مساجد؛ قلب تپنده جوامع اسلامی

حجت‌الاسلام جعفر رحیمی به مناسبت روز جهانی مسجد(۳۰ مرداد) در گفت‌وگو با ایکنا از استان مرکزی، با اشاره به آیه ۱۸ سوره توبه «إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَی الزَّکاةَ وَ لَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللَّهَ فَعَسی‏ أُولئِکَ أَنْ یَکُونُوا مِنَ الْمُهْتَدینَ» اظهار کرد: قرآن کریم ویژگی‌های آبادکنندگان مساجد را ایمان به خدا و روز قیامت، برپایی نماز، پرداخت زکات و ترس از غیر خدا نداشتن، عنوان کرده است. 

وی افزود: ایمان به روز رستاخیز آثار تربیتی عمیقی دارد و انسان را به سوی هدف مقدس الهی هدایت می‌کند. این ایمان، افراد را از گناه بازمی‌دارد و به انجام کارهای خیر و نیک تشویق می‌کند. 

به گفته رحیمی، هرچه ایمان به آخرت در انسان قوی‌تر باشد، احتمال ارتکاب گناه کاهش می‌یابد و انگیزه برای خیرات افزایش می‌یابد. 

امام جمعه ساوه با تأکید بر اهمیت نماز به‌عنوان رمز ارتباط انسان با خداوند، گفت: فلسفه اصلی بنای مساجد، عبادت و پرستش خداست. کسی که نماز را با رعایت حدود و مقررات آن به‌جا نیاورد، صلاحیت لازم برای بنای مسجد را ندارد. در روایات اسلامی نیز بارها تأکید شده که هدف اصلی مساجد، ایجاد فضایی برای عبادت و تقویت پیوند با خداوند است. 

حجت‌الاسلام رحیمی همچنین به اهمیت زکات اشاره کرد و گفت: بانیان مساجد باید با پرداخت زکات و توجه به نیازمندان، پیوند خود را با مستمندان جامعه محکم کنند و روحیه انفاق و همدلی را در جامعه تقویت کنند. 

وی در ادامه به کارکردهای چندگانه مساجد در صدر اسلام پرداخت و گفت: مساجد در آن دوران تنها مکانی برای عبادت نبودند، بلکه مرکزی برای آموزش معارف اسلامی، احکام دینی و حتی سوادآموزی بودند. به نقل از تاریخ‌نگاران، تا آغاز قرن چهارم هجری، مساجد نقش مدارس را ایفا می‌کردند و بسیاری از علما و دانشمندان برجسته از حلقه‌های تدریس در مساجد پرورش یافتند.

وی افزود: در آن زمان، آموزش خواندن و نوشتن و دیگر علوم دینی و علمی نیز در مساجد انجام می‌شد و این مکان‌ها به‌عنوان پایگاه‌های تربیتی و فرهنگی، نقش بی‌بدیلی داشتند. 

امام جمعه ساوه همچنین به نقش قضایی و سیاسی مساجد در صدر اسلام اشاره کرد و گفت: مساجد در زمان پیامبر اکرم(ص) به‌عنوان مراکز رسیدگی به امور قضایی عمل می‌کردند و عملا یک دادگستری تمام‌عیار بودند. مردم برای دادخواهی به مساجد مراجعه می‌کردند و پیامبر(ص) در این مکان‌ها به حل‌وفصل دعاوی می‌پرداختند. 

وی افزود: مساجد همچنین در ایجاد عدالت اجتماعی و مبارزه با نظام‌های طبقاتی و اخلاق اشرافی‌گری نقش کلیدی داشتند. این مکان‌ها با گردهم آوردن اقشار مختلف جامعه، روحیه برابری و همدلی را تقویت می‌کردند. 

امام جمعه ساوه با اشاره به کارکرد سیاسی مساجد، اظهار کرد: در صدر اسلام، مساجد به‌عنوان نهادهای سیاسی رسمی شناخته می‌شدند و بسیاری از تصمیم‌گیری‌های مهم جامعه اسلامی در این مکان‌ها انجام می‌گرفت. 

وی تأکید کرد: این نقش چندگانه مساجد، از عبادت و آموزش گرفته تا قضاوت و سیاست، نشان‌دهنده جایگاه بی‌نظیر آنها در تمدن اسلامی است. مساجد همچنان می‌توانند به‌عنوان مراکز فرهنگی، تربیتی و اجتماعی، نقش محوری در جوامع اسلامی ایفا کنند. 

وی از آحاد جامعه دعوت کرد تا با حضور فعال در مساجد و مشارکت در برنامه‌های دینی و اجتماعی آنها، به احیای این کارکردهای ارزشمند کمک کنند و مساجد را به پایگاه‌هایی برای ترویج ایمان، اخلاق و عدالت تبدیل کنند.