم و اگر آهنگ قطع شده و فرد نتواند آیه را تلاوت کند از دور مسابقه حذف می‌شود. سعی ما بر تثبیت آیات است و برنده و بازنده نداریم. سعی ما این است که دانش‌آموزان از فرایند لذت ببرند و این فضاسازی به ایجاد انگیزه بیشتر کمک می‌کند.

خانواده؛ رکن اصلی توسعه فرهنگ قرآنی

قاسمی در خصوص خانواده و نقش آنان در توسعه فرهنگ قرآنی اظهار کرد: خانواده اولین نهاد اجتماعی و کانونی برای رشد افراد است. بنده به‌عنوان معلم بیان می‌کنم اولین و مهم‌ترین کانون برای تربیت افراد خانواده است، چراکه مدت زمان بیشتری را افراد در خانه سپری می‌کنند. اگر خانواده به قرآن اهمیت ندهد، هدایت دانش‌آموزان به این سمت بسیار سخت است، اما اگر خانواده اهمیت داده و خود پیگیر باشند و ایجاد انگیزه کنند، بدون تردید کار ما نیز راحت است و می‌توان در این مسیر گام‌های بلندی برداشت. البته والدین دانش‌آموزان مدارس قرآنی با این قوانین آشنا بوده و شرایط را پذیرفتند.

وی بیان کرد: خانواده‌ها یکی از مشوقان اصلی دانش‌آموزان برای پیگیری مباحث حفظ هستند و این موضوع را نیز منتقل می‌کنند. بیشتر والدین از اینکه فرزندانشان در مسیر قرآن و بیان نکات مفاهیمی این مصحف شریف هستند ابراز خرسندی می‌کنند. هیچ خانواده‌ای برای داشتن فرزندی با تربیت دینی مخالف نیست. تمام خانواده‌های این مدرسه به نوعی با آموزش قرآن موافقند و اگر دانش‌آموزی جدید وارد مدرسه شود از فضای حاکم تأثیرپذیری دارد.

قاسمی با بیان اینکه دانش‌آموزان مدارس قرآنی از نظر آموزشی و هم از نظر تربیتی از دانش‌آموزان سایر مدارس پیش‌تر هستند، اضافه کرد: ایجاد شور و شوق بین محصلان از ویژگی‌های تمام مدارس است و این ویژگی در مدارس قرآنی حاکم است. دو نوع انگیزه درونی و بیرونی زمینه رشد و تعالی انسان را مهیا می‌کند. انگیزه دانش‌آموزان برای ارتقا، انگیزه بیرونی است و افراد نیاز دارند در خانواده و مدرسه تشویق شود. با توجه به اینکه دانش‌آموزان ابتدایی به‌دلیل سن کم فاقد انگیزه‌های درونی هستند باید مشوق‌ها و محرک‌های بیرونی برایشان تعریف کرد تا زمینه‌ساز پیشرفت شود.

انگیزه درونی مستلزم تقویت انگیزه بیرونی است

وی ادامه داد: اگر انگیزه درونی ایجاد شود بچه‌ها بدون تشویق نیز مسیر خود را ادامه خواهند داد، اما برای دانش‌آموزان ابتدایی دور از انتظار است که انگیزه درونی داشته باشد و خودجوش و با علاقه در این مسیر گام بردارد. البته استثناهایی وجود دارد، اما اغلب بچه‌ها فاقد انگیزه‌های درونی هستند. برای اقامه نماز نیز ما با برآورده کردن انگیزه بیرونی سعی در شکل‌گیری انگیزه درونی داریم. در این مسیر نیز اقداماتی صورت گرفته است تا این انگیزه تقویت شود.

قاسمی در بخشی از سخنان خود به اجرای طرح تربیت 10 میلیون حافظ نیز پرداخت و اظهار کرد: مدارس در راستای تحقق این فرمایش مقام معظم رهبری جایگاه بسیار ارزشی دارند. مهم‌ترین کار در این حوزه استعدادیابی است. ما مکلف هستیم تا دانش‌آموزان مستعد را شناسایی و مسیر آموزش تخصصی و فراتر از مدرسه را در مؤسسات فراهم آوریم. تکلیف ما این است تا والدین این دانش‌آموزان را از استعداد قرآنی فرزند خویش آگاه کنیم.

این آموزگار پایه پنجم معلمان را از عناصر مهم انگیزه‌بخشی و ایجاد علاقه بین دانش‌آموزان دانست و اضافه کرد: اگر خانواده همراهی لازم را داشته و از فضای قرآنی دور نباشند می‌توان در ایجاد محصلان بسیار خوب عمل کرد. در مدارس عادی حتی اگر یک دانش‌آموز استعدادیابی و تربیت شود، بدون تردید به طرح تربیت 10 میلیون حافظ قرآن خواهیم رسید. تجربه معلمی بنده گواهی می‌دهد که در هر کلاس یک نفر مستعد حفظ وجود دارد و اگر خانواده دانش‌آموز همراه باشند اتفاقات بسیر خوشایندی در این حوزه خواهیم داشت.

جشنواره حفظ یکی از برنامه‌های ارزیابی دانش‌آموزان است که در مدارس قرآنی انجام می‌شود. در این رابطه با سمیرا کاظمی، مربی و داور تجوید مسابقات قرآن گفت‌و‌گویی انجام شده است که باهم می‌خوانیم.

راهکارهای موفق بودن مدارس قرآنی به اشتراک گذاشته شود

سمیرا کاظمی، داور این جشنواره قرآنی گفت: مدیریت این مدرسه از سوی استاد صفری به پیشرفت فعالیت‌های قرآنی به‌ویژه حفظ منتج شده است. خوشختانه وجود این استاد حفظ باعث شده است تا دانش‌آموزان از نظر تجوید و صوت و لحن قوی تربیت شده و خوب پیش روند. امسال سومین سالی است که دانش‌آموزان کار حفظ را انجام می‌دهند و امسال از رشد بهتری نسبت به سال‌های قبل برخوردارند.

کاظمی جشنواره حفظ در مدارس قرآنی را ایده‌ای نو و قابل تحسین دانست و اظهار کرد: مدارس قرآنی در سال‌های قبل فقط به انجام فعالیت‌های قرآنی را در دستور کار داشتند و حفظ را به‌صورت تخصصی دنبال نمی‌کردند. وجود مدیران قرآنی در این مدارس به تربیت حافظان قرآن منتج خواهد شد. امسال بچه‌ها بسیار قوی‌تر از سال‌های قبل ظاهر شدند و این امر جای خرسندی دارد.

وی اجرای طرح‌های موفق قرآنی در مدارس را مورد اهمیت توصیف کرد و گفت: مدیران مدارس قرآنی دخترانه و پسرانه با یکدیگر در ارتباط بوده و راه‌های موفق بودن را در جلساتی که برگزار می‌شود به یکدیگر پیشنهاد می‌دهند. تسری راهکارها به مدارس باعث می‌شود تا در آینده شاهد رشد فعالیت‌های قرآنی در مدارس قرآنی و افزایش تعداد این مدارس در استان و کشور باشیم.

مدرسه قرآنی بقیة‌الله(عج) اراک یکی از موفق‌ترین مدارس قرآنی استان مرکزی و کشور است که توانسته با ایجاد طرحی خلاقانه در رشته حفظ به نتایج قابل قبولی دست یابد. طرح تربیت 10 میلیون حافظ قرآن دور از دسترس و انتظار نیست و با کمی برنامه‌ریزی و داشتن ایده‌های خلاقانه و جذاب می‌توان به آن دست یافت.