Məsnəvinin şərhi tərbiyə elmləri ensiklopediyası kimidir
"Məsnəvi Mənəvinin Şərhi" kitabı iranlı yazıçı və filosof Məhəmməd Təqi Cəfərinin kitabıdır. Londondakı İranşünaslıq Akademiyasının prezidenti Seyyid Salman Səfəvi bu kitabın xüsusiyyətlərini və müəllifini tanıtdırmışdır.
Mövlananın Mənəvi Məsnəvisi (Cəlaləddin Rumi) İslam mistisizminin sənət dilində ən mühüm əsəridir. Məsnəvinin dünyanın şərqində və qərbində davamlılığı və şöhrətinin səbəbi budur."Məsnəvi" nəzəri və praktiki bölümlərdə İslam mistisizminin təlimlərini ehtiva edir. İslam irfanının təlimlərini ifadə etmək üçün şeir və hekayələrdən bəhrələnərək bədii dildən istifadə etmək Məsnəvini digər əsərlərdən fərqləndirən üstün cəhətdir. Bu gün dünyanın şərqində və qərbində Məsnəvi Rəhmani İslam təmsil edir.
Son yeddi əsrdə Məsnəvi haqqında çoxsaylı şərhlər yazılıb
Son yeddi yüz il ərzində "Məsnəvi"yə müxtəlif baxış bucaqlarına bölünə bilən bir neçə şərh yazılmışdır. Bu tarixi keçiddə Əllamə Cəfərinin mənəviyə yazdığı şərh böyük əhəmiyyət kəsb edir və xas xüsusiyyətlərə malikdir. Çünki müqayisəli şəkildə yazılıb. Əllamə Cəfəri "Məsnəvi"nin şərhində "Məsnəvi"nin təlimlərini bugünkü dünya ədəbiyyatının təlimləri ilə yanaşı qoymağa çalışmışdır. xüsusilə Tolstoy və Şekspirin əsərlərinə işarə etmişdir. Riyaziyyat və fizika alimlərinin bəzi fikirlərinə də işarə etmişdir. Müqayisəli tədqiqat metodunun bu tətbiqi bu mətni tələbələr və gənclər üçün daha cəlbedici edib.
Əllamə Cəfərinin məsnəviyə yazdığı şərhin başqa bir xüsusiyyəti də onun nəzmidir. Ruminin "Məsnəvi"si ilə bağlı xüsusilə şərqşünaslar tərəfindən qaldırılan məsələlərdən biri də budur ki, Məsnəvidə daxili nizam yoxdur. Amma Əllamə Cəfəri hesab edir ki, Məsnəvinin nizamı var. Onun misraları bir-biri ilə bağlıdır. Hekayələr ümumi bir anlayışı başa salmağa çalışır.
Əllamə Cəfərinin Məsnəviyə yazdığı şərhin üçüncü xüsusiyyəti mövzulara ümumi nəzər salma üsuludur. "Məsnəvi" altı cild olduğundan və hər cilddə dörd minə yaxın beyt olduğundan oxucuların çoxu hər bir beytin şərhini oxumaqda çətinlik çəkirlər. Amma Əllamə hər bir hekayənin ümumi mesajını çatdırmağa çalışmışdır. Oxucunun hər bir hekayənin ümumi konsepsiyasını və ümumi məqsədini başa düşməsi üçün hər bir hekayəyə ümumi nəzər salmağa səy etmişdir.
Digər bir məsələ də, Mənəvi Məsnəvini insanlara tanıtmaqda Əllamə Cəfərinin dini biliklərinin əhəmiyyətidir. Əllamə fəqih, filosof və Nəhcül-bəlağənin şərhçisi olduğu üçün bu elmi qüvvədən istifadə etmişdir. Məsnəvidə ilkin islam mistisizminin mötədil elmi şərhini təqdim etməklə, məsnəvinin dini ictimaiyyətə tanıdılmasında mühüm rol oynamışdır. Bu səbəbdən də onun dini və teoloji şəxsiyyəti Məsnəvinin İran dini icmasına tanıdılmasında mühüm təsir göstərmişdir.
Əllamənin Məsnəviyə yazdığı şərhin başqa bir xüsusiyyəti də Ruminin fikirlərinin Quran və hədislərə əsaslanaraq yenidən müəyyən edilməsidir. Əllamə Cəfəri şərhində Ruminin söylədiklərinin Qurani köklərini bəyan etmişdir. Digər tərəfdən, o düşüncənin kökləri keçmiş əsərlərin mistik ədəbiyyatında göstərilmişdir.
Əllamə Cəfəri bu xüsusi şərh üsulu ilə birlikdə daha çox tərbiyə elmləri ensiklopediyası olan məsnəvi sahəsində mühüm tədqiqat kitabı bizə irs qoymuşdur. Bu şərhdə insanşünaslıq və nəzəri və praktiki mistisizm sahəsində mühüm məsələlər müasir və səlis dillə ifadə edilmişdir.
4013538
