جنگ تحمیلی عده‌ای را نویسنده و شاعر کرد
گروه جهاد و حماسه: ساسان ناطق معتقد است یکی از نعمت‌های جنگ تحمیلی برای ادبیات ایران این بود که عده‌ای از پشت خاکریزها برگشتند و وقتی اسلحه‌هایشان را زمین گذاشتند، دفتر و قلم برداشتند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری، ساسان ناطق، مدیر کارگاه قصه و رمان مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری، با بیان اینکه نوشتن برای حوزه کودک و نوجوان دشوار است، اظهار کرد: یکی از نعمت‌های جنگ تحمیلی برای ادبیات ایران این بود که عده‌ای از پشت خاکریزها برگشتند و وقتی اسلحه‌هایشان را زمین گذاشتند، دفتر و قلم برداشتند. نعمت بزرگ جنگ این است که تعدادی را نویسنده و تعدادی را شاعر کرد. چه بهتر آنهایی که دفاع مقدس را دیده‌اند بنویسند. کسانی که خودشان تجربه کرده‌اند خیلی راحت‌تر می‌توانند مفاهیم را انتقال دهند. ولی برای فردی که جنگ را ندیده است و الان نویسنده و شاعر است، شنیدن خاطرات دفاع مقدس، مطالعه و قرار گرفتن در فضای خاطرات می‌تواند خیلی کمک کند. البته این هم سختی‌های خود را دارد.
وی ادامه داد: آنچه که نویسندگان و هنرمندان در زمینه کودک و نوجوان باید مدنظر قرار دهند، این است که مفاهیم حوزه جنگ تحمیلی یک استثنا در مقایسه با جنگ‌هایی است که در دیگر کشورها رخ داده و به نوعی مفهوم دفاع را تداعی می‌کند.
این نویسنده با تاکید بر اینکه هیچ وقت نمی‌خواهیم کودکان‌مان را با واژه جنگ و خونریزی آشنا کنیم، گفت: هر شاعر و نویسنده‌ای تلاش می‌کند مفاهیم انسانی و ویژه در بطن جنگ را به حوزه کودک و نوجوان بیاورد. پس چیزی که در حوزه جنگ برای کودک و نوجوان باید برجسته شود، این مفاهیم است؛ نه خود جنگ. یعنی کودک و نوجوان را داریم به سمت مفاهیم متعالی صلح، دوستی و انسانیت و ارزش گذاشتن به همدیگر پیش می‌بریم.
وی بیان کرد: جنگ خشونت را هم در ذات خود دارد؛ اما کودک این مفاهیم را نمی‌پذیرد و با این موضوعات نامانوس است. پس بهتر است صلح را از بطن جنگ و خونریزی بیرون بکشیم و به کودک نشان دهیم. وقتی مخاطب کودک این مفهوم را شناخت قطعاً جبهه مقابلش را که جنگ است بهتر می‌شناسد.
ناطق اظهار کرد: نویسندگان کودک و نوجوان در حوزه دفاع مقدس باید به معرفت عمیقی از جنگ دست پیدا کنند. اگر خودشان اطلاع صحیحی از واقعه اسفناک جنگ نداشته باشند نمی‌توانند مفاهیم را درست منتقل کنند.
وی افزود: تصویر ذهنی کودک به قهرمان و قهرمان‌پروری خیلی نزدیک است. اگر این قهرمان ذهنی و بیرونی کودک با فضای فانتزی و یا همان طنزی که حتی در ادبیات بزرگسال ما خیلی کم‌رنگ است، عجین شود، می‌تواند تاثیر مثبتی در مخاطب داشته باشد. اگر برویم به سمتی که کودک بتواند قهرمان خیالی و یا واقعی خود را در فضای طنزآلود ببیند، اثر موفق می‌شود و این در ادبیات کودک و بزرگسال مغفول واقع شده است.
این نویسنده و مدرس داستان‌نویسی جنگ را واژه‌ای بسیار خشن دانست و تصریح کرد: می‌توانیم جنگ را از منظری زیبا برای کودک نشان دهیم. نشان دادنش به این معنا نیست که دوست داریم کودکان‌مان را جنگ‌آور پرورش دهیم. بلکه می‌خواهیم آن‌ها معنای جنگ را بفهمند، ولی در مواجهه با آن بدانند که به طور مثال چقدر زیباست که آدم بتواند پرنده‌ها را دوست داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه قصه و داستان دو قالب متفاوت ادبی هستند، گفت: به این دلیل برای کودکان‌مان قصه می‌گوییم که به فضای ذهنی آن‌ها نزدیک‌تر است. اما وقتی کودک دوره نوجوانی و جوانی را درک می‌کند دیگر به سراغ داستان می‌رود و این داستان در حوزه رئال هم می‌تواند اتفاق بیفتد. داستان مرز تخیل و واقعیت را می‌تواند نشان دهد. اما اگر نویسنده نتواند از این مرز درک درستی داشته باشد طبعا به مشکل بر‌خواهد خورد. باید بپذیریم برخی واژگان، شخصیت‌پردازی، نثر و حتی عنصر تعلیق که در برخی از داستان‌ها استفاده می‌شود برای کودک مناسب نیست و نباید کودک را با پیچیدگی خاصی مواجه کنیم، اما وقتی پا به نوجوانی و جوانی می‌گذارد نوع ارائه اثر نیز متفاوت می‌شود و به مخاطب داستان ارائه می‌کنیم.
ناطق با اشاره به اینکه اگر کودکی فضای انسانی در جنگ را درک کند، نگاه درستی به جنگ خواهد داشت، اظهار کرد: مهم نیست این جنگ در کجای این کره خاکی اتفاق بیفتد. جنگ یک واژه جهانی است. گلوله در همه جا گلوله است. کودکان امروزی به روز‌تر شده‌اند و با مفاهیم و اطلاعات بسیاری مواجه‌اند و نگاه نویسنده باید نگاه معرفتی باشد تا بتواند این مخاطبان را با اثرش جذب کند.
وی در پایان گفت: خیلی‌ها گلایه می‌کنند در حوزه کودک و نوجوان آثار تولیدی کم و یا ضعیف است. این طبیعت ادبیات است. ادبیات نوزاست و همیشه در حال تولید است. برخی از این تولیدها حتماً نارس خواهند بود و برخی نیز ما را شگفت‌زده خواهند کرد. نویسندگان، پیشکسوتان و شاعران موفق ما اگر می‌خواهند این نوزایی حفظ شود، باید از نویسندگان نوقلم حمایت کنند.
