رشد توفیقات قرآنی نسبت به پیشرفت تکنولوژی چشم‌گیر نیست

مهدی خان‌آبادی، مربی قرآن و مدیر خانه قرآن امام هادی(ع) اراک، در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی، مهم‌ترین ابزار ترویج و تبلیغ قرآن در دهه‌های قبل را جلسات خانگی، برپایی کرسی‌های تلاوت و جلسات آموزشی در مساجد دانست و ادامه داد: پس از پیروزی انقلاب فعالیت‌های قرآنی رنگ و بویی دیگر به خود گرفت و فعالان این حوزه با قدرت در بخش‌های مختلف وارد شده و توانستند نوجوانان و جوانان بسیاری را جذب کنند.

وی اضافه شدن شبکه قرآن به سایر شبکه‌های سیما را یکی از اتفاقات مبارک در صدا‌و‌سیما مطرح کرد و افزود: تولید برنامه‌های مختلف از سوی این شبکه باعث شد که افراد جذب این شبکه شوند. البته قبل از تأسیس این شبکه، برنامه‌ای تحت عنوان «سیمای قرآن» با حضور استاد عباس سلیمی تولید و مورد استقبال علاقه‌مندان قرار گرفت.

بیشتر بخوانید:

• دچار مبالغه‌گویی در تبلیغ آموزه‌های قرآنی نشویم
• مسابقات قرآن رنگ تشریفات به خود گرفته است
• بهترین شیوه تبلیغ قرآن اصلاح عملکرد مسئولان است

خان‌آبادی اضافه کرد: اینکه رویدادها و اتفاقات انجام شد چه میزان موفقیت و اثرگذار بوده است باید از طرف افرادی که دو دوره قبل و پس از انقلاب را درک کرده است بیان شود و افرادی همچون بنده به دلیل عدم درک سال‌های قبل از انقلاب در این مورد نمی‌توانند اظهارنظر کنند، اما فقط می‌توان گفت فعالیت‌های صورت گرفته در دهه‌های ابتدایی پیروزی انقلاب بسیار چشم‌گیر و اثرگذار بوده و تمام پیشکسوتان به این امر معترف هستند.

تربیت نخبگان قرآنی با حضور قاریان مصری

وی به رونق فعالیت‌های قرآنی در دهه 60 تا سال‌های ابتدایی دهه 80 نیز اشاره کرد و گفت: حضور قاریان مصری در محافل و مجالس قرآن باعث شده بود که طیف گسترده‌ای از مردم به‌ویژه نوجوانان و جوانان در محافل انس با قرآن حضور داشته باشند و به‌دلیل علاقه‌ای که ایجاد می‌شد به سمت آموزش قرآن گام بردارند. حضور قاریان برجسته در اقصی نقاط کشور به تربیت نخبگانی همچون محمدحسین طباطبایی، جواد فروغی، مهدی علیزاده و ... منتج شد.

مدیر خانه قرآن امام هادی(ع) اراک به دلایل کم‌فروغی و استقبال کم مردم به‌ویژه جوانان از محافل انس با قرآن پرداخت و افزود: پس از گذر زمان جلسات و حضور قاریان برای مردم تکراری شد و گسترش رسانه‌های متعدد به‌ویژه فضای مجازی و در دسترس بودن تلاوت‌های گوناگون در کمترین زمان ممکن باعث شد تا مردم از محافل استقبال نکنند.

خان‌آبادی اضافه کرد: درست است که استقبال مردم از محافل و جلسات آموزش قرآن نسبت به دو دهه اول انقلاب کاهش محسوسی دارد، اما این بدان معنا نیست که موفقیت‌های 2 دهه 80 و 90 را نادیده بگیریم؛ چراکه روند موفقیت‌ها همچنان ادامه دارد و فقط سرعت رشد آن کُند شده است. تربیت نخبگانی همچون مسعود اکبری و خانم شیخی در استان که رتبه‌های برتر کشوری دارند یا نوجوانان خوش‌خوان و حافظ همچون روشنایی، آجرلو و سجاد سالاری که آینده‌دار هستند ثمره همان جلسات و محافل قرآنی است و این امر نشان از پیشرفت دارد که قابل چشم‌پوشی نیست.

رشد تربیت قاری و حافظ متوقف نشده است

خان‌آبادی ادامه داد: رشد تربیت قاری و حافظ متوقف نشده است، اما به نسبت پیشرفت در تکنولوژی، فناوری و صنعت در کشور در این زمینه توفیقات کمتر است. کرسی تلاوت مسجدی، جلسات خانگی و رسانه‌ها در موفقیت‌های نوجوانان دهه 60 تا 80 بسیار اثرگذار بوده است. کسب موفقیت‌ها کماکان ادامه دارد، اما نسبت به سایر عرصه‌ها پیشرفت‌های به‌دست آمده چشم‌گیر نیست. مقام معظم رهبری قریب به 10 سال قبل تربیت 10 میلیون حافظ را مطالبه کردند که بعد از گذشت یک دهه با خواسته ایشان فاصله بسیار داریم؛ چراکه به نظر در طول این سال‌ها یک میلیون حافظ هم تربیت نشده است. حرکت در حوزه آموزش آهسته است و برای شتاب فعالیت‌های قرآنی باید فکری کرد.

وی ضرورت بهره‌گیری از ابزار جدید برای ترویج و تبلیغ قرآن در شرایط فعلی را متذکر شد و افزود: با ظهور و بروز شبکه‌های اجتماعی و تقویت فضای مجازی تغییر در روند اجرای برنامه‌ها در عرصه‌های مختلف احساس شد و فعالیت‌های قرآنی نیز از این امر مستثنی نیست. حال اگر بخواهیم به این سؤال که چه میزان تغییر ابزارها اثرگذاری مثبت در فعالیت‌های قرآنی داشته است، باید پاسخ دهیم که این میزان قابل توجه نیست. متأسفانه برای تبلیغات، رسانه و فضای مجازی بسیار ضعیف عمل کردیم. از فناوری و تکنولوژی در عرصه تبلیغ و ترویج، توسعه فرهنگ و آموزش قرآن استفاده لازم نمی‌شود.

خان‌آبادی با اشاره به اینکه موضوعات قرآنی در شبکه قرآن بیان می‌شود، اما این روند بسیار کم است و مردم نیز استقبال لازم را ندارند، ادامه داد: برای جذب مردم به‌ویژه نوجوانان و جوانان باید در مباحث مطروحه جذابیت ایجاد کرده و احساس نیاز به دانستن مبانی دینی و قرآنی را در مردم تقویت کرد، اما در عمل نتوانستیم از ابزارهای در اختیار به درستی استفاده کنیم.

ضرورت استفاده از ابزارهای نوین و سنتی در آموزش

وی ضرورت استفاده توأمان از ابزارهای نوین و سنتی مورد تأکید قرار داد و افزود: هر دو روش کارکرد خود را دارد و نمی‌توان از هیچ‌یک غافل شد. بنده در حوزه آموزش بیشتر از روش سنتی استفاده می‌کنم و بازخورد لازم را نیز دریافت کرده‌ام، اما این بدان معنا نیست که از روش‌های نوین که امروز متداول است غافل هستیم. هر 2 روش جدید و قدیمی کارکرد خود را دارند و مدیران قرآنی باید بدانند از این روش‌ها چگونه و چطور استفاده کنند تا خروجی لازم را به‌دست آورند؛ چراکه ابزارهای نوین با توجه به جذابیتی که دارند از اثرگذاری بیشتری برخور هستند.

خان‌آبادی در تشریح ابزاری همچون مسابقات قرآن در تبلیغ قرآن نیز اظهار کرد: ایده مسابقات قرآن اگر با نگاه سمبلیک دیده شود صرفاً می‌تواند ابزاری برای تبلیغات باشد. بنده با برگزاری مسابقات قرآن موافق نیستم؛ چراکه تاکنون سابقه نداشته است که خوانندگان و مداحان با یکدیگر مسابقه دهند؛ چراکه در بحث صدا و هنر نمی‌توان مسابقه مطرح کرد، اما بدون شک اگر مسابقات هم نباشد عرصه فعالیت در این حوزه با رکود و افول مواجه می‌شود.

وی در تکمیل سخنان خود گفت: اینکه از مسابقات به‌عنوان ابزار استفاده شود طبیعی است. مسابقات قاریان ما را به قاریان مسابقه‌ای‌خوان تبدیل کرده است. برخی از قاریان دوره آموزشی را در قالب‌های مقدماتی و تخصصی پشت سر گذاشته و در مسابقات حائز رتبه می‌شوند، اما همین قاری در زمینه صداسازی کار نکرده است تا با قدرت به مدت یک ساعت تا یک ساعت‌و نیم تلاوت کند. قاریان مصری همچون رفعت، بن‌سلامه، محمد صدیق منشاوی بدون اکو و بلندگو قادر به تلاوت‌های طولانی در ماه مبارک رمضان بودند، اما امروز قاری با 10 دقیقه تلاوت با مشکل صدا مواجه می‌شود و برای حضور در محفل تقاضای صوت با کیفیت بالا می‌کند.

عملکرد مسابقات قابل دفاع نیست

این مربی قرآن با ابراز تأسف از اینکه مسابقات اثرات منفی خود را روی جوانان گذاشته است، اظهار کرد: گاه متسابق در مسابقات به هر دلیل رتبه‌ای کسب نکرده است و همین عامل باعث دلزدگی و فاصله گرفتن او از فعالیت‌های قرآنی و روی آوردن به عرصه مداحی و خوانندگی می‌شود، این موارد واقعیت‌هایی است که با آن رو به رو هستیم و باید جلوی این اتفاقات گرفته شود؛ از این رو عملکرد مسابقات قابل دفاع نیست.

خان‌آبادی به برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن در ایران نیز اشاره و تصریح کرد: ایران به‌عنوان ام‌القرای جوامع اسلامی هرسال این مسابقات را با هزینه‌های میلیاردی و با کیفیت مطلوب برگزار می‌کند و قطعاً جنبه تبلیغاتی خود را حفظ کرده است؛ چراکه حضور قاریان و حافظان مطرح از نقاط مختلف جهان به تبادل تجربیات منتج شده و می‌توانند سفیرانی برای تبلیغ اسلام در کشور خودشان باشند، اما در مجموع آسیب‌های خود را نیز دارد که باید مورد بررسی قرار گیرد.

وی ضرورت تشکیل کارگروه قرآنی به همت دستگاه‌های قرآنی همچون اوقاف، اداره امور قرآنی سازمان تبلیغات اسلامی، ارشاد اسلامی برای تحلیل مسابقات قرآن را خواستار شد و افزود: مسابقات قرآن از سوی این کارگروه آسیب‌شناسی شود چرا محور مسابقات دست چند نفر محدود هستند و جوان‌ترها به‌دلیل حضور این افراد در مسابقات حاضر نمی‌شوند. بزرگان برای مسابقات تدابیری اتخاذ کنند، به نظرم حال مسابقات قرآن خوب نیست. آورده برای این رویدادها داریم، اما آن چیزی که از دست می‌دهیم خیلی بیشتر از آورده‌هاست.