به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، در تصويری كه اين كتاب ارائه میدهد هسته اصلی تشيع، اعتقاد به مرجعيت علمی اهلبيت (ع) در معارف اسلامی (بر اساس حديث ثقلين و نصوص ديگر) است كه البته با اعتقاد مستحكم به احقيت اميرالمؤمنين (ع) و فرزندان او در رهبری جامعه همراه بوده و با سنتهای پيش از اسلام، مناسبتی نداشته است.
اين اثر میخواهد با بررسی مواد موجود در مصادر قديم اسلامی و دستهبندی و مقايسه آن مواد با يكديگر و با شواهد تاريخی خارجی، روند تكامل فكر شيعی را در چهار چوب تعاليم و حركت تاريخی مكتب اسلام پيگيری كند، اما به خاطر خاستگاه فرهنگی خود، ناچار است كه اصول موضوعه و ذهنيتها در حوزههای اسلامشناسی غربی را در نظر داشته باشد تا بتواند در آن مجامع، توفيق و قبول يافته و در تبيين «اسلاميت» سنت تشيع امامی اثرگذار باشد و از سوی ديگر ناگزير بايد برخی از مفاهيم بحثانگيز را كه ادبيات ضد شيعه زمان، قابليت نقد يافته و مطرح میشود مورد بررسی و ارزيابی قرار دهد.
اصل انگليسی كتاب بدينگونه بيست سالی پيش از اين، برای حال و هوايی ديگر و در پاسخ به نيازی در شرايط زمانی و مكانی و فرهنگی خاص تدوين شده بود و مؤلف در آغاز بر اين باور بود كه به خاطر همين مسائل جنبی مطرح شده در كتاب، برگردان فارسی آن سودمند نيست، چه برخی از مباحث زمينهساز تدوين آن در جوامع ما مطرح نبوده و تحريك ساكن، موجبی نداشت.
حتی وقتی كتاب به هر صورت در آمريكا ترجمه شد خوشدل بود كه در ايران جز چند نسخه بسيار معدود، چيزی از آن در دسترس قرار نگرفته است، اما دواعی بر پخش بيشتر آن متوفر بود و به مرور زمان، همان چند نسخه با تكثير زيراكسی در سطحی گستردهتر انتشار يافت. آن مباحث مطرح در بيرون نيز اندك اندك طی بيست سال گذشته از راه ترجمه برخی مقالات و نوشتهها و تبادل آرا و انظار به مجامعه خودی راه يافت.
اكنون پس از گذشت سالها به نظر میرسد كه ديگر آن ملاحظات پيشين، زمينهای ندارد، گذشته از آنكه اگر ضعفی در نحوه بيان يا استدلال، در برخی نكات فرعی از باورها و كارهايی كه به هر حال منتسب به مكتب مقدس شيعی است وجود داشته باشد چه بهتر كه صاحبان نظر بر تلقی ديگران از آن آگاه شده و همچون سلف صالح به سد خلل و رفع ابهام در آن موارد همت گمارند.
منابع تاريخی اسلامی معمولاً به نقل حكايات و منقولات گزارشگران پرداخته و نگارندگان آن با روش نقد گزارشها آشنايی درست نداشته و يا به هر دليل به چنين كاری نپرداختهاند و با روشهای غير علمی و ساده انديشانه اهلحديث در صدد چنين كاری برآمده و به انتخاب مسموعات و مرويات خود دست زدهاند.
لاجرم ترسيم نموداری درست از آنچه در زمانهای دور اتفاق افتاده بود در آشفته بازار مرويات اين كتابها كاری آسان نيست. حداكثر كاری كه يك پژوهشگر میتواند در اين مورد انجام دهد پيش نهادن طرحی برای دستهبندی مواد موجود، به اميد روشن ساختن يك «پازل» تاريخی از راه يافتن قطعات گمشده آن است.
آنچه در اين دفتر آمده تاريخ فكر است نه تجزيه و تحليل مبانی عقيدتی يا نقد و برسی باورهای مذهبی، اين كه چگونه جامعه بر حقايق، آگاه و واقعيتها در تضارب آرا و مباحثات فكری و كلامی آشكار میشود ربطی به حقانيت آن معتقدات و مبانی ندارد. اين دو، مقولاتی كاملا جدای از يكديگرند.
نسبت الهی همچنان كه در امور عينی بر تحقق تدريجی امور از راهها و مجاری طبيعی است، در مسائل نظری نيز نوعاً بر آن است كه حقايق به مرور و در تداوم ايام آشكار شود و مردمان در چارچوب آزادی و اختيار بشری و به نيروی انديشه و تفكر و تجارب خويش بر آن گاه شوند و گرنه برای خداوند بسيار ساده بود كه از روز نخست با نشان دادن معجزات و از طرق غير عادی، اذهان آدميان را در همه مسائل عقيدتی، مقهور و مجبور به ايمان كند.
اين كتاب در يك مقدمه، يك پيشگفتار با عنوان «در گيری در چند جبهه، تشيع در نبردی سرنوشتساز» و چهار فصل با عناوين « حقوق و مسئوليتها: تكامل مفهوم امامت در بعد سياسی اجتماعی»، «غلو، تقصير و راهميانه: تكامل مفهوم امامت در بعد علمی و معنوی»، «بحران رهبری و نقش راويان حديث» و «مناظرات كلامی و نقش متكلمان» تدوين شده است.
كتاب «مكتب در فرايند تكامل، نظری بر تطور مبانی فكری تشيع در سه قرن نخست» تأليف سيد «حسين مدرسی طباطبايی» به تازگی (پاييز 86)، به همت انتشارات «كوير»، به شمارگان 2200 نسخه منتشر شد.
بهای اين كتاب برای علاقهمندان 42000 ريال است.